Γεννημένος στη Νέα Υόρκη το 1953, έκανε διδακτορικό στο ΜΙΤ όπου αργότερα δίδαξε κιόλας, όπως επίσης στα Πανεπιστήμια Γέιλ και Στάνφορντ. Τον Δεκέμβριο του 2008 βραβεύτηκε με το Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών για μια πρωτοποριακή εργασία που «ενοποίησε τα μέχρι τότε διακριτά ερευνητικά πεδία σε ένα νέο πεδίο διεθνούς εμπορίου και οικονομικής γεωγραφίας», αναγνώριση που συνοδεύτηκε από «μπόνους» 1.4 εκ. δολαρίων. Έχει υπάρξει σύμβουλος της Ομοσπονδιακής καθώς και της Παγκόσμιας Τράπεζας, του ΟΗΕ, του ΔΝΤ και διαφόρων κυβερνήσεων. Σήμερα διδάσκει οικονομικά και διεθνείς σχέσεις στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον και στο London School of Economics.
Το ερευνητικό του πεδίο είναι η διεθνής οικονομική μακροοικονομία. Σημαντικότερη συμβολή του θεωρείται η χρήση οικονομιών κλίμακας σε μακροοικονομικά μοντέλα. Θεωρείται «νεοκεϊνσιανός» (ο Τζον Κέινς, κορυφαίος οικονομολόγος κι από τους «μέντορες» του Κρούγκμαν, πρότεινε την αναδιανομή μέρους των κερδών του κεφαλαίου στις κατώτερες τάξεις με τη μορφή κοινωνικών και άλλων παροχών ώστε να διατηρείται κάποια ισορροπία που θα αποτρέπει την κοινωνική δυσαρέσκεια και τις αναταραχές). Φέτος ο Economist τον ανέδειξε δεύτερο μεγαλύτερο οικονομολόγο διεθνώς, με πρώτο τον Τζόναθαν Γκρέμπερ.
Επικρίνει συχνά τη γερμανική πολιτική στην ΕΕ και θεωρεί ότι επιχειρεί να εκβιάσει την Ελλάδα όπως έκανε και με την Ιρλανδία το 2010, όταν την υποχρέωσε να μπει σε μνημόνιο, δημιουργώντας έτσι μια «Βαϊμάρη στο Αιγαίο». Η χώρα μας, λέει, βρέθηκε στη σημερινή κατάσταση κυρίως εξαιτίας της ανευθυνότητας δανειστών και δανειζόμενων.
Έχει συγγράψει πάνω από είκοσι βιβλία, από τα οποία στα ελληνικά κυκλοφορούν τρία (Η Μεγάλη Κάμψη, Η Κρίση του 2008, Θεωρητικός από Σύμπτωση, όλα στον Καστανιώτη). Τα τελευταία χρόνια ασχολείται εντατικότερα με τη δημοσιογραφία. Συνεργάστηκε με τα περιοδικά Fortune και Slate, ενώ αρθρογραφεί τακτικά στους New York Times. Διαβάζεται πολύ και τα γραπτά του είθισται να προκαλούν έντονες αντιπαραθέσεις. Το περιοδικό Washington Monthly τον έχει χαρακτηρίσει ως τον σημαντικότερο σύγχρονο Αμερικανό αρθρογράφο. Κείμενά του αναδημοσιεύονται συχνά σε πολλά ελληνικά ΜΜΕ.
Τοποθετεί πολιτικά εαυτόν στους φιλελεύθερους, που «εδώ στην Αμερική είναι κάτι αντίστοιχο με τους Ευρωπαίους Σοσιαλδημοκράτες». Υπήρξε σφοδρός πολέμιος του προέδρου Μπους του Νεότερου, τον οποίο αποκαλούσε ψεύτη και εκλεγμένο δικτάτορα ενώ κατήγγειλε τον συντηρητισμό, το μιλιταριστικό πνεύμα και την ακραία νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική του «που ξεθεμελίωσε το κοινωνικό status quo σε όφελος μιας ισχνής μειοψηφίας» (το περίφημο 1%). Μεγάλο μέρος της δουλειάς του εξετάζει τις κοινωνικές ανισότητες στις ΗΠΑ και πώς αυτές διευρύνθηκαν τα τελευταία είκοσι χρόνια, δημιουργώντας ένα χάσμα μεγαλύτερο κι από της δεκαετίας του '20. Υποστηρίζει ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στην πρόνοια και τα κοινωνικά προγράμματα, να υπάρξει μείωση φόρων στα χαμηλότερα στρώματα κι αύξηση στα υψηλότερα με παράλληλο περιορισμό των στρατιωτικών δαπανών. Έχει στηλιτεύσει τον «βρώμικο καπιταλισμό» των εταιρικών λόμπι, τις άκριτες ιδιωτικοποιήσεις και την οπλοκατοχή, αποκαλώντας «εξτρεμιστές ολιγάρχες που θέλουν να καταπνίξουν κάθε κριτική για τις πηγές των εισοδημάτων τους» τους πλούσιους Αμερικανούς. Και παρότι ο ίδιος ουδέποτε δήλωσε αριστερός, χαίρει μεγάλης εκτίμησης στην ευρύτερη Αριστερά, μάλιστα οι ιδέες και οι θέσεις του γίνονται συχνά σημείο αναφοράς.
Ένα πρόσφατο βιβλίο του που συζητήθηκε πολύ κι εδώ, αφού την Ελλάδα καταρχήν «φωτογράφιζε», είναι το "End This Depression Now!" (W.W. Norton & Company, 2012), όπου μεταξύ άλλων εκτιμά ότι η εμμονή στη λιτότητα και τις περικοπές μισθών αποστερεί την οικονομία από πολύτιμα έσοδα που μπορούν στη συνέχεια να ανακυκλωθούν. Οι αγορές, λέει, δεν αναπτύσσονται αν ο φτωχός κόσμος δεν έχει να ξοδέψει ούτε για τα βασικά, ενώ η υψηλή ανεργία περιορίζει επιπλέον την κατανάλωση. Βρίσκει αναγκαία τη μείωση του χρέους αλλά πιστεύει ότι αυτό θα πρέπει να γίνει σε φάση οικονομικής ευημερίας και όχι ύφεσης, προειδοποιώντας ότι «αν τόσο ο ιδιωτικός, όσο και ο δημόσιος τομέας αποτύχουν να τονώσουν την οικονομία, η κρίση θα επιμηκυνθεί και θα χειροτερέψει».
Η ευρωπαϊκή κρίση χρέους και η ελληνική περίπτωση είναι θέματα που τον έχουν εξάλλου απασχολήσει συχνά. Υποστήριξε εξαρχής τη «νέα δυναμική» των ιδεών του Τσίπρα, του Σύριζα και του Γιάνη Βαρουφάκη, οι οποίες έχουν άλλωστε πολλά κοινά με τις δικές του. Θεωρεί πλεονέκτημα την «αντισυμβατικότητα» της νέας ελληνικής κυβέρνησης γιατί «είναι καταδικασμένη ή να επιτύχει ή να αποτύχει», εφόσον «δεν πρόκειται ποτέ να κερδίσει την εκτίμηση της ελίτ του Νταβός», άρα πολύ δύσκολα θα βρεθούν στελέχη που θα προσπαθήσουν να εξαργυρώσουν έναν άνευ όρων συμβιβασμό. Επιμένει ότι οι ηγέτες της ΕΕ χρειάζεται να εγκαταλείψουν τις υφεσιακές πολιτικές λιτότητας και την «τιμωρητική λογική», ενώ η ΕΚΤ θα πρέπει να αρχίσει να δανείσει χωρίς περιορισμούς περικόπτοντας, ταυτόχρονα, τα επιτόκια γιατί «δεν έχουμε πλέον να κάνουμε με μια κρίση που θα ξεδιπλωθεί σε διάστημα ενός ή δύο ετών: το όλο σύστημα μπορεί να διαλυθεί μέσα σε λίγες ημέρες κι αν συμβεί αυτό, θα υποφέρει όλος ο κόσμος».
Τη λύση της χρεοκοπίας και της εξόδου είχε προτείνει και για την Ελλάδα, σημειώνοντας ωστόσο ότι τη βρίσκει ανέτοιμη για κάτι τέτοιο. Αντίθετα, λέει, είναι η Γερμανία που επιδιώκει να βγάλει την Ελλάδα από το κοινό νόμισμα.
Επικρίνει συχνά τη γερμανική πολιτική στην ΕΕ και θεωρεί ότι επιχειρεί να εκβιάσει την Ελλάδα όπως έκανε και με την Ιρλανδία το 2010, όταν την υποχρέωσε να μπει σε μνημόνιο, δημιουργώντας έτσι μια «Βαϊμάρη στο Αιγαίο». Η χώρα μας, λέει, βρέθηκε στη σημερινή κατάσταση κυρίως εξαιτίας της ανευθυνότητας δανειστών και δανειζόμενων. Καταδικάζει τη χρήση στερεοτύπων και τις «ακραίες» αντιπαραθέσεις στην ελληνογερμανική «διαμάχη», προκρίνοντας έναν αξιοπρεπή και αμοιβαία επωφελή συμβιβασμό. Τον ανησυχεί η εκλογική άνοδος της ΧΑ και άλλων «κακόβουλων» πολιτικών δυνάμεων πανευρωπαϊκά εξαιτίας της συνεχιζόμενης ύφεσης. Ως «αντίδοτο» στην κρίση προτείνει στους Γερμανούς αναπτυξιακά μέτρα, νομισματική επέκταση μέσω της ΕΚΤ και αύξηση του εργασιακού κόστους εκεί αντί για τον Νότο.
«Η έξοδος από το Ευρώ θα ήταν η πλέον ενδεδειγμένη επιλογή», έλεγε για την Κύπρο μόλις ξέσπασε κι εκεί η κρίση. Τη λύση της χρεοκοπίας και της εξόδου είχε προτείνει και για την Ελλάδα, σημειώνοντας ωστόσο ότι τη βρίσκει ανέτοιμη για κάτι τέτοιο. Αντίθετα, λέει, είναι η Γερμανία που επιδιώκει να βγάλει την Ελλάδα από το κοινό νόμισμα. Αν όμως εντέλει αυτό συμβεί και η χώρα καταφέρει να επιβιώσει ύστερα από ένα-δύο χρόνια μεγάλων αναταραχών, σύντομα θα ακολουθήσουν κι άλλοι τον δρόμο της, υποστηρίζει. Έχει χαρακτηρίσει «ανήθικο τίμημα» τη λιτότητα και τους υποστηρικτές της, κομπογιαννίτες γιατρούς του Μεσαίωνα.
Θεωρεί «οικονομικά χρήσιμο» έναν «μέτριο πληθωρισμό» και είναι, λέει, πεπεισμένος ότι «η αποτυχία χειρισμού της υψηλής ανεργίας οφείλεται σε συγκεκριμένα ταξικά συμφέροντα». Πιστεύει ότι ο πραγματικός κίνδυνος με το χρέος – για τους δανειστές, βεβαίως! - θα ήταν αν προθυμοποιούνταν ή εξαναγκάζονταν πολλοί οφειλέτες να το εξοφλήσουν ταυτόχρονα, εφόσον το όλο σύστημα στηρίζεται ακριβώς στη δημιουργία χρεών. Πιστεύει επίσης ότι η οικονομική ανάπτυξη άνετα μπορεί να συμβαδίσει με τη δράση κατά της κλιματικής αλλαγής χάρη στις διαρκώς αναπτυσσόμενες κι επεκτεινόμενες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αλλά και το «πλαφόν» στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που κρίνει ως θετικό μέτρο. Η σωτηρία του πλανήτη, λέει, μπορεί να στοιχίσει πολύ φθηνά, αρκεί να ξεπεραστούν μια σειρά συμφέροντα και ιδεοληψίες.
Οι κλασικές "άχρηστες"πληροφορίες: Είναι εβραϊκής καταγωγής, παντρεμένος δύο φορές – η πρώτη του γυναίκα ήταν καλλιτέχνης και σχεδιάστρια, η δεύτερη οικονομολόγος, μοιράζονται μάλιστα το ίδιο μικρό όνομα (Ρόμπιν) – και λατρεύει τον Ισαάκ Ασίμοφ, που αναφέρει ότι τον επηρέασε και στην οικονομική του θεωρία. «Στον κόσμο της επιστημονικής φαντασίας συναντάς πολλούς ανθρώπους που επινοούν πολύ σοβαρά ένα σωρό φανταστικά πράγματα», εξηγεί σχετικά. Το 2010 έγραψε μάλιστα ένα διασκεδαστικό αλλά απολύτως μελετημένο βιβλίο ε.φ., τη Θεωρία του Διαστρικού Εμπορίου όπου διαπραγματευόταν τον υπολογισμό των επιτοκίων σε εμπορεύματα που ταξιδεύουν με την ταχύτητα του φωτός, καθώς ο χρόνος μεταφοράς τους θα υπολογιζόταν διαφορετικά από έναν κινούμενο παρατηρητή σε σχέση με έναν στατικό! Φανατικός βιβλιόφιλος, πιστεύει πως, παρότι σήμερα μπορείς να βρεις και να παραγγείλεις τα πάντα στο Διαδίκτυο, ψάχνοντας στα βιβλιοπωλεία θα εντοπίσεις εκείνα ακριβώς τα βιβλία που δεν είχες καν διανοηθεί να αναζητήσεις.
Ο κ. Κρούγκμαν θα βρίσκεται στην Αθήνα την Παρασκευή 17 Απριλίου, προσκεκλημένος του Ινστιτούτου Ερευνών και Πολιτικής Στρατηγικής για την Ανάπτυξη και τη Διακυβέρνηση (ADGI-INERPOST), στο πλαίσιο εκδήλωσης του Megaron Plus
σχόλια