*SCROLL DOWN FOR THE ENGLISH TEXT
O σκηνοθέτης μιλά για το ντοκυμαντέρ του που καταγράφει την επανάσταση στην Αίγυπτο και την εμπειρία του στο Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ της Θεσσαλονίκης.
Ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε κάνοντας την ταινία;
Αντιμετωπίσαμε πολλές δυσκολίες και όχι μόνο στα γυρίσματα. Τα γυρίσματα προφανώς είχαν τους δικούς τους κινδύνους, αλλά αντιμετωπίσαμε δυσκολίες και στο μοντάζ μια και ήμασταν δύο σκηνοθέτες με διαφορετικό στυλ και τρόπο αφήγησης και έπρεπε να βρούμε μια ισορροπία μεταξύ μας.
Γιατί θέλατε να κάνετε αυτή την ταινία;
Σκεφτόμασταν καιρό να γυρίσουμε μια ταινία που θα είχε να κάνει με την ιδέα της επανάστασης. Αυτό που δεν ξέραμε τότε ήταν ότι θα υπάρξει μια πραγματική επανάσταση στην Αίγυπτο! Ξέραμε ότι κάτι επρόκειτο να συμβεί βλέποντας αυτό που συνέβη στην Τυνησία. Ξέραμε ότι «η καταιγίδα» θα ερχόταν στο Κάιρο, αλλά δεν ξέραμε πόσο ακραία θα ήταν. Έτσι, την πρώτη ημέρα, στις 25 Ιανουαρίου 2011, ακούσαμε ότι θα γίνουν διαδηλώσεις και στη συνέχεια μας πήρε τηλέφωνο μια φίλη-ακτιβίστρια που ήταν σε μια πορεία με 5000 άτομα και μας είπε: «Γίνεται μεγάλη προσπάθεια να περάσουμε τη γέφυρα του Ταχίρ και να 'ρθουμε εκεί. Είμαστε πολλοί!» Αρπάξαμε, λοιπόν, τις κάμερές μας με τους φίλους μου και βγήκαμε στην πλατεία. Αποφασίσαμε να χρησιμοποιήσουμε το υλικό που τραβήξαμε έχοντας δύο σκηνοθέτες και δύο διευθυντές φωτογραφίας. Σκεφτήκαμε ότι, αν μαζέψουμε αρκετά καλό υλικό, ίσως μπορέσουμε να κάνουμε μια ταινία.
Ποια ήταν η πιο τραυματική στιγμή στη διάρκεια των γυρισμάτων;
Η πιο τραυματική στιγμή ήταν όταν είδα τα τζιπ του στρατού να πατούν τον κόσμο στη μέση της πλατείας, τη νύχτα της 28ης Ιανουαρίου, όταν ο στρατός μπήκε στην πόλη. Στην αρχή δεν ήξερα πραγματικά τι θα συνέβαινε. Ο κόσμος αναρωτιόνταν για το στρατό: «Είναι μαζί μας, η εναντίον μας; Θέλουν να μας πυροβολήσουν; Τι πρόκειται να συμβεί;» Όταν, αρχικά, βγήκαμε στο δρόμο ο στρατός δεν ήταν στραμμένος ενάντια στους διαδηλωτές, κάτι που, στην πραγματικότητα, στόχευε σε μία εντελώς ψυχολογική χειραγώγηση: ο κόσμος να τους αγκαλιάσει ως σωτήρες. Το στρατιωτικό συμβούλιο είχε επανειλημμένα δηλώσει ότι ο στρατός είναι φίλος της επανάστασης και την προστατεύει, αλλά, στην πραγματικότητα, ήταν η ραχοκοκαλιά του καθεστώτος Μουμπάρακ, και απλά έπαιζε παιχνίδια με τους διαδηλωτές.
Αυτό που με έκανε να το συνειδητοποιήσω αυτό ήταν το βράδυ της 28ης, όταν ήμουν στην πλατεία. Πρέπει να ήταν γύρω στα μεσάνυχτα όταν είδα τα στρατεύματα να κινούνται με αργό ρυθμό στην πλατεία, ενώ ο κόσμος μαζευόταν γύρω από τα στρατιωτικά τζιπ. Αρκετοί από τους διαδηλωτές, μαζί με στρατιώτες, είχαν ανέβει ακόμα και πάνω στα τανκς, γιόρταζαν και το σκηνικό έμοιαζε λίγο σαν την απελευθέρωση του Παρισιού. Τότε, ξαφνικά, τα ίδια τζιπ πάτησαν γκάζι και στη συνέχεια είδα να χτυπούν κάποιον από τους διαδηλωτές και να τον ρίχνουν στο έδαφος. Και ξαφνικά τρία από αυτά, άρχισαν να κινούνται ανάμεσα στο πλήθος των διαδηλωτών και να χτυπούν χωρίς κανένα λόγο.
Πραγματικά στην αρχή δεν καταλάβαινα τι συνέβαινε. Και ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι πριν απλά προσπαθούσαν να προσελκύσουν τον κόσμο στην πλατεία και πως τώρα ίσως να αρχίσουν και να πυροβολούν. Ήταν μια πολύ τραυματική στιγμή για μένα, γιατί έβλεπα ανθρώπους να πεθαίνουν μπροστά μου και δεν μπορούσα να καταλάβω το γιατί: από τη μια οι διαδηλωτές γιόρταζαν αγκαλιασμένοι με τους στρατιώτες κι από την άλλη οι ίδιοι στρατιώτες χτυπούσαν με τα τζιπ τους ίδιους διαδηλωτές. Αυτό πραγματικά με φρίκαρε.
Τι συνέβη μετά την ολοκλήρωση της ταινίας;
Η ταινία προβάλλεται στο Κάιρο, αλλά σε λίγους θεατές, κυρίως σε μικρές συγκεντρώσεις, σε ιδιωτικές προβολές. Έχουμε δηλώσει σαφέστατα ότι θα δείξουμε την ταινία σε όλο τον κόσμο και η αιγυπτιακή κυβέρνηση θα πρέπει να το αντιμετωπίσει αυτό. Το νόημα της επανάστασης είναι να αντισταθεί στις δυνάμεις που επικρατούν και να διαλύσει τον φόβο. Περίπου το 60% του πληθυσμού της Αιγύπτου είναι νέοι, και έχουμε 85χρονους να αποφασίζουν για το μέλλον τους! Δεκάχρονα παιδιά γράφουν τις διαθήκες τους. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί! Ζούμε με τον φόβο που προέρχεται από την εξουσία. Αλλά ο κόσμος δεν έχει κανένα σεβασμό για την εξουσία πια, γι 'αυτό πρέπει να ξεσηκωθούμε όλοι μαζί.
Αυτή η ταινία είναι ένα μόνο μικρό μέρος της επανάστασης. Υπάρχουν άνθρωποι που βάζουν το σώμα τους μπροστά στις σφαίρες, κρατούν πανό και σκοτώνονται. Η ταινία είναι πραγματικά τίποτα άλλο παρά απλώς μια σταγόνα στον ωκεανό. Ωστόσο, ασκεί επιρροή με την έννοια ότι ενημέρωσε με τον τρόπο της όλο τον κόσμο ότι η επανάσταση δεν έχει τελειώσει. Οι δικτάτορες έχουν φύγει, αλλά η δικτατορία είναι ακόμα εδώ. Και αυτό είναι ένα θετικό βήμα. Η ταινία δημιουργεί, κατά κάποιο τρόπο, μια συζήτηση, ενώ φέρνει πίσω πολλές αναμνήσεις από το τι πραγματικά συνέβη στους δρόμους του Καΐρου τον Ιανουάριο του 2011.
Οι άνθρωποι φαίνεται να ξεχνάνε εύκολα αυτό που συνέβη. Κι η ταινία έχει δύναμη σε σχέση και με αυτό: θα είναι εδώ για πάντα και κανείς δεν μπορεί να την αμφισβητήσει, ακόμα και αν την λογοκρίνουν, ακόμη και αν την μποϊκοτάρουν ή την απαγορεύσουν, πάλι θα προβάλλεται και όλοι θα μπορούν να τη δουν. Αυτή είναι η δύναμη του σινεμά. Αν γίνει σωστά, μπορεί να επηρεάσει πολλούς ανθρώπους και τις μελλοντικές γενιές, καθώς και άτομα εκτός της Αιγύπτου. Έτσι δείχνουμε αλληλεγγύη σε ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, επικοινωνούμε μαζί τους και συνειδητοποιούμε ότι αυτό που συμβαίνει στη χώρα μας δεν είναι μοναδικό.
Όλους μας συνδέουν τα ίδια πράγματα και αγωνιζόμαστε όλοι ενάντια στο ίδιο κακό. Η Ελλάδα, η Χιλή, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ισπανία, το Λονδίνο ή οποιοδήποτε άλλο μέρος, παντού οι καταστάσεις που ζούμε είναι παρόμοιες. Στην Ελλάδα συνάντησα διαφορετικούς ανθρώπους που ήρθαν και μου είπαν: «Σας ευχαριστούμε γι' αυτή την ταινία! Παρεμπιπτόντως, πώς μπορούμε να ξεκινήσουμε μία επανάσταση εδώ στην Ελλάδα;». Ήταν πραγματικά αστείο, γιατί όλα τα νέα παιδιά ήρθαν και μου είπαν: «Eντάξει, ξέρουμε ότι πρέπει να το κάνουμε, πώς μπορούμε, όμως, να κάνουμε μια επανάσταση;». Αντίθετα, όλοι οι άνθρωποι μεγάλης ηλικίας ήρθαν και μας είπαν: «Ωραία ταινία, αλλά δεν θα θέλαμε να γίνει κάτι τέτοιο εδώ». Και τότε κατάλαβα ότι οι γενιές είναι χωρισμένες στην Ελλάδα. Οι νέοι θέλουν να προχωρήσουν σε μία αλλαγή, ενώ οι μεγάλοι επιμένουν και λένε: «Kαλά είναι έτσι, καλύτερα από ό, τι η βία στους δρόμους, δεν θέλουμε αυτό το είδος της αναταραχής εδώ».
Είσαι μισός αμερικάνος και μισός αιγύπτιος που έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Καλιφόρνια. Γιατί προτιμάς τώρα να ζεις στο Κάιρο;
Προτιμώ να ζω στο Κάιρο, επειδή υπάρχει πολλή δουλειά να κάνουμε εδώ. Η αμερικανική κοινωνία είναι σοβαρά διεφθαρμένη, οι άνθρωποι ζουν με το αμερικανικό όνειρο της δεκαετίας του '50, το επίπεδο εκπαίδευσης χαμηλώνει, οι τιμές ανεβαίνουν στα ύψη και οι άνθρωποι δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά. Η αμερικανική κυβέρνηση εξακολουθεί να κάνει πόλεμο κάθε δέκα χρόνια, είναι ο τρόπος της να απομακρύνει το ενδιαφέρον του κόσμου από την εσωτερική κατάσταση, το οποίο επανέρχεται μόνο κατά την προεκλογική περίοδο. Στο Κογκρέσο, όλοι είναι εγκληματίες, έχουν βρεθεί εκεί με χρηματοδότηση από μεγάλες εταιρίες, και κοιτούν το προσωπικό τους όφελος. Δεν υπάρχει καμία σύνδεση με το λαό. Όλη αυτή η ιδέα της δημοκρατίας στην πραγματικότητα γεννήθηκε στην Ελλάδα.
Και η Ελλάδα έχει την ευθύνη να διεκδικήσει και πάλι τη δημοκρατία! Η Ελλάδα έχει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο το δικαίωμα να δώσει την εξουσία πίσω στο λαό. Αυτή ήταν η ιδέα της δημοκρατίας. Ήταν να ενδυναμώσει το λαό, να δημιουργήσει μία κοινότητα που θα εργάζεται ενωμένη προς όφελος αυτής ακριβώς της ίδιας της κοινότητας. Όχι προς το όφελος ενός πολύ μικρού ποσοστού -του 1%. Αδιαφορήστε για το 1%! Μας επιβάλουν την άποψή τους σε βάρος του λαού. Έχετε κάθε δικαίωμα να κάνετε επανάσταση εδώ και ο όλος ο κόσμος περιμένει να το κάνετε. Και αν υποχωρήσετε, τότε όλοι με τη σειρά τους θα υποχωρήσουν.
Η εξάρτηση των Ελλήνων από τα δάνεια μοιάζει λίγο με την εξάρτηση από την ηρωίνη. Μην περιμένετε η Ελλάδα να γίνει σαν την Αίγυπτο πριν κάνετε κάτι γι 'αυτό. Η Ελλάδα έχει τώρα την ευκαιρία να πει επιτέλους ΟΧΙ. Πριν να είναι πολύ αργά!
το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ
--------------------------
What were your difficulties making a film about the revolution?
We had a lot of difficulties making the film, I mean, not just shooting it. Shooting obviously had it's own dangers but we had a lot of editing to do and that was very emotionally traumatic, because we were two directors and we have different kind of styles and different way of telling stories, which we had to find a balance between.
Why did you want to make this movie?
We talked about making a film that had something to do with the revolution, but we didn't know that there would be an actual revolution in Egypt. We knew something it's going to happen based on what happened in Tunisia. We knew that the storm would come to Cairo but we didn't know how extreme it would be. So even that first day, January the 25th 2011 we got up pretty late and we heard that there would be protests, and then we had a call from a friend-activist who was in a march of 5000 people, saying: - "There is a battle trying to get over the bridge to Tahir and we are coming there. They are a lot of us!" So we picked our cameras and we went out to the square. Everybody was filming, so we kind of decided that we are going to use our footage with two directors, two DoPs and other characters. We thought lets just keep filming and if we get good enough stuff, maybe we can make a movie out of it.
What was the most traumatic moment while you were shooting the film?
In the film I would say the most traumatic moment was when I saw these army jeeps run over people in the middle of the square on the night of January the 28th when the army came to town and, I really didn't know what would happen. People were asking "are they with us, are they against us? Are they going to shoot at us? What is going to happen?" We went on the street and we found that the army was not shooting at people -which actually was a completely psychological operation - so people embraced them as saviours. The military council has repeatedly said that they are friends of the revolution and they are protecting it but in fact they were the backbone of Mubarak's regime, and they were just playing games with people.
What made me realise that was the night of the 28th when I was in the square. It must have been about midnight and I saw these army troops going around very slowly while people crowded all around the jeeps, and I saw a lot of protesters and soldiers on top of tanks celebrating, giving people high fives and it felt a bit like the liberation of Paris. Then suddenly these jeeps just hit the gas and then I saw this guy hit by a jeep and going totally horizontal, been run over it, and they were three of these jeeps that just went through a whole crowd of people for no reason. I really didn't understand what was happening and then I realised that they were trying to allure people into the square and maybe they would start shooting. It was very traumatic for me, because I saw people dying in front of my face and it just didn't make any sense because they were people celebrating with the army on one hand and on the other people were run over by the army and that really freaked me out.
What happened after the film was made?
The film has been showing in Cairo but in very small crowds, very small gatherings usually in private screenings. We made it clear that we are going to show the film all over the world and the Egyptian government would have to deal with it. The whole point of opposition is to confront the powers that try to control you. The whole point of the revolution was to destroy fear. Around the 60 per cent of the population of Egypt are young people, and you have got 85 year olds talking about their future! 10- year- old kids are writing their wills. This cannot continue. We live with the fear that comes from authority and people right now have no respect for authority any more, so we all have to stand up and we have to be together and do this.
Making this film is a small part of the revolution. People are putting their bodies in the way of bullets, holding up signs and getting killed. To make this film is really nothing it is just another drop in the bucket, but it's influential in the sense that it's created awareness around the world that the revolution is not over. The dictators are gone but the dictatorship is still here. And that's one beautiful and positive step because there is a lot of work to do, in a way creates a discussion and it also brings back a lot of memories of what really happened in the streets of Cairo on January 2011.
People seem to forget what happened, that's also the power of film...because it is here forever and no one can deny it and even if they sensor it, even if they boycott it or ban it, it is still going to be shown and everybody is going to see it. This is the power of cinema. If it is well done, it can influence a lot of people and future generations as well as people outside of Egypt. We are finding solidarity, we are finding people all over the world making connections and realising that the situation in the country is not isolated, we are all connected and we are all fighting with the same evil, weather its in Greece, Chile, United States, Spain, London or wherever, they are all similar situations.
In Greece I met different people that they said to me: "thank you for that film, by the way, how do we make revolution here in Greece?" It was really funny because all the young kids came up to me and said, ok we know we have to do it, how do we do a revolution. And all the old people came to me and said nice film but we don't want that here. And then I realised that the generations were divided inside of Greece. The young want to create obvious change and the old rolling over and taking it and saying well it is better than violence in the streets and burning and stuff like that, we don't want that kind of turmoil in here, we are just going to take it in the ** and that's the way it goes.
You are half American half Egyptian you lived most of your life in California, why do you prefer to live in Egypt?
I prefer to stay in Cairo, because there is a lot of work to do here. The American society is seriously f** up, people are living in this 1950's American dream in their head and psychically they have been impoverished, their education is going down hill, prices are sky rocketed people cannot afford homes. Americans are still going to war every ten years, it is way to deflect the domestic situation and people focus on the domestic situation only in election years, in the congress everybody is a criminal, they are there with corporate money, they are looking for their own benefit, they own personal power, and there is no connection with people.
All this idea of democracy was in fact born in Greece, and Greece has responsibility to reclaim that! Greece has more then any country in the world every right to take back the power to the people.
That was the idea of democracy. It was to empower people as a community, to all work together to the benefit of that community. Not to the benefit of a very small percentage –the 1%. F** that! They force their ways on us at the expense and the benefit of the people. You have every right to do it and the world is waiting for you to do it and if you back down, then everyone is going to back down. Greeks are like heroine addicts with these loans. Don't wait for Greece to become like Egypt before you do something about it. Greece has the opportunity now to finally say NO before it's too late!
σχόλια