O Tζούλιο Ρετζένι είχε εξαφανιστεί στις 25 Ιανουαρίου στο Κάιρο, όταν μπήκε σε συρμό του μετρό. Ο νεαρός φοιτητής βρισκόταν στην Αίγυπτο ως πανεπιστημιακός ερευνητής, ενώ συνεργαζόταν με εθελοντικές οργανώσεις και την ιταλική αριστερή εφημερίδα Ιλ Μανιφέστο.
Το πτώμα του βρέθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου σε ένα ρέμα έξω από την αιγυπτιακή πρωτεύουσα και έφερε βαριά τραύματα και σημάδια κακοποίησης. Τα ιταλικά μέσα μετέδιδαν τις σοκαριστικές πληροφορίες και έγραφαν πως«υποβλήθηκε σε πραγματικά μαρτύρια και ο θάνατος του ήταν αργός και φρικτός». Ήταν τόσο σοβαρά τραυματισμένος και παραμορφωμένος που η μητέρα του είπε αργότερα ότι κατάφερε να τον αναγνωρίσει μόνο από την άκρη της μύτης του. Εκείνη την περίοδο ξεκίνησε και η κατάρρευση των σχέσεων Ιταλίας και Αιγύπτου. Καθώς οι πτυχές αυτής της υπόθεσης πήραν διαστάσεις διπλωματικού επεισοδίου, οι λεπτομέρειες που έβγαιναν στην επιφάνεια εξόργισαν την Ιταλία και εβδομάδες μετά το θάνατό του, η αιγυπτιακή κυβέρνηση απέτυχε να δώσει μια οριστική εξήγηση για το θάνατό του.
Αρχικά η Αίγυπτος υποστήριξε πως ο 28χρονος είχε μάλλον σκοτωθεί σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα και στη συνέχεια οι αρχές είπαν πως υπήρξε θύμα εγκληματικής ομάδας. Όμως οι Ιταλοί αξιωματούχοι απαίτησαν πλήρη έρευνα καθώς δεν είχαν πειστεί.
Στη συνέχεια, στις 24 Μαρτίου, το αιγυπτιακό υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι είχε πυροβολήσει και σκοτώσει τέσσερα μέλη μιας συμμορίας τα οποία παρίσταναν τους αστυνομικούς και είχαν διαπράξει απαγωγές και ληστείες αλλοδαπών στην Αίγυπτο. Σε ένα σπίτι που ανήκει σε έναν συγγενή υπόπτου, το υπουργείο ανακοίνωσε πως βρήκε μια τσάντα που περιείχε προσωπικά αντικείμενα του Ρετζένι, το διαβατήριό του, φοιτητικά δελτία ταυτότητας, τραπεζική κάρτα, δύο κινητά τηλέφωνα και μια ουσία που όπως είπαν, μοιάζει με χασίς.Το υπουργείο κυκλοφόρησε φωτογραφίες από τα στοιχεία.
Τέλος, οι αιγυπτιακές αρχές ανακοίνωσαν πως είχαν εντοπίσει συγκεκριμένους υπόπτους που συνδέονταν με τη μυστηριώδη δολοφονία του φοιτητή. Αλλά ο ισχυρισμός του Υπουργείου Εσωτερικών κατέρρευσε σχεδόν αμέσως μόλις δόθηκε στη δημοσιότητα. Το υπουργείο υποστήριξε ότι οι ύποπτοι είχαν πεθάνει σε ανταλλαγή πυροβολισμών, αλλά στις φωτογραφίες της σκηνής δεν υπήρχε καμία απόδειξη πως οι άνδρες ήταν οπλισμένοι. Οι εικόνες που δημοσιεύθηκαν από την εφημερίδα El Tahrir Αιγύπτου έδειξαν τα πτώματα δύο νεαρών ανδρών στο μπροστινό κάθισμα ενός microbus, με τρύπες από σφαίρες στο παρμπρίζ του οχήματος. Δεν υπήρχαν όμως όπλα. Η οικογένεια του ενός υπόπτου, αμφισβήτησε επίσης το σενάριο του υπουργείου. Σε μια συνέντευξη με το δίκτυο Dream TV, ο θείος ενός εκ των νεκρών ισχυρίστηκε ότι είχε συλληφθεί από το σπίτι του νωρίς το πρωί και αργότερα πυροβολήθηκε από κοντινή απόσταση και τοποθετήθηκε στο microbus.
Όλη η ιστορία της Αιγύπτου είναι γεμάτη ασυνέπειες και θολά σημεία που δεν εξηγούνται. Αν ο στόχος της συμμορίας ήταν η ληστεία, γιατί τα βασανιστήρια; Γιατί η υποτιθέμενη συμμορία είχε στην κατοχή της τα ενοχοποιητικά στοιχεία για εβδομάδες;
Αιγυπτιακές ομάδες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και αναλυτές προχώρησαν περισσότερο, υποστηρίζοντας ότι το Υπουργείο Εσωτερικών λέει ψέματα. "Είναι μια πολύ σοβαρή απόπειρα συγκάλυψης της αλήθειας" δήλωσε ο Μ. Lotfy, ο εκτελεστικός διευθυντής της αιγυπτιακής επιτροπής για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες στο Κάιρο. Τουλάχιστον 474 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στα χέρια των δυνάμεων ασφαλείας στην Αίγυπτο το 2015, σύμφωνα με το Nadeem Center, μια οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων με έδρα το Κάιρο. Ελάχιστες από αυτές τις περιπτώσεις κατέληξαν με τα όργανα ασφαλείας ενώπιον δικαιοσύνης. Τις περισσότερες φορές η τακτική της δικαιοσύνης και της αστυνομίας ήταν να γίνονται μεγάλες σε διάρκεια έρευνες μέχρι να χαθεί το ενδιαφέρον και να ξεχαστεί μια υπόθεση.
Αλλά αυτή η περίπτωση έχει γεννήσει μια διπλωματική κρίση. Η δολοφονία άνοιξε ένα ρήγμα στις σχέσεις Αιγύπτου και της Ιταλίας με τη δεύτερη να απειλεί με κυρώσεις αν δεν υπάρξει διαφάνεια και συνεργασία.
Αυτός είναι ο λόγος που οι ακτιβιστές, πιστεύουν ότι η κυβέρνηση, στην ουσία εφηύρε τη θεωρία της συμμορία. Η προσοχή της διεθνούς κοινότητας με αφορμή τη δολοφονία αυτή, έχει φέρει στο προσκήνιο το ζήτημα της πολιτικής καταστολής στην Αίγυπτο. Η αιγυπτιακή αστυνομία και οι υπηρεσίες ασφαλείας έχουν μια μακρά ιστορία στο βασανισμό κρατουμένων, αλλά οι καταχρήσεις έχουν σημειώσει άνοδο από το καλοκαίρι του 2013, όταν ο στρατός καθαίρεσε τον Μοχάμεντ Μόρσι, τον πρώτο εκλεγμένο πρόεδρο της χώρας. Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα, οι αιγυπτιακές δυνάμεις ασφαλείας ξεκίνησαν μια καταστολή πολιτικών αντιπάλων, σκοτώνοντας περισσότερους από χίλιους ανθρώπους στις 14 Αυγούστου του 2013.
Η καταστολή σύντομα επεκτάθηκε σε ένα ευρύ φάσμα επικριτών του καθεστώτος. Οι συλλήψεις, οι εξαφανίσεις και οι δολοφονίες έγιναν περισσότερες ενώ οι αρχές ξεκίνησαν να συλλαμβάνουν φοιτητές, δημοσιογράφους και διαδηλωτές όλων των πολιτικών παρατάξεων. Μέσα σε ένα χρόνο από την πτώση του Μόρσι, εκτιμάται ότι 40.000 άνθρωποι συνελήφθησαν, σύμφωνα με το αιγυπτιακό Κέντρο Οικονομικών και Κοινωνικών Δικαιωμάτων.
Υπό τον Πρόεδρο ελ-Σίσι, ο διοικητής των ενόπλων δυνάμεων ο οποίος ανέτρεψε τον Μόρσι έχει επίσης επεκτείνει τη χρήση των αυθαίρετων συλλήψεων, στο οποίο οι άνθρωποι εξαφανίζονται σε ένα σύστημα κράτησης που η κυβέρνηση αρνείται να αναγνωρίσει. Κάποιοι που εξαφανίζονται κρατούνται για εβδομάδες ή μήνες πριν οδηγηθούν στο επίσημο σύστημα δικαιοσύνης ή απελευθερωθούν. Μερικοί εμφανίζονται νεκροί και κάποιοι παραμένουν απλά αγνοούμενοι.
Μεταξύ Δεκεμβρίου του 2015 και Μαρτίου του 2016, 209 άνθρωποι εξαφανίστηκαν συνολικά, σύμφωνα με την Επιτροπή Δικαιωμάτων και Ελευθεριών, μια οργάνωση που παρακολουθεί τις εξαφανίσεις. 105 από αυτούς ακόμη δεν έχουν επανεμφανιστεί. Τον Ιανουάριο, τον ίδιο μήνα που ο Ρεντζενί εξαφανίστηκε, τρεις ακόμη Αιγύπτιοι που κρατούνταν από τις δυνάμεις ασφαλείας δηλώθηκαν νεκροί.
Ο Ιταλός φοιτητής εξαφανίστηκε στις 25 Ιανουαρίου, στην επέτειο της εξέγερσης του 2011, μια μέρα που η αστυνομία είχε αναπτύξει ισχυρές δυνάμεις στις κεντρικές συνοικίες του Καΐρου, προκειμένου να αποφευχθούν διαμαρτυρίες.Τρεις αξιωματούχοι ασφαλείας αργότερα δήλωσαν στους New York Times ότι είχε τεθεί υπό κράτηση όμως το υπουργείο Εσωτερικών το αρνήθηκε. Όταν η Ιταλία αντέδρασε με σκεπτικισμό στο πόρισμα της Αιγύπτου, αξιωματούχοι ασφαλείας εμφανίστηκαν να δηλώνουν πως ο θάνατος των φερομένων ως μελών της συμμορίας δεν σημαίνει ότι η υπόθεση έκλεισε.
Ο Ο. Ashour, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ και εμπειρογνώμονας στον τομέα της αιγυπτιακής ασφάλειας λέει πως "όλα όσα κάνουν οι αρχές της Αιγύπτου είναι για να καλυφθεί κάτι πολύ σκοτεινό και βαθύ, για το θάνατο του Ιταλού και δεν θέλουν να πληρώσουν για αυτό, γιατί η ατιμωρησία είναι το σήμα κατατεθέν των αιγυπτιακών υπηρεσιών ασφαλείας από τη δεκαετία του πενήντα."
Τελικά για την ώρα, η δολοφονία Ρετζένι επισήμως δεν έχει εξιχνιαστεί. Οι Αιγύπτιοι και οι Ιταλοί ερευνητές συνεχίζουν το έργο τους, και την Πέμπτη Αιγύπτιοι αξιωματούχοι παρέδωσαν έγγραφα 2.000 σελίδων που σχετίζονται με την υπόθεση σε μια πολυαναμενόμενη συνάντηση στη Ρώμη. Η κυβέρνηση της Ιταλίας ανακάλεσε τον πρεσβευτή της χώρας για διαβουλεύσεις την Παρασκευή (08/04), έπειτα από δύο ημέρες επαφών ανάμεσα σε Ιταλούς και Αιγύπτιους ερευνητές σχετικά με τη δολοφονία ενός Ιταλού μεταπτυχιακού φοιτητή, η σορός του οποίου είχε βρεθεί στο Κάιρο τον Φεβρουάριο.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Ιταλίας ανέφερε πως ανακάλεσε τον πρεσβευτή Μαουρίτσιο Μασάρι για «μια επείγουσα αξιολόγηση» των βημάτων που θα μπορούσαν να γίνουν ώστε να «εξιχνιαστεί η αλήθεια σχετικά με τη βάρβαρη δολοφονία του Τζούλιο Ρετζένι», όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή του.
Όμως οι τεταμένες σχέσεις Ιταλίας – Αιγύπτου όσο το κουβάρι της υπόθεσης δεν ξετυλίγεται, βαθαίνουν και άλλο το διπλωματικό θρίλερ των δύο χωρών.
Μετά την αποτυχία να έρθουν σε συμφωνία για συνεργασίας η Ιταλία ετοιμάζεται να υποβάλει νέο διεθνές αίτημα για πρόσβαση σε αποδεικτικά στοιχεία που έχει η Αίγυπτος. Η Ιταλία ζητά από την Αίγυπτο τηλεφωνικά αρχεία τουλάχιστον δέκα προσώπων και υλικό από κάμερες ασφαλείας. Η Αίγυπτος αρνείται να παράσχει στα στοιχεία επικαλούμενη θέματα νομιμότητας και παραβίασης του Συντάγματος.
Ο γενικός εισαγγελέας της Αιγύπτου, Μουσταφά Σουλεϊμάν δήλωσε:
«Η αιγυπτιακή αντιπροσωπεία επανέλαβε με κατηγορηματικό τρόπο την απόρριψη του αιτήματος καθώς συνιστά παραβίαση της νομοθεσίας και του Συντάγματος και δεν θα αποδεχθεί το ιταλικό αίτημα με κανένα τρόπο». Σε αυτό το τεταμένο κλίμα πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη διμερής σύνοδος Ιταλίας – Αιγύπτου. Ως επακόλουθο, σύμφωνα με δημοσιεύματα του ιταλικού τύπου, η Ιταλία ενδέχεται να σκληρύνει τη στάση της και να υπάρξουν επιπτώσεις στις εμπορικές σχέσεις των δύο χωρών.
Με πληροφορίες και στοιχεία από TIME/ Euronews/ AFP
