Κάποιες φορές τα ερωτικά δράματα –των άλλων κυρίως, αλλά και τα δικά μας καμιά φορά– λειτουργούν ως καλοδεχούμενοι αντιπερισπασμοί στη ρουτίνα. Συχνά, όμως, δεν έχει καθόλου πλάκα να παρακολουθείς τα ίδια και τα ίδια επεισόδια με πρωταγωνιστές ερείπια προδομένης αγάπης, ανομολόγητου έρωτα ή τελειωμένης σχέσης. Δεν θα τελειώσουν ποτέ αυτά; Δηλαδή, μεγάλοι άνθρωποι είμαστε, θα συνεχίσουμε να τρώμε ερωτικά τις σάρκες μας με τη μασέλα και το ορθοπεδικό πι; Θα παραμείνει η ιδέα της καψούρας, αυτό το ρομαντικό ιδεώδες, το απόγειο της ανθρώπινης εμπειρίας (πριν πάνε όλα κατά διαόλου και το απόγειο γίνει υπόγειο); Δεν βαρεθήκαμε την ιδέα του έρωτα που κρατά για πάντα και καταλήγει μόνο με το ζεύγος να βαδίζει χέρι-χέρι στο αιώνιο δειλινό;
Τα αισθήματα δεν είναι ποτέ άσχετα με τις επικρατούσες πολιτισμικές νόρμες. Όπως και τόσα άλλα πράγματα που νιώθουμε και μας κατατρώνε και νομίζουμε ίσως ότι είναι κατασκευαστικό συστατικό της ανθρώπινης κατάστασης από την εποχή των σπηλαίων, αυτό το είδος καψούρας, όπως το αντιλαμβανόμαστε, είναι σχετικά πρόσφατο και ανυπόφορα δυτικό. Όχι ότι δεν ερωτευόντουσαν στην αρχαιότητα ή σε «εξωτικές» κουλτούρες, αλλά με διαφορετικούς τρόπους από εμάς, τους επιγόνους της Βιομηχανικής Επανάστασης, του Διαφωτισμού, του φιλελεύθερου καπιταλισμού τέλος πάντων. (Ούτε ένα ρομαντικό φιλμ ή βιβλίο της προκοπής δεν προέκυψε από τη Σοβιετική Ρωσία τόσες δεκαετίες, εκτός από το Δόκτωρ Ζιβάγκο, κι αυτό ήταν από αντιφρονούντα).
Υπάρχει βιολογική/χημική βάση στην καψούρα βεβαίως, αλλά ο τρόπος που εκδηλώνεται έχει σε μεγάλο βαθμό να κάνει με τις προσλαμβάνουσες παραστάσεις μας. Για ένα μεγάλο κομμάτι της ανθρώπινης ιστορίας, αυτό που αποκαλούμε έρωτα, αγάπη, καψούρα, πάθος, χαρακτηριζόταν αδιαθεσία, ασθένεια, αρρώστια. Οι δεσμοί και οι γάμοι δεν ήταν περί έρωτος, ήταν (και είναι ακόμα) περί αναπαραγωγής και ανάμειξης περιουσιακών στοιχείων.
Ας αναλογιστεί κανείς τις προτεραιότητες που ταιριάζουν στην περίπτωση και στην ιδιοσυγκρασία του, αδιαφορώντας επιτέλους για το κοινώς αποδεκτό (ή ιδεατό). Μπορεί να σημαίνει να δεις από άλλη σκοπιά έναν κλονισμένο γάμο. Ή να αναζωπυρώσεις μια φιλία που αδίκως άφησες να σβήσει. Ή ότι ο «έρωτας της ζωής σου» δεν είναι θέμα χρόνου για να συμβεί αλλά υπάρχει ήδη με κάποια άλλη μορφή από εκείνη που φαντάζεσαι στις ονειροπολήσεις σου.
«Η αγωνία της ρομαντικής αγάπης οφείλεται στο γεγονός ότι βάζουμε σ' αυτές τις ενώσεις τόσο δυσανάλογα αβάσταχτο βάρος σε σχέση με τους υπόλοιπους δεσμούς μας». Αυτό υποστηρίζει στεγνά και ορθολογικά ένα πρόσφατο άρθρο στο διαδικτυακό περιοδικό σύγχρονης σκέψης και ιστορικής ανάλυσης Aeon, παρουσιάζοντας το concept της «σχεσιακής αναρχίας» (relationship anarchy) που έχει πατεντάρει από το 2006 η Σουηδή φεμινίστρια επιστήμων Πληροφορικής Άντι Νόρντγκεν, σύμφωνα με το οποίο πολύ κακώς τοποθετούμε στην κορυφή της ιεραρχίας την ερωτική/ρομαντική σχέση, πολύ πάνω απ' όλες τις άλλες, τις «κατώτερες», τις καθημερινές, τις «πεζές».
Βεβαίως και έχει να κάνει εν μέρει με τη διαβρωτική και καταπιεστική υφή της πατριαρχίας και του ετεροσεξισμού η προσέγγιση της Νόρντγκεν, ας μην ανακαλέσουν όμως σε κάποιους όροι όπως ο φεμινισμός ή η αναρχία εικόνες ριζοσπαστικής δράσης ή τρελού έρωτα στα χαρακώματα. Αυτό που προτείνει ουσιαστικά μέσω της «αναρχίας» είναι να αναλογιστεί κανείς τις προτεραιότητες που ταιριάζουν στην περίπτωση και στην ιδιοσυγκρασία του, αδιαφορώντας επιτέλους για το κοινώς αποδεκτό (ή ιδεατό). Μπορεί να σημαίνει να δεις από άλλη σκοπιά έναν κλονισμένο γάμο. Ή να αναζωπυρώσεις μια φιλία που αδίκως άφησες να σβήσει. Ή ότι ο «έρωτας της ζωής σου» δεν είναι θέμα χρόνου για να συμβεί αλλά υπάρχει ήδη με κάποια άλλη μορφή από εκείνη που φαντάζεσαι στις ονειροπολήσεις σου.
Για άλλους, πάλι, η υιοθέτηση αυτού του μοντέλου «σχεσιακής αναρχίας» μπορεί να σημαίνει τη ριζική αναθεώρηση της συνολικής αντίληψής τους για τις σχέσεις και την επιλογή μη μονογαμικών (υπεύθυνων όμως, δεν μιλάμε για ξεσάλωμα ούτε για τελετουργικές παρτούζες) δρόμων: να μεγαλώνεις, φέρ' ειπείν, παιδί ή παιδιά μαζί με άλλους δύο ανθρώπους στο πλαίσιο μιας πλατωνικής, αλλά πολύ οικείας συναισθηματικά σχέσης και παράλληλα να έχεις ερωτικούς δεσμούς έξω από αυτό. «Ο έρωτας είναι άφθονος, δεν είναι πηγή περιορισμένων πόρων που λειτουργεί μόνο αν συγκεντρωθεί στο ερωτικό ζεύγος» διακηρύσσει στο μανιφέστο της η Νόρντγκεν.
Αμήν! Λογικά τα λέει και από μια ηλικία και μετά φαίνονται όλο και πιο λογικά. Κι ας μην παρασυρόμαστε από την εθνικότητα και την ιδιότητά της («έλα, μωρέ, τώρα, Σουηδή φεμινίστρια, ζει στον κόσμο της» κ.λπ.) ούτε από έναν πραγματισμό (υποχώρηση βασικά) που πάει να επιβάλει η διαφαινόμενη επέλαση μιας νεο-συντηρητικής λαίλαπας. Ή θα βρούμε νέους και πιο ανοιχτούς τρόπους συμβίωσης ή χαίρετε και αγαλλιάσθε.
σχόλια