Κι ενώ στα διεθνή ΜΜΕ γίνεται χαμός και το twitter έχει πάρει φωτιά, στην Ελλάδα πέρασε ελαφρώς στο ντούκου η ιστορία του βρέφους που βρέθηκε νεκρό μετά από ναυάγιο στη Μεσόγειο. (Με δυο λόγια: Στο ναυάγιο που σημειώθηκε την Παρασκευή διασώθηκαν 135 πρόσφυγες και μετανάστες και μεταφέρθηκαν στο λιμάνι Ρέτζο Ντι Καλάμπρια της Ιταλίας. Δυστυχώς, δεν είχαν την ίδια τύχη και οι υπόλοιποι 45 επιβάτες του πλοίου οι οποίοι ανασύρθηκαν νεκροί. Ιδιαίτερα συγκινητικά ήταν τα λόγια του διασώστη ο οποίος περισυνέλεξε τη σωρό του βρέφους «Το έπιασα από τον πήχυ του χεριού του και τράβηξα αμέσως το ελαφρύ σώμα προστατευτικά στην αγκαλιά μου, σαν να ήταν ακόμη ζωντανό... Είχε τα χέρια ανοικτά με τα μικροσκοπικά δάχτυλά του στον αέρα, ο ήλιος έλαμπε στα φωτεινά, φιλικά αλλά ακίνηταμάτια του» και συνέχισε: «Άρχισα να τραγουδάω στον εαυτό μου για να δώσω μια διέξοδο σε αυτό το ακατανόητο, σπαραξικάρδιο γεγονός. Μόλις πριν από έξι ώρες αυτό το παιδί ήταν ζωντανό». Απόδοση Μύρος Ζέκα.)
Από τη μία μπορεί να προκαλέσει εντύπωση η (φαινομενική;) απάθειά μας. Όμως είναι αλήθεια πως οι περισσότεροι ξένοι είχαν να ασχοληθούν με το προσφυγικό απ' την υπόθεση του Αϊλάν - ή ούτε καν από τότε. Εμείς τα ζήσαμε και τα ζούμε. Βοηθήσαμε και βοηθάμε, οργιστήκαμε με τους Τούρκους, τους Σκοπιανούς αλλά και τους Έλληνες κυβερνώντες μας για την έλλειψη σχεδίου και για την πολύμηνη αδράνεια. Και είμαστε ακόμα οργισμένοι.
Είναι σχεδόν λογικό να μη γίνεται πρώτη είδηση πια μια τέτοια ιστορία. Το προσφυγικό ήταν και σε ένα βαθμό είναι ψηλά στην ατζέντα μας και δεν περιμένουμε να ευαισθητοποιηθούμε από τέτοιες εικόνες.
Πάντως με μια βόλτα στα διεθνή μέσα αλλά και στο τουίτερ βλέπω συγκλονισμένους ανθρώπους, καλλιτέχνες να αποφασίζουν να δώσουν συναυλίες υπέρ της Sea Watch (της οργάνωσης που δημοσιοποίησε τη φωτογραφία και βοηθά στη διάσωση μεταναστών) και μακροσκελή άρθρα. Στην Ελλάδα τα περισσότερα άρθρα, εκτός αν είχαν υπερβολικούς τίτλους-κράχτες αγνοήθηκαν. Το LIFO.gr έγραψε για το θέμα απ' την πρώτη στιγμή και, σε αντίθεση με τον αντίκτυπο που είχαν συνήθως τέτοια άρθρα τώρα ελάχιστοι ενδιαφέρθηκαν. Μια μέρα αργότερα έχει μόλις έξι share.
Μετά το πολλοστό ετοιμοθάνατο σκελετωμένο παιδάκι απ' την Αφρική, ο άνθρωπος συνηθίζει (νιώθει πως πρέπει να συνηθίσει, γιατί αλλιώς θα τρελαθεί!) και αναγκάζεται να γίνει πιο χοντρόπετσος. Το αποτέλεσμα; Παθαίνει ανοσία και παύει να βοηθάει.
Ταυτόχρονα όμως υπάρχει και το ζήτημα της ψυχικής απευαισθητοποίησης. Παραφράζοντας (υπερβολικά) τον Μάνο Χατζιδάκι, όσο λιγότερο μας συγκλονίζουν πια τέτοιες εικόνες, τόσο χάνουμε την ανθρωπιά μας. Δεν υπάρχει όμως άλλος τρόπος για να κρατήσουμε τα λογικά μας - δεν μπορώ να φανταστώ, με όλα όσα γίνονται στον κόσμο, πώς θα ζούσαμε αν η αντίδρασή μας σε κάθε τραγικό γεγονός ήταν όπως την πρώτη φορά που βιώσαμε οποιαδήποτε τραγωδία.
Γι' αυτό και οι ανθρωπιστικές οργανώσεις κατάλαβαν κάποτε πόσο κακό έκανε ο βομβαρδισμός με εικόνες φρίκης. Χρησιμοποιούσαν τις τραγικές φωτογραφίες ως μοχλό ευαισθητοποίησης του κοινού, αλλά όταν ξέφτισε το πρώτο σοκ, τελικά είχαν το τελείως αντίθετο αποτέλεσμα. Μετά το πολλοστό ετοιμοθάνατο σκελετωμένο παιδάκι απ' την Αφρική, ο άνθρωπος συνηθίζει (νιώθει πως πρέπει να συνηθίσει, γιατί αλλιώς θα τρελαθεί!) και αναγκάζεται να γίνει πιο χοντρόπετσος. Το αποτέλεσμα; Παθαίνει ανοσία και παύει να βοηθάει. Έτσι τις τελευταίες δεκαετίες οι ανθρωπιστικές οργανώσεις έπαψαν να προβάλλουν τη δυστυχία -την κρατούν μόνο για εξαιρετικές περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης- και προβάλλουν τις ιστορίες νίκης, το καλό που γίνεται όταν οι άνθρωποι βοηθούν. Αντί για αποστεωμένα παιδάκια με μύγες, δείχνουν χαμογελαστές μαθήτριες που νικούν τη φτώχεια και την προκατάληψη, χάρη στον οβολό των συνανθρώπων τους.
Καλά έκανε η Sea Watch και δημοσιοποίησε τις εικόνες του νεκρού βρέφους, από τη στιγμή που έχουν περάσει πολλοί μήνες απ' την αντίστοιχη ενέργεια, και καλώς σοκάρεται ο πλανήτης. Κατανοητό όμως και το ότι πολλοί από εμάς δεν έχουμε το κουράγιο να ξαναδεθούμε συναισθηματικά μ' αυτή την ιστορία. Είμαστε ήδη ευαισθητοποιημένοι. Και ευτυχώς, δεν μένουμε μόνο στην θλίψη, αλλά πολλοί από μας έχουμε κάνει -και κάνουμε ακόμα- πράξεις.
(Περισσότερα για την Sea Watch για όποιον θέλει να κάνει μια δωρεά, εδώ.)
σχόλια