Είναι Κυριακή απόγευμα, σούρουπο, τα φώτα του δρόμου μόλις έχουν ανάψει και στους δρόμους των Αμπελοκήπων που γυροφέρνουμε ξανά και ξανά για να βρούμε χώρο να παρκάρουμε κυκλοφορούν μόνο άνθρωποι τρίτης ηλικίας. Ψάχνουμε το δρόμο που ενώνει το νοσοκομείο Ελπίς με την Πανόρμου, στη γωνία στο ΑΤΜ γάλακτος κόσμος κάνει ουρά για ένα μπουκάλι ΘΕΣγάλα, μία νεαρή κοπέλα που μοιάζει με δασκάλα τους δείχνει πώς λειτουργεί το μηχάνημα (μου θυμίζει επίδειξη τάπερ), οι περαστικοί κοντοστέκονται και χαζεύουν και μια καλοντυμένη ηλικιωμένη με γαλάζιο μαλλί πλησιάζει και φτύνει την τσίχλα της μπροστά στα πόδια μου. Είμαστε στο σωστό δρόμο, στην οδό Μακρυνίτσας, σε ένα δυάρι όπου κάθε Σαββατοκύριακο γίνεται μια παράσταση-συναυλία που είναι κάπως μυστική, αρκετά μυσταγωγική, πολύ συναισθηματική, με τον Χαρίλαο Τρουβά να καταθέτει την ψυχή του για ένα 40λεπτο που ξεκινάει αμήχανα και όσο περνάει η ώρα εξελίσσεται σε μια προσωπική μουσική εξομολόγηση που είναι συγκινητική -και κάποιες στιγμές συγκλονιστική. Η «παράσταση» με τίτλο «Αμπερλουδαχαμίν» είναι μελοποιημένα αποσπάσματα από το εξαίρετο ποιητικό έργο του Σαμσών Ρακά με τον ίδιο αινιγματικό τίτλο, που κυκλοφόρησε την περσινή άνοιξη και είναι εξαντλημένο εδώ και καιρό. Το κείμενο –το οποίο δεν το γνώριζα και το άκουσα για πρώτη φορά μελοποιημένο- είναι μια αναδρομή στις εμπειρίες μιας ζωής, μια ταραχή συναισθημάτων που σε στιγμές γίνεται ανατριχιαστική. Έχει υπότιτλο «εγχειρίδιο μοναξιάς» και είναι ένα σπουδαίο βιβλίο. Έχοντας αυτό το υλικό ως αφετηρία ο Χαρίλαος Τρουβάς φτιάχνει ένα από τα πιο όμορφα καλλιτεχνικά γεγονότα που μπορεί να πετύχει κάποιος στην Αθήνα αυτή τη στιγμή, ήσυχο αλλά εκρηκτικό σε λόγο και συναισθήματα, γνήσια λαϊκό, παρόλο που δεν είναι για μεγάλο κοινό εκ των πραγμάτων (το δωμάτιο στο δυάρι χωράει το πολύ 15 άτομα τη φορά), που το κουβαλάς για μέρες, με κομμάτια κολλητικά, παρόλο που από μουσικής άποψης δεν έχει καμία πρωτοτυπία. Και τα λάθη και το τρεμούλιασμα της φωνής το κάνουν ακόμα πιο γοητευτικό.
γαμημένη ανθρωπότητα / σημαιοστολισμένη / σε περιφέρουνε τα φορτηγά / σφραγισμένη
σαν την ηλίθια μαϊμού στο τσίρκο είσαι / που σε κάνει χάζι η έξυπνη μαϊμού
να τραντάζεις τα συρματοπλέγματα των χρηματαποστολών
(γεμίσαμε λευκά κελιά ή το ’στρωσε στα βλέφαρά μας;)
γαμημένη ανθρωπότητα / σε τόσα μέρη ταξίδεψες / και πού δεν έφτασες
Πακιστάν / Ιμαλάια / Ανταρκτική
έμαθες τα μυστικά ιθαγενών / γνώρισες όλες τις φυλές του κόσμου
και στον εαυτό σου για δες πώς του μιλάς / ακόμη με το σεις και με το σας
«Το Αμπερλουδαχαμίν είναι ένα πολύ προβληματικό έργο» μου λέει λίγη ώρα μετά το τέλος της παράστασης, ιδρωμένος από την αγωνία. Είναι η πρώτη δοκιμή μπροστά σε κοινό (6 ατόμων) και προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει τις αντιδράσεις. «Νομίζω ότι ο οποιοσδήποτε ενορχηστρωτής θα το κατέστρεφε. Έχει πολλές αναφορές, πολλές επιρροές, ακόμα και πολλές κλεψιές - για να το πω λίγο άκομψα. Δύσκολα μπορεί να ενορχηστρωθεί και να καταταγεί σε ένα συγκεκριμένο είδος μουσικής. Το παίξιμό μου μόνο κατευθύνει κάποιες στιγμές σε Θεοδωράκη - Χατζιδάκι, και είναι λογικό γιατί έμαθα να παίζω ακούγοντας τα έργα τους. Γενικώς, όμως, μ' αρέσει πολύ το πιάνο - φωνή στο τραγούδι γιατί επιτρέπει στον ακροατή να φανταστεί μια δική του ενορχήστρωση.
Ουσιαστικά είμαι αδίδακτος - ή κατ' ευφημισμόν "αυτοδίδακτος"». «Ποτέ δεν στέριωσα σε ωδείο, και ως παιδί ζητούσα από τους δασκάλους του πιάνου ή της κιθάρας, αντί τις βαρετές ασκήσεις που με βασάνιζαν, να με βάζουν να εξασκούμαι πάνω σε μελωδίες τραγουδιών. Από μικρός ένιωθα πως ο λόγος της μουσικής είναι ο λόγος. Άρα, ουσιαστικά, δεν μ' ενδιαφέρει ως δημιουργό η μουσική, αλλά το τραγούδι. Τη μουσική την αντιμετωπίζω ως υπηρέτρια του λόγου. Γι' αυτό και δεν το παίζω ούτε μουσικός, ούτε συνθέτης. "Μουσικός αναγνώστης" είμαι. Ή και "μουσικός σκηνοθέτης"».
Τον ρωτάω πώς γνώρισε τον Σαμσών Ρακά και το έργο του. «Τον Μάρτη που μας πέρασε ετοίμαζα ένα αφιέρωμα στην Οδό Πανός για τον Παντελή Παντελίδη. Για το σκοπό αυτό ήθελα και κείμενο κάποιου ποιητή που να αναφέρεται στο στιχουργικό έργο του εκλιπόντος. Διερευνητικά, ζήτησα μέσω facebook από το Σαμσών Ρακά να γράψει, και δέχτηκε. Δεν ήταν ακροατής του, αλλά έκατσε μελέτησε τους στίχους του και έφτιαξε ένα κριτικό σημείωμα. Όσο επικοινωνούσαμε, ένιωσα την ανάγκη να διαβάσω κάτι δικό του ολοκληρωμένο, γιατί μέχρι τότε τον είχα διαβάσει μόνο αποσπασματικά στο blog του και στο Τεφλόν. Γύριζα ένα πρωί το κέντρο, βρήκα το τελευταίο ''Αμπερλουδαχαμίν'' στο Φαρφουλά, το πήρα, το διάβασα, μου άρεσε πολύ, και το άφησα δίπλα στο πιάνο. Μια Παρασκευή βράδυ, γυρνώντας από τους Χαιρετισμούς, ένιωθα ότι είχα πολλή μουσική μέσα μου. Έκατσα στο πιάνο, έβαλα ενστικτωδώς το Αμπερλουδαχαμίν μπροστά μου, κι άρχισα να το τραγουδάω. Έτσι έγινε η αρχή. Δεν είμαι φιλόλογος, για να λέω τι θέλει να πει ο ποιητής. Εγώ το βίωσα ως εξής: κάποια στιγμή, στην εφηβεία μας ή εκεί γύρω, έρχεται και μας κυριεύει κάποιο "αγαπημένο υποκείμενο". Είναι το σαράκι που μας τρώει σ' όλη την κατοπινή ζωή. Είναι ο δαίμονάς μας. Όλο το έργο μιλάει γι' αυτό το "αγαπημένο υποκείμενο". Αυτό μ' άγγιξε και μένα κάποτε. Ουσιαστικά έβγαλα τη μουσική του κειμένου. Σε κάποια σημεία άκουγα έτοιμα τα τραγούδια, σε κάποια άλλα ο λόγος γινόταν πιο στριφνός, οι λέξεις μπούκωναν, ο ρυθμός χανόταν. Δε βίασα τις λέξεις να μου δώσουν τη μουσική τους. Σκοπός μου ήταν να φτιάξω τραγούδια που να τραγουδιούνται. Με δυο λέξεις: μελοποίησα ό,τι ήταν μελοποιήσιμο. Φρόντισα πάντως αυτό που θα έβγαινε, το μουσικό έργο, να μπορούσε να λειτουργήσει ανεξάρτητα από το ποιητικό. Νομίζω το πέτυχα.
Έχω μελοποιήσει και άλλους ποιητές - οι ήσσονες είναι οι αγαπημένοι μου -, έχω ηχογραφήσει και κάποια μικρά έργα σε δικούς μου στίχους. Όλα είναι στο trouvas.net. Αλλά αυτή τη συνάντηση με το Σαμσών την καταχάρηκα, γιατί είναι συγκλονιστικό να μελοποιείς ποιητή της γενιάς σου. Και η συνάντησή μας αυτή ήταν ουσιαστική: δεν είμαστε δυο φίλοι που έκατσαν κι έγραψαν τραγούδια, αλλά η μουσική μου πήγε και επισκέφτηκε το ήδη τυπωμένο κείμενό του. Και μετά συναντηθήκαμε ως άνθρωποι - αφού πρώτα συναντήθηκαν οι τέχνες μας.
«Γιατί επέλεξες να παρουσιάσεις την παράσταση στο σπίτι σου;». «Σκεφτόμασταν θέατρα, μπαρ, μαγαζιά, τίποτα δε μας έκανε. Κάποια στιγμή ο Σαμσών πέταξε την ιδέα "δεν το κάνουμε εδώ;" και μου φάνηκε εντελώς φυσιολογικό. Πήρα την άδεια από τους γείτονες κι από τη διαχειρίστρια και προχωρήσαμε. Κι άλλες παραστάσεις γίνονται σε σπίτια, δεν είναι κάτι πρωτότυπο. Εκτός από το μουσικοποιητικό Αμπερλουδαχαμίν, που κρατάει 40 λεπτά, ο επισκέπτης μπορεί να δει και εικαστικά έργα του Σαμσών που έχουν καλύψει τους τοίχους μου. Είναι πολύ ωραία έργα, αλλά δεν μπορώ να εξηγήσω περισσότερα, γιατί δεν ξέρω από εικαστικά. Χαίρομαι, πάντως, γιατί πρόκειται για έργα που πολλά απ' αυτά περίμεναν δεκαέξι χρόνια σ' ένα υπόγειο για να φανερωθούν».
«Ποιο πιστεύεις ότι είναι το κοινό σου;». «Εγώ δεν έχω κοινό. Πριν από εννιά χρόνια παρουσίασα στο Βαφείο το έργο μου Πρωτόγραμμα και ήρθαν μόνο φίλοι και γνωστοί και απογοητεύτηκα και δεν ξαναέκανα τίποτα από τότε, μόνο κάτι ηχογραφήσεις στο στούντιο. Ο Σαμσών όμως έχει κοινό, και αυτό θέλω να 'ρθει. Και ειδικότερα, οι αναγνώστες του Αμπερλουδαχαμίν. Τώρα εγώ προσωπικά θα `θελα να 'ρθουν και δυο - τρεις άνθρωποι που χαθήκαμε για μικρότητες και φέρω τη μνήμη τους ως πένθος στη ζωή μου. Θα μ' άρεσε να τους ξαναδώ μια απ' τις βραδιές του Νοέμβρη».
«Το βιβλίο έχει εξαντληθεί, θα ξανατυπωθεί με την ευκαιρία της παράστασης;». «Το βιβλίο - στο κέντρο τουλάχιστον της Αθήνας - το εξάντλησα εγώ, που πήρα το τελευταίο αντίτυπο από το Φαρφουλά. Τώρα ο Σαμσών το ξανατύπωσε ως "τιμητική προσφορά στη μελοποίησή του" και θα διατίθεται τα σαββατοκύριακα του Νοέμβρη σπίτι μου, και μετά στα βιβλιοπωλεία».
«Πώς μπορεί να έρθει να δει την παράσταση όποιος ενδιαφέρεται;». «Ας πάρει τηλέφωνο στο 6977721133. Εγώ απαντάω».
Λίγο πριν φύγουμε του λέμε τις εντυπώσεις μας από την παράσταση αλλά δεν φαίνεται να μας πιστεύει. Μας χαρίζει από ένα CD με ηχογραφημένη ολόκληρη την μουσική παράσταση. «Στις 26 Σεπτέμβρη μπήκα στούντιο και ηχογράφησα όλο το έργο» μας λέει. «Είναι η πρώτη φορά που με εμπιστεύομαι ως εκτελεστή και ερμηνευτή, αλλά κι ο Σαμσών με εμπιστεύτηκε. Κι αυτός κι εγώ προτιμάμε αυτή την εκδοχή από το να έπαιζε ένας κανονικός πιανίστας και να τραγουδούσε ένας κανονικός τραγουδιστής. Κι ας έχει λαθάκια και φάλτσα. Αλλιώς, θα χανόταν η μαγεία του χειροποίητου. Τις βραδιές του Νοέμβρη το έργο θα διανέμεται σε CD στους επισκέπτες, και τον άλλο μήνα θα ανέβει κι αυτό στο trouvas.net για ελεύθερο download».
Η παράσταση «Αμπερλουδαχαμίν» παίζεται κάθε Σάββατο και Κυριακή βράδυ στις 8 από τις 5/11 και για όλο το Νοέμβριο, με ελεύθερη είσοδο. Κρατήσεις απαραίτητες. στις Για περισσότερα ίνφο εδώ: https://www.facebook.com/events/1781939638744019/
σχόλια