Η χρυσαυγίτικη δίκη εξελίχθηκε σε μια διαδικασία μαραθώνια, πολύπλοκη, με αρκετές καθυστερήσεις και συχνά επεισοδιακή, δέχτηκε μάλιστα κατά καιρούς πολλές αμφισβητήσεις ως προς το κατά πόσο εντέλει θα αποδοθεί δικαιοσύνη. Χρειάστηκε άλλωστε να υπάρξει νεκρός και μάλιστα Έλληνας για να συγκινηθούν ενόψει της γενικευμένης πια κατακραυγής οι διωκτικές και πολιτικές αρχές, συλλαμβάνοντας τον επικεφαλής και τα άλλα πρωτοκλασάτα στελέχη της Χρυσής Αυγής που, εκμεταλλευόμενα ως τότε μια εξόφθαλμη συστημική κάλυψη είχαν πραγματικά ξεφύγει, τρομοκρατώντας ανεξέλεγκτα. Εξήντα σχεδόν εβδομάδες μετά, όλοι σχεδόν οι προφυλακισμένοι Χρυσαυγίτες είναι ελεύθεροι λόγω παρέλευσης 18μηνου, ορισμένοι μάλιστα έχουν το θράσος να επιδίδονται ξανά σε τσαμπουκάδες όπως αυτοί έξω από σχολεία που θα υποδέχονταν προσφυγόπουλα ή και μέσα στο ίδιο το δικαστήριο. Όσοι πιστεύουμε το αυτονόητο, ότι δηλαδή η θέση τους είναι στη φυλακή, εύλογα αγανακτούμε αλλά και προβληματιζόμαστε βλέποντας τέτοια σκηνικά. Ακόμα περισσότερο όταν συμβαίνουν με τη σκανδαλώδη ανοχή των διωκτικών αρχών και επί μιας αριστερής κυβέρνησης που, παρότι ψηφίστηκε, επιπλέον, ως «ανάχωμα» στην ακροδεξιά λαίλαπα, φαίνεται πως δεν διστάζει κι αυτή, με τη σειρά της, να κάνει πολιτικά παιχνίδια με τη Χρυσή Αυγή.
Κι όμως, τα πράγματα είναι πιο αισιόδοξα από όσο ίσως μοιάζουν. Ο Μάρτιος του '17 διαφέρει πολύ από τον Μάρτιο του '15, οι τωρινές «παλικαριές» των Χρυσαυγιτών μοιάζουν περισσότερο με σπασμωδικές αντιδράσεις βαριά πληγωμένου ζώου. Εντός δικαστικής αίθουσας, τα στοιχεία που έχουν συσσωρευτεί είναι πια πολλά και συντριπτικά, κάθε μέρα δε που περνά γίνονται περισσότερα, όπως το περίφημο «κρυφό» βίντεο που απέδειξε πέρα από κάθε αμφιβολία (αν ποτέ υπήρξε αυτή) ότι οι ναζί είναι και φαίνονται ναζί. Το έχουν συνειδητοποιήσει αυτό οι περί ων ο λόγος και κάθονται κυριολεκτικά σε αναμμένα κάρβουνα. Είναι άλλωστε πολύ αργά για να «σοβαρέψουν», άσε που δεν «το 'χουν» καν αφού, ως γνωστό, πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι. Ταυτόχρονα, η μεταμφιεσμένη σε πολιτικό κόμμα συμμορία παρουσιάζει εικόνα διάλυσης με αποχωρήσεις, αλληλοκατηγορίες, κλεισίματα τοπικών γραφείων (μέχρι και στη Μυτιλήνη βάλανε λουκέτο παρότι έδαφος «προνομιακό» για την ιδεολογία τους ένεκα η προσφυγική κρίση), στις συγκεντρώσεις μίσους της ζήτημα να μαζεύονται πια δυο-τρεις ντουζίνες νοματαίοι, όλα δε δείχνουν ότι είναι θέμα χρόνου να κατρακυλήσουν και τα εκλογικά της ποσοστά. Κατευθυνόμενα, ίσως, σε κάποιο άλλο ακροδεξιό μόρφωμα, έχει όμως σημασία να εξαφανιστούν από τον πολιτικό χάρτη εγκληματίες ναζί τόσο «καθαρόαιμοι» ώστε να τρώνε «πόρτα» κι από την Μαρίν Λεπέν.
O ρόλος των δημοσιογράφων στην ενημέρωση του κοινού είναι κρίσιμος. Όμως, λίγα είναι τα μέσα που ανταποκρίνονται σ' αυτή την υποχρέωση. Η διαφορά με την κάλυψη της δίκης της 17 Νοέμβρη – για να πω ένα τυχαίο παράδειγμα – είναι η μέρα με τη νύχτα.
Προσπαθώντας να σχηματίσω μια εικόνα του τι έχει συμβεί ως τώρα και του τι μέλλει γενέσθαι προσέφυγα στον Θανάση Καμπαγιάννη, δικηγόρο Πολιτικής Αγωγής στη δίκη της ΧΑ και μέλος της πρωτοβουλίας Jail Golden Dawn, η οποία εξαρχής όχι μόνο στηρίζει νομικά, αλλά και καταγράφει λεπτομερώς μέρα προς μέρα όλες τις εξελίξεις που σχετίζονται με την υπόθεση - μια υποδειγματική δουλειά, πόσω μάλλον που τα περισσότερα μεγάλα ΜΜΕ δεν καλύπτουν την υπόθεση στην έκταση και το βαθμό που απαιτεί η σοβαρότητά της. Μου λέει ότι καταρχάς η ουσία του κατηγορητηρίου έχει πια επιβεβαιωθεί εφόσον οι εγκληματικές πράξεις, που αναμφισβήτητα γίνανε, τελέστηκαν στα πλαίσια της οργάνωσης υπό την καθοδήγηση και την εποπτεία των ηγετικών της στελεχών. Ότι η δίκη έχει ξαναβρεί «τους ρυθμούς της», η εξέταση μαρτύρων να συνεχίζεται απρόσκοπτα κι ότι εφόσον βγει καταδικαστική απόφαση περί ύπαρξης εγκληματικής οργάνωσης, τα «πρωτοπαλίκαρά» της θα επιστρέψουν στα σίδερα, αυτή τη φορά για τα καλά - μια τέτοια απόφαση δεν θα θέσει αυτόματα τη ΧΑ εκτός νόμου, ωστόσο ο Άρειος Πάγος θα βρεθεί εκ των πραγμάτων σε δίλημμα αν θα τη χαρακτηρίσει πολιτικό κόμμα ενόψει των επόμενων εκλογών. Στέκεται ιδιαίτερα σε σημαντικές μαρτυρίες όπως της Μάγδας Φύσσα, των στελεχών του ΠΑΜΕ και των Αιγύπτιων ψαράδων του Περάματος, ενώ οικτίρει την ιδεολογική ταύτιση των συνηγόρων υπεράσπισης με τους εντολοδόχους τους. Καταδεικνύει, τέλος, τις πολλές ευθύνες που εξακολουθούν να έχουν οι πολιτικές, δικαστικές και αστυνομικές αρχές, υπογραμμίζοντας τη σημασία όχι μόνο της διαρκούς δημοσιότητας που πρέπει να έχει η δίκη αυτή αλλά και της πάλης για τη γενικότερη απονομιμοποίηση των ναζί στην κοινωνία, στις γειτονιές, τις πόλεις, στους εργασιακούς και νεολαιίστικους χώρους: «Το πώς θα εξελιχθεί - και εκλογικά - η φασιστική απειλή στην Ελλάδα θα είναι πρώτα και κύρια το αποτέλεσμα των πρωτοβουλιών εκείνων των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που την αντιπαλεύουν. Εκεί βρίσκεται το κλειδί της όλης κατάστασης».
— Κοντεύοντας πια να συμπληρωθούν δύο χρόνια από την έναρξη της δίκης της ΧΑ, πού ακριβώς βρισκόμαστε σήμερα; Πόσο ικανοποιητική είναι η εξέλιξη της διαδικασίας, πόσο επιβαρυντικά τα στοιχεία για τη δράση της και πότε προβλέπεται να τελεσιδικήσει η υπόθεση;
Η εξέταση μαρτύρων για τις τρεις συνεκδικαζόμενες υποθέσεις της δίκης της Χρυσής Αυγής, δηλαδή της δολοφονίας Φύσσα, της απόπειρας ανθρωποκτονίας του Αιγύπτιου ψαρά και των κομμουνιστών συνδικαλιστών, ολοκληρώθηκε. Είμαστε πλέον στην εξέταση μαρτύρων για τις δεκάδες συσχετισμένες δικογραφίες εγκληματικών δράσεων της Χρυσής Αυγής (επιθέσεις σε στέκια, μετανάστες, αντιφασίστες, κλπ), κατ' ουσία στο κομμάτι της εγκληματικής οργάνωσης. Η διαδικασία έχει πλέον αποκαταστήσει ρυθμούς: οι δικάσιμοι είναι κατά μέσο όρο 9-10 τον μήνα, οι περισσότερες στο Εφετείο – με ανησυχητική εξαίρεση τον μήνα Απρίλιο που η πλειοψηφία των δικασίμων ορίστηκε πάλι στην αίθουσα στον Κορυδαλλό. Η ουσία του κατηγορητηρίου επιβεβαιώνεται: οι εγκληματικές πράξεις, που αναμφισβήτητα γίνανε, τελέστηκαν στα πλαίσια της οργάνωσης και όχι ως μεμονωμένες πρωτοβουλίες ή τυχαία περιστατικά, υπό την καθοδήγηση και την εποπτεία των ηγετικών στελεχών της οργάνωσης. Ο χρονικός ορίζοντας ολοκλήρωσης της δίκης σε πρώτο βαθμό είναι το 2018. Το τι θα γίνει σε δεύτερο βαθμό είναι κάτι που δεν μπορούμε σήμερα να το εκτιμήσουμε.
— Με βάση την ως τώρα εικόνα, πόσο πιθανό είναι να τεθεί εκτός νόμου η ναζιστική συμμορία και να φυλακιστούν τα στελέχη της που εμπλέκονται σε αξιόποινες πράξεις;
Η δικαστική απόφαση που θα εκδοθεί, αν είναι καταδικαστική, δεν θα θέτει τη Χρυσή Αυγή "εκτός νόμου". Αυτό που μπορεί να κάνει είναι να αποδεχτεί την ύπαρξη της εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή, με τον τρόπο που την περιγράφει το βούλευμα, και κατά συνέπεια να αποφασίσει την καταδίκη των διευθυντικών στελεχών της (ποινή κάθειρξης 10 έως 20 χρόνια) και των μελών της (5 έως 10 χρόνια). Τα μέλη, που είναι και οι φυσικοί αυτουργοί των κακουργηματικών πράξεων, απειλούνται περαιτέρω με καταδίκη και για τα επιμέρους εγκλήματα (ανθρωποκτονίες, απόπειρες, κλπ). Προφανώς, τυχόν καταδικαστική απόφαση θα δημιουργήσει οξύτατο δίλημμα στον Άρειο Πάγο όταν θα κληθεί εκ νέου να ανακηρύξει τη Χρυσή Αυγή ως πολιτικό κόμμα/εκλογικό συνδυασμό σε επόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές. Πάντως, για να σε προλάβω, το διακύβευμα του δικαστηρίου δεν είναι η απαγόρευση συμμετοχής ενός ναζιστικού μορφώματος στις εκλογές. Και για να έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα, τυχόν απόφαση στέρησης πολιτικών δικαιωμάτων των ηγετών της Χρυσής Αυγής θα εφαρμοστεί μόνον αφού η όποια καταδικαστική απόφαση καταστεί αμετάκλητη.
Η Χρυσή Αυγή δεν είναι ένα αντισυστημικό κόμμα. Χρησιμοποιεί μια αντισυστημική ρητορεία για να ψαρέψει ψηφοφόρους. Αλλά η ύπαρξη και η δράση της βασίζεται στις πλάτες κρατικών μηχανισμών και φορέων οικονομικής και πολιτικής ισχύος.
— Ως πολιτική αγωγή, ποια θεωρείτε τη σημαντικότερη μαρτυρία που έχει κατατεθεί μέχρι στιγμής και τι σας έκανε την αλγεινότερη εντύπωση από όσα διαδραματίστηκαν εντός ή/και εκτός της δικαστικής αίθουσας;
Οι μαρτυρίες των πολιτικώς εναγόντων στις τρεις συνεκδικαζόμενες υποθέσεις έκλεψαν δίκαια τα φώτα της δημοσιότητας. Η Μάγδα Φύσσα δεν προσέφερε μόνο τη σημαντικότερη συγκινητική κορύφωση στην αρχή της δίκης μιλώντας για τη στυγερή δολοφονία του γιού της: η μητέρα του Παύλου μελέτησε σε βάθος τη δικογραφία και κατέθεσε κομβικά στοιχεία για την κεντρική οργάνωση των δολοφονικών επιθέσεων της Χρυσής Αυγής. Ο Σωτήρης Πουλικόγιαννης, ο συνδικαλιστής του ΚΚΕ και του ΠΑΜΕ, περιέγραψε αναλυτικά τη στρατιωτική δομή των ταγμάτων εφόδου και την ταύτισή της με την δομή του "νόμιμου πολιτικού κόμματος". Και βέβαια οι Αιγύπτιοι ψαράδες, ο Αμπουζίντ Εμπάρακ και τα τρία αδέλφια Αμπού Χάμεντ, συγκλόνισαν με την θαρρετή αναγνώριση των ατόμων που εισέβαλαν στο σπίτι τους το βράδυ της 12/6/2012: οι πιο αδύνατοι των αδύνατων στάθηκαν ατρόμητοι στο δικαστήριο, αν και δήλωσαν δικαιολογημένα φοβισμένοι. Τώρα, για την αλγεινότερη εντύπωση που λες, εξαιτίας και της επαγγελματικής μου ιδιότητας, θα ξεχωρίσω την στάση συνηγόρων-υπερασπιστών μελών της Χρυσής Αυγής που, ταυτιζόμενοι σε τέτοιο βαθμό με τους εντολείς τους, φτάνουν να αναπαράγουν την ιδεολογία και την πρακτική της οργάνωσης μέσα στο ακροατήριο, με ρατσιστικές ερωτήσεις, ασέβεια προς τα θύματα και ανοίκειες επιθέσεις στους μάρτυρες.
— Πόσο ικανοποιημένοι είστε από τη δημοσιογραφική κάλυψη της δίκης, αλλά και την ευαισθητοποίηση του κόσμου σχετικά; Πόσο έχει συνεισφέρει σε αυτή η πρωτοβουλία Jail Golden Dawn; Θα αποδοθεί εντέλει, πιστεύετε, δικαιοσύνη;
Η δίκη δεν καλύπτεται ειδησεογραφικά με τον τρόπο που της αξίζει. Μετά την άρνηση της υπεράσπισης για ζωντανή ραδιοτηλεοπτική της μετάδοση (παρά τους περί του αντιθέτου λεονταρισμούς πριν την έναρξη της δίκης), ο ρόλος των δημοσιογράφων στην ενημέρωση του κοινού είναι κρίσιμος. Όμως, λίγα είναι τα μέσα που ανταποκρίνονται σ' αυτή την υποχρέωση. Η διαφορά με την κάλυψη της δίκης της 17 Νοέμβρη – για να πω ένα τυχαίο παράδειγμα – είναι η μέρα με τη νύχτα. Ευτυχώς η ύπαρξη του Παρατηρητηρίου Golden Dawn Watch και οι εκδηλώσεις σε γειτονιές που οργανώνουν συλλογικότητες του αντιφασιστικού κινήματος αποτρέπουν την πλήρη αποσιώπηση. Από την πλευρά μας οι δικηγόροι της πολιτικής αγωγής που φτιάξαμε την πρωτοβουλία Jail Golden Dawn και τον ομώνυμο ιστότοπο προσπαθούμε στο μέτρο του δυνατού να ενημερώνουμε αναλυτικά και αξιόπιστα για την εξέλιξη της ποινικής δίωξης και για τα συντριπτικά στοιχεία που έρχονται στο φως. Νομίζω ότι η βάση δεδομένων που έχουμε δημιουργήσει, από δεκάδες δίκες, δημοσιεύματα, έρευνες, κ.λπ, σχετικά με την εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής είναι μια σημαντική βοήθεια στην αποκάλυψη της πραγματικής φύσης του ναζιστικού μορφώματος. Τα στοιχεία που θα έχει το δικαστήριο στο τέλος της διαδικασίας θα είναι συντριπτικά. Αλλά η δικαιοσύνη θα είναι αποτέλεσμα και της ενεργητικής απαίτησης της δημοκρατικής πλειοψηφίας έξω και πριν από την έκδοση της απόφασης: η απονομιμοποίηση της Χρυσής Αυγής θα γίνει στην κοινωνία, στις γειτονιές και τις πόλεις μας, στους εργασιακούς και νεολαιίστικους χώρους. Και στο τέλος, ως επιστέγασμα αυτής της διαδικασίας, θα επισφραγιστεί με την καταδικαστική απόφαση του δικαστηρίου.
— Ευθύνεται πράγματι η τωρινή κυβέρνηση για τις καθυστερήσεις στη διεξαγωγή της δίκης και τα επεισόδια που δημιουργούν ανενόχλητοι με κάθε ευκαιρία οι υπόδικοι Χρυσαυγίτες βουλευτές (σε σχολεία που υποδέχονται προσφυγόπουλα κ.λπ.) ή οι ευθύνες βαραίνουν μάλλον τις δικαστικές αρχές;
Οι διωκτικές και οι δικαστικές αρχές δώσανε επί χρόνια καθεστώς ασυλίας στη δράση της εγκληματικής οργάνωσης, κάτι που το έχει ήδη γράψει η ιστορία. Το πολιτικό σύστημα από την πλευρά του έχει το δικό του μεγάλο μερίδιο ευθύνης. Τόσο για την ανοιχτή συνεργασία του Μαξίμου με τη Χρυσή Αυγή κατά τη θητεία της προηγούμενης κυβέρνησης, με το αίσχος Μπαλτάκου. Όσο και για την ανοχή που επιδεικνύει η σημερινή κυβέρνηση στο ναζιστικό μόρφωμα, με πρωτοβουλίες όπως οι κοινές εμφανίσεις κυβερνητικών βουλευτών με τους ναζί υπόδικους στο Καστελόριζο ή οι δηλώσεις Παρασκευόπουλου για "εκδημοκρατισμό". Δεν είναι τυχαίο ότι η κυβέρνηση εμφάνιζε επί μήνες το αίτημα μεταφοράς της δίκης στο Εφετείο (άμεσα συνδεδεμένο με την επιτάχυνσή της) ως "παρέμβαση στην ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης". Μέχρι που ο πρωθυπουργός παρενέβη μετά τις γνωστές δηλώσεις της Μάγδας Φύσσα και η αλλαγή του χώρου ανακοινώθηκε εντός... 24ώρου. Κάθε κυβέρνηση κρίνεται στο που επιλέγει να ξοδέψει το πολιτικό της κεφάλαιο: και δεν έχουμε δει μέχρι σήμερα να ξοδεύεται πολύ από αυτό στην υπόθεση της καταδίκης της Χρυσής Αυγής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η συνεχιζόμενη ανοχή εγκληματικών δράσεων των υπόδικων νεοναζί, σαν κι αυτές που αναφέρεις, από τους μηχανισμούς καταστολής.
— Μια πιθανή βαριά καταδίκη θα αποδυναμώσει, λέτε, περισσότερο εκλογικά τη ΧΑ ή είναι πλέον πάνω-κάτω δεδομένη η «πελατεία» της, όποια κι αν είναι η ετυμηγορία;
Η Χρυσή Αυγή δεν είναι ένα αντισυστημικό κόμμα. Χρησιμοποιεί μια αντισυστημική ρητορεία για να ψαρέψει ψηφοφόρους. Αλλά η ύπαρξη και η δράση της βασίζεται στις πλάτες κρατικών μηχανισμών και φορέων οικονομικής και πολιτικής ισχύος. Η έκδοση μιας καταδικαστικής απόφασης σε βάρος της θα την καταστήσει ένα άχρηστο εργαλείο: δεν θα διαθέτει τη νομιμοποίηση για να εγκλωβίζει τη λαϊκή δυσαρέσκεια σε αντιδραστική κατεύθυνση και για να λειτουργεί κατασταλτικά εκεί που το κράτος αδυνατεί να φτάσει. Κάτι τέτοιο θα βοηθήσει στην αποσάθρωση του ετερόκλιτου εκλογικού μπλοκ που η ναζιστική οργάνωση έχει κατορθώσει μέχρι σήμερα να οικοδομήσει. Αλλά και πάλι: το πώς θα εξελιχθεί - και εκλογικά - η φασιστική απειλή στην Ελλάδα θα είναι πρώτα και κύρια το αποτέλεσμα των πρωτοβουλιών εκείνων των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που την αντιπαλεύουν. Εκεί βρίσκεται το κλειδί της όλης κατάστασης.
σχόλια