ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ τα 70 χρόνια του στη ζωή (και τα 50 στη μουσική) ζήτησα από ανθρώπους που εκτιμώ να μου γράψουν, λίγα ή πολλά, για το τραγούδι του Διονύση Σαββόπουλου που ξεχωρίζουν.
Σταμάτης Κραουνάκης - συνθέτης
Η Δημοσθένους λέξις
Όλη η Μεταπολεμική Ελλάδα.
Μνημείο.
Στάθης Τσαγκαρουσιάνος - εκδότης LiFO
Μπάλλος
Χθόνιο,
δαιμονικό,
βαλκάνιο,
παγανιστικό,
γαμάτο,
ρωμαλέο.
Βύρωνας Κριτζάς - δημοσιογράφος
Νέο Κύμα (Τραπεζάκια Έξω, 1983)
Στο Νέο Κύμα ακούς έναν άνθρωπο που είναι μες τη γκρίνια. Αντιπαθεί τον εαυτό του, δυσκολεύεται να νιώσει περηφάνια για ό,τι κατάφερε κι αισθάνεται πως ό,τι κι αν κατάφερε τέλος πάντων, μονίμως ξαναγυρνάει στο μηδέν. Όλο αυτό τον έχει οδηγήσει σε ένα writer's block («όλο λέω τέλειωσα/ τραγούδια πια δε βρίσκω»). Στο μεταξύ ακούς βιολιά, ακούς φλάουτα, μια μελωδία που ξεδιπλώνεται σαν τοπίο στην εξοχή με χρώματα και μυρωδιές.
Ώσπου κάποια στιγμή, στο τελευταίο σκέλος του τραγουδιού, ο άνθρωπός μας παύει να είναι δημιουργός, παύει να είναι κριτής και απλώς κοιτάζει τους ανθρώπους στο λεωφορείο να φοράνε κοντομάνικα την πρώτη ζεστή μέρα της άνοιξης. Ξαφνικά αισθάνεται συμφιλιωμένος με τα πάντα. Έχει ξεχάσει ποιος είναι και νιώθει πως του φτάνει απλά το ότι είναι κοντά τους - κοντά μας. «Βγάζει τα τραπεζάκια του έξω» και κάθεται μαζί μας. Πού είναι λοιπόν το writer's block; Μόλις γράφτηκε ένα σπουδαίο τραγούδι.
Το Νέο Κύμα είναι κατά κάποιον τρόπο ένα «γουντιαλενικής» φύσεως ψυχογράφημα ανθρώπου που τρώγεται με τα ρούχα του, ένα αριστούργημα που περνάει από τη μιζέρια στο έξω καρδιά μέσα σε τριάμισι λεπτά, μια αποθέωση της κοινωνικότητας ως μόνη διέξοδο στο προσωπικό τέλμα. Δεν έχω ακούσει ποτέ από κοντά το Σαββόπουλο να το παίζει, οι μη μυημένοι ακροατές δεν το γνωρίζουν καν, όμως εδώ και χρόνια είναι όχι μόνο το αγαπημένο μου τραγούδι του, αλλά και το αγαπημένο μου ελληνικό τραγούδι γενικώς.
Αργυρώ Μποζώνη - δημοσιογράφος
Τα κορίτσια που πηγαίνουν δυο δυο
Όταν ήμουνα δεκατεσσάρων, μόλις τελείωνε το μάθημα στη Γαλλική Ακαδημία (έτσι τη λέγαμε τότε) πηγαίναμε σε ένα υπόγειο στη Μασσαλίας το Rue de Marseilles για να πιούμε ζεστό και χτυπητό νεσκαφέ και να ακούσουμε μουσική σε ένα τζουκ-μποξ. Ελληνικά. Ήταν φρέσκια η μεταπολίτευση και ότι μύριζε αυτόν τον αέρα το αναπνέαμε.
Από εκείνη την εποχή μου έμειναν τα ταραγμένα νεύρα από τους ύποπτης ποιότητας νεσκαφέδες και αυτό το τραγούδι του Σαββόπουλου: «Τα κορίτσια που πηγαίνουν δυο-δυο».
Δεν καταλάβαινα ακριβώς γιατί αυτός ο πικρόχολος ύμνος προς την γυναίκα – έφηβο και τον ψυχισμό της με συγκινούσε τόσο. Μέχρι τότε για μένα ο Σαββόπουλος ήταν ένας μαλλιάς που τραγουδούσε το Ντιρλαντά. Κόλλησα για χρόνια. Ο πρώτος μου ελληνικός δίσκος ήταν το Φορτηγό, 90 δραχμές (και ένα πατσουλί 50 δραχμές) που πήρα με καταδικά μου λεφτά από το ιστορικό Pop Eleven στη Σκουφά 73.
Δεν κατάλαβα και άλλα στη συνέχεια για τον Σαββόπουλο παρόλο που λατρεύω τα τραγούδια του λέξη-λέξη, νότα-νότα. Γιατί αυτός ο τρυφερός της μοναξιάς και της Ομόνοιας έγινε ένας υμνητής των σαθρών υπουργών, ένα τίποτα μέσα στο σύστημα που πόθησε να είναι; Γιαυτό οι μικρότεροί μας τον αγνοούν. Δίκιο έχουν. Αν μια μέρα τον ανακαλύψουν πίσω από την άθλια πέτσα υπάρχει ένας φανταστικός κόσμος".
Leon of Athens - τραγουδοποιός
Ζεϊμπέκικο
Το θεωρώ ένα από τα σπουδαιότερα τραγούδια της ελληνικής μουσικής. Η μελωδία, ο ρυθμός, οι στίχοι, η ερμηνεία της Μπέλλου, το κοινωνικοπολιτικό μομέντουμ και η σύλληψη αυτής της δεύτερης φωνής που ενώ διαγράφει ανεξάρτητη πορεία τελικά συμπορεύεται με αυτήν της Μπέλλου. Είναι σαν να συνομιλεί η σύγχρονη Ελλάδα εκείνης της εποχής με την ιστορία της και τη μουσική της παράδοση.
Λένα Φουτσιτζή - δημοσιογράφος
Καλοκαίρι
Εγώ τον λέω «ο κύριος Σαββόπουλος» γιατί ξέρω γι' αυτόν πολύ πιο λίγα απ' όσα θα ήθελα και δεν θεωρώ ότι έχω κερδίσει το δικαίωμα του σκέτου «ο Σαββόπουλος».
Όμως ξέρω πολύ καλά ποιο είναι το αγαπημένο μου τραγούδι, χωρίς να χρειαστεί να το σκεφτώ ούτε μια στιγμή. Η πρώτη φορά που το άκουσα χάνεται στα βάθη της παιδικής ηλικίας, θυμάμαι όμως την αναγέννηση που το τοποθέτησε στην κορυφή.
Ήταν χειμώνας, νύχτα, και το άκουσα σε ένα ταξί, λίγους μήνες πριν αφήσω την Ελλάδα. Είχα να το ακούσω πάρα πολλά χρόνια. Το εντελώς ξαφνικό και αναπάντεχο χτύπημα από τον νέο συμβολισμό ήταν τόσο δυνατό που με άφησε ζαλισμένη, σχεδόν άρρωστη, για ώρες. Οι στίχοι του μεταφέρουν μια συμπυκνωμένη ελληνικότητα, όλα αυτά που σου λείπουν όταν φεύγεις, κι ας ξέρεις ότι από κάτω τους κρύβονται κουφάρια. Είναι το «Καλοκαίρι».
Νίκος Μωραϊτης - στιχουργός
Κωλοέλληνες
Προφήτης Σαββόπουλος.
Δεν συνηθίζω να υπεκφεύγω, αλλά στο τσακ είμαι. Πώς να βρω το αγαπημένο μου τραγούδι από τον Σαββόπουλο, όταν νιώθω ότι, από το πρώτο του τραγούδι (δεκαετία '60) μέχρι το τελευταίο (παραμονές 21ου αιώνα), έγραφε το ίδιο τραγούδι - ποταμό, έναν αδιάκοπο χρησμό του μέλλοντός μας; Τι άλλο ήταν ο Σαββόπουλος παρά μία Πυθία που μασώντας τις δάφνες της ιδιοφυΐας του έβλεπε το μετά της Ελλάδας και «κάθε ελληνικού στον κόσμο αυτό»;
Στο τσακ να υπεκφύγω -είπαμε- αλλά επιστρέφω. Από όλα του τα προμαντέματα θα διαλέξω το πιο επώδυνο για εμάς αλλά και για τον ίδιο.
Το τραγούδι που του άδειασε το μαγαζί, που τον έκανε «ανεπιθύμητο Έλληνα»: τους «Κωλοέλληνες».
1989. Πολύ αργά για δάκρυα, πολύ νωρίς για την καταστροφή, η οποία ήρθε είκοσι χρόνια αργότερα, το 2009. Ο προφήτης Σαββόπουλος είδε είκοσι χρόνια μετά. Και, θλιβερά μόνος, το είπε. Γιατί οι μάντεις έχουν την κατάρα να μην μπορούν να κρύψουν αυτό που βλέπουν. Είδε το μέλλον γύρω του και -δυστυχώς- μέσα μας. Ένα απόσπασμα αρκεί. Τι να προσθέσει κανείς σε έναν τόσο δραματικά επιβεβαιωμένο χρησμό;
Σειλινοί του κράτους
που ξερνάει και νάτους,
τσιφτετέλληνες
με γονείς ληστές
των συντρόφων τους θύτες
για αμνηστία οι αλήτες
τώρα διοικητές
κράτος ασυστόλων
και πεσμένων κώλων
κωλοέλληνες.
Γιάννης Κυρατσός - Τραγουδοποιός
Τι έπαιξα στο Λαύριο
Ένα από τα αγαπημένα μου τραγούδια του Νιόνιου είναι το «Τι έπαιξα στο Λαύριο» από τον δίσκο «Ρεζέρβα» του 1979.
Πάντα με άγγιζε οτιδήποτε έχει να κάνει με παιδιά. Έχοντας, λοιπόν, ακούσει την ιστορία της περιοχής, με τη γνωστή υποβάθμιση και την ανεργία ειδικά την περίοδο της δεκαετίας του 80', ένιωσα την αμηχανία που δείχνει να νιώθει ο Σαββόπουλος σε αυτό το τραγούδι μιλώντας στα παιδιά. Μπορείς άραγε να κρυφτείς από τα παιδιά; «Έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα». Πώς μπορεί ο καλλιτέχνης να απαλύνει τον πόνο τους;
Ο Σαββόπουλος είναι ένας παραμυθάς που μας βάζει να σκεφτούμε το πριν, το τώρα και το μετά. Ακόμα και μέσα από αυτό το μελαγχολικό τραγούδι αφήνει μια αχτίδα φωτός. Καθόλου τυχαία, επιλέγει ματζόρε συγχορδίες στη σύνθεση του.
Άγγελος Ιωαννίδης - ραδιοφωνικός παραγωγός, amagiradio
Φως στις 10 π.μ.
Βρισκόμαστε στο σωτήριον έτος 1999.
Παραμονές 2000, Millennium, το άγχος μήπως τα ρολόγια των υπολογιστών γυρίσουν στο 1900, η προσμονή για τον 21ο αιώνα που έρχεται και που θα φέρει νέο φως, τεχνητό, κι εσένα να 'σαι πλάι.
Μεγάλο μουσικό νέο αυτής της παραμονής ο καινούριος δίσκος του Σαββόπουλου: «Ο Χρονοποιός». Το χιτ είναι η «Πρώτη του 2000» — αυτό είναι και το μείζον θέμα των συζητήσεων στις παρέες.
Για εμένα πάλι ξεχώριζε, και ξεχωρίζει, το «Φως στις 10 π.μ.».
Δεν είναι απλό τραγούδι. Και ποιο απ' όλα τα δικά του είναι, θα πείτε. Και, από την άλλη, σαφώς και όλοι οι στίχοι του Σαββόπουλου έχουν μια ποιητικότητα, ή είναι καθαυτό ποιήματα, αλλά τούτο δω:
«Το φως στις δέκα το πρωί έρχεται όλο πλάγιο, εκεί που ήταν οι χείμαρροι, και ξαναζωγραφίζει τους κήπους πάνω στο νερό, να 'χουν σκαλί, δεμένη βάρκα και μια θάλασσα γυαλί» με είχε συνεπάρει, το έβρισκα, και το βρίσκω, πολύ, πολύ πέρα από απλώς ποιητικό, το βρίσκω ένα ολοκληρωμένο έργο τέχνης.
Είναι ένας πίνακας ζωγραφικής καμωμένος από λέξεις, που μακάρι να μπορούσα να σας το μεταδώσω όπως ο Σαββόπουλος έστω και χρησιμοποιώντας τα ίδια του τα λόγια, μα δεν χρειάζεται, ακούστε, ακούστε τον: Ναι, μ' ένα φως τεχνητό, να βρει τον κόσμο το δικό μου σ' αγαπώ, φως που τραγουδάει ενώ είναι νύχτα. Κι ενώ εσύ δεν είσαι πλάι.
σχόλια