Την ιστορία ενός νεαρού μάγου που φοιτά σε σχολή μαγείας η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ την εμπνεύστηκε περιμένοντας το τρένο από το Μάντσεστερ για το Λονδίνο, επιβεβαιώνοντας τον κανόνα που θέλει τις περισσότερες ιδέες, μικρές και μεγάλες, καλές και κακές –συνηθέστερα κακές– να προκύπτουν στο νεκρό διάστημα των μετακινήσεων με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Κι εγώ στο μετρό το σκέφτηκα πως θα ξεκινήσω το παρόν άρθρο.
Η συνέχεια είναι γνωστή σε όλους. Τα βιβλία της πούλησαν εκατομμύρια αντίτυπα ανά τον κόσμο και η εικόνα αυτού του νεαρού μάγου με τα γυαλιά, τις αφέλειες και το σημάδι στο μέτωπο είναι πια αναγνωρίσιμη στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη.
Ο Χάρι Πότερ κατέστη σταδιακά ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ποπ κουλτούρας κι ένα από τα πιο αγαπημένα εφηβικά αναγνώσματα. Δεν χρειάζεται να σκάψεις βαθιά για να βρεις από πού άντλησε –και συνεχίζει να αντλεί– τη γοητεία του.
Η ιδέα της απόδρασης από τον ανιαρό, στην καλύτερη περίπτωση, αφιλόξενο, στη χειρότερη, πραγματικό κόσμο, στον ονειρότοπο του Χόγκουαρτς, καθώς και η ιδέα ενός πιο διαδραστικού και παιχνιδιάρικου προγράμματος σπουδών γεννούν έναν ελκυστικό συνδυασμό, σχεδόν ακαταμάχητο για ευαίσθητα (προ)εφηβικά μυαλά. Σκέψου με πόσο μεγαλύτερη διάθεση θα ξυπνούσες το πρωί, αν αντί για δύο ώρες «Τριγωνομετρία», είχες να παρακολουθήσεις δύο ώρες «Άμυνα εναντίον των Σκοτεινών Τεχνών».
Η ιδέα της απόδρασης από τον ανιαρό πραγματικό κόσμο, στον ονειρότοπο του Χόγκουαρτς, καθώς και η ιδέα ενός πιο διαδραστικού και παιχνιδιάρικου προγράμματος σπουδών γεννούν έναν ελκυστικό συνδυασμό, σχεδόν ακαταμάχητο για ευαίσθητα (προ)εφηβικά μυαλά.
Στη διεύρυνση του φαινομένου Χάρι Πότερ συνέβαλε και η κινηματογραφική του μεταφορά. Ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος, η πρώτη ταινία της σειράς, προβλήθηκε για πρώτη φορά στις αίθουσες στις 16 Νοεμβρίου 2001, σαν σήμερα δηλαδή. Έναν μήνα μετά έκανε πρεμιέρα και η κινηματογραφική μεταφορά της Συντροφιάς του Δαχτυλιδιού του Τόλκιν, φαντάσου τι ωραία Χριστούγεννα έκανες το 2001, αν ήσουν ανήλικος οπαδός του σινεμά του φανταστικού – ή και ενήλικος, εδώ που τα λέμε.
Με αφορμή αυτή την επέτειο, ξαναβλέπουμε και θυμόμαστε όλες τις ταινίες της σειράς.
Harry Potter and the Sorcerer's Stone (2001)
Πολλά ονόματα ακούστηκαν για την καρέκλα του σκηνοθέτη, από τον Πίτερ Γουίαρ και τον Μ. Νάιτ Σιάμαλαν ως την προφανέστερα καλύτερη επιλογή, τον Στίβεν Σπίλμπεργκ, αλλά ο κλήρος έπεσε τελικά σε ένα πνευματικό τέκνο του τελευταίου, τον Κρις Κολόμπους.
Ο Κολόμπους μπορεί να μην έχει την δεξιοτεχνία του Σπίλμπεργκ, αντιλαμβάνεται όμως σπιλμπεργκικά την κινηματογραφική αίσθηση του δέους κι έτσι στα πρώτα λεπτά της μετάβασης από τον κόσμο των Μαγκλ –των κοινών ανθρώπων, εν ολίγοις– στο εκπαιδευτήριο Χόγκουαρτς κάνει και το μικρότερο μαγικό να φαντάζει ένα μεγάλο θαύμα.
Αξιοποιώντας το πλουσιοπάροχο ντεκόρ και το πολυτάλαντο καστ, σύστησε σύμπαν και χαρακτήρες, είχε στο πλευρό του και τον Τζον Γουίλιαμς που εμπνεύστηκε ακόμα ένα εμβληματικό μουσικό θεματάκι, μην τα πολυλογούμε, όλα πήγαν καλά. Το μαρτυρούν οι εισπράξεις και η αποδοχή από τον κόσμο, το πιστοποιούν και οι επτά ταινίες που ακολούθησαν.
Ηarry Potter and the Chamber of Secrets (2002)
Δεύτερος χρόνος φοίτησης στη μαγική σχολή του Χόγκουαρτς, ανοίγει η Κάμαρα με τα Μυστικά, πολύ σοβαρό ακούγεται, έκανα κι εγώ τον σταυρό μου γιατί όλοι δείχνουν πανικόβλητοι με αυτή την εξέλιξη. Ευτυχώς στην πορεία μαθαίνουμε το γιατί.
Σε αυτήν τη δεύτερη ταινία προστίθενται στοιχεία μυστηρίου και μικρές πινελιές παιδικού τρόμου, όπως τον δίδαξε η εταιρεία Amblin του Σπίλμπεργκ, η αφήγηση όμως πού και πού λοξοδρομεί τηλεοπτικά, η πλοκή κάνει κύκλους γύρω από τον εαυτό της και τα σκηνοθετικά ευρήματα λιγοστεύουν.
Πρόκειται, μάλλον, για την πιο αδύναμη ταινία της σειράς, μεγάλο συν όμως συνιστά η παρουσία του Κένεθ Μπράνα, ο οποίος κλέβει την παράσταση στον ρόλο ενός διάσημου πλην αλαζόνα, γλοιώδη και παντελώς ατάλαντου καθηγητή, αντικαθιστώντας τον Χιου Γκραντ. Ο τελευταίος υποδύθηκε έναν αντίστοιχο χαρακτήρα πολλά χρόνια μετά στο Paddington 2.
Harry Potter and the Prisoner of Azkaban (2004)
Αλλαγή στη σκηνοθεσία, αλλαγή πλεύσης και στο franchise, με τα χρώματα να ξεθωριάζουν και τα παιδιά να μεγαλώνουν, όπως και τα στοιχήματα. Η Θεωρία έχει ασχοληθεί διεξοδικά με τα απαιτητικά στο στήσιμο μονοπλάνα του Αλφόνσο Κουαρόν σε ταινίες όπως το Children of Men και το Gravity, εδώ, όμως, είναι που ξεκίνησε την προπόνησή του σε αυτά, υπό συνθήκες μεγάλης παραγωγής.
Πέραν της επίδειξης βιρτουοζιτέ, ο Κουαρόν κατορθώνει να μείνει πιστός και στο βιβλίο και στο προσωπικό του όραμα, π.χ. μεταφράζοντας κινηματογραφικά την ιλιγγιώδη κούρσα στο λεωφορείο σε μια σεκάνς παράλογου χιούμορ, παρμένη, θαρρείς, από το φιλμικό σύμπαν του Τέρι Γκίλιαμ, ή δίνοντας στον σχεδιασμό των Παραφρόνων αιθέρια υφή, καθιστώντας τους τρομακτικότερους στην όψη σε σχέση με την κατά Ρόουλινγκ εκδοχή τους. Όχι τυχαία οι ευερέθιστοι οπαδοί των βιβλίων πίνουν νερό στο όνομα του.
Να σημειωθεί πως από αυτή την ταινία ξεκινά η ερμηνευτική αναγέννηση του Γκάρι Όλντμαν, ο οποίος για χρόνια βρισκόταν σε ανυποληψία.
Harry Potter and the Goblet of Fire (2005)
Ο Μάικ Νιούελ, της φήμης του Τέσσερις Γάμοι και μια Κηδεία και του Donnie Brasco, παίρνει τη σκυτάλη από τον Κουαρόν και η ατμόσφαιρα γίνεται ελαφρώς πιο εύθυμη, καθώς τα παιδιά περνούν στην εφηβεία, με την ερωτική αφύπνιση που αυτή συνεπάγεται.
Η ιστορία αφορά τη διεξαγωγή ενός τουρνουά ανάμεσα σε όλες τις σχολές μαγείας του ντουνιά, στο οποίο οι διαγωνιζόμενοι πρέπει να περάσουν τρεις δοκιμασίες. Με την έναρξη του τουρνουά, το θέαμα μετατρέπεται στο κινηματογραφικό ανάλογο ενός adventure βιντεοπαιχνιδιού και κορυφώνεται με την πρώτη εμφάνιση του Ρέιφ Φάινς στον ρόλο του λόρδου Βόλντεμορτ. Κάτω από τόνους μακιγιάζ, με δαιμονική όψη, ασθμαίνουσα φωνή και μεγαλόστομους θεατρινισμούς, ο Φάινς πλάθει μια αποκρουστική φιγούρα, κερδίζοντας επάξια μια θέση ανάμεσα στους επιφανείς κακούς της μεγάλης οθόνης
Harry Potter and the Order of the Phoenix (2007)
Από το Τάγμα του Φοίνικα και έπειτα τα ηνία του franchise αναλαμβάνει ο Βρετανός Ντέιβιντ Γέιτς, ο οποίος επαναφέρει την πιο μελαγχολική εκδοχή (και εν μέρει την χρωματική παλέτα) της κατά Κουαρόν εκδοχής των περιπετειών του διοπτροφόρου μάγου.
Η σειρά έτσι κι αλλιώς έχει έναν βρετανικό αέρα, πάρε για παράδειγμα τις ντικενσιανές φιγούρες των καταπιεστικών θείων του Χάρι Πότερ, κι εδώ η βρετανικότητα ενισχύεται με μια σχεδόν ευθεία παραπομπή στη Θάτσερ – μια Ιμέλντα Στόντον κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση της Σιδηράς Κυρίας.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Χόγκουαρτς αναμορφώνεται θατσερικά επί το συντηρητικότερον, τα παιδιά όμως έχουν κλείσει τα δεκαπέντε, το αίμα τους βράζει και they don't need no thought control, οπότε εξεγείρονται.
Harry Potter and the Half-Blood Prince (2009)
Όσο πλησιάζουμε προς το τέλος, τόσο σοβαρεύουν οι περιπέτειες του «παιδιού που έζησε». Διακυβεύεται η σωτηρία του κόσμου, βλέπεις.
Το ενδιαφέρον στοιχείο του Ετεροθαλή Πρίγκιπα είναι ότι παρουσιάζει μια κάπως πιο σύνθετη εκδοχή του σύμφυτου με τα παραμύθια μανιχαϊσμού, το Καλό και το Κακό ενυπάρχουν στο Άτομο κι αυτό καλείται να επιλέξει ανάμεσα τους. Ψήγματα αυτής της ιδέας θα βρεις και σε προηγούμενες ταινίες, εδώ όμως εγκαθίσταται στον πυρήνα του σεναρίου, το οποίο θέτει στους ήρωες μια σειρά από δύσκολα διλήμματα.
Η κορύφωση της ταινίας επιφυλάσσει μια σοκαριστική εξέλιξη, αφήνοντας έναν σωρό εκκρεμότητες και μια αίσθηση ήττας να πλανάται στον αέρα, κάτι που δεν βλέπεις συχνά σε μπλοκμπάστερ.
Ηarry Potter and the Deathly Hallows: Part 1(2010)
H παραγωγή αποφασίζει να σπάσει τη μεταφορά του τελευταίου βιβλίου σε δύο μέρη, για τους καλοπροαίρετους προκειμένου να πετύχει μια πληρέστερη μεταφορά του βιβλίου, για τους κυνικούς ώστε να αποκομίσει μεγαλύτερα έσοδα. Η αλήθεια πρέπει να βρίσκεται κάπου στη μέση, αν με ρωτάς.
Σε αυτό το πρώτο μέρος του φινάλε τα παιδιά πλησιάζουν την ενηλικίωση, αφήνουν τον μαγικό κόσμο του Χόγκουαρτς και καλούνται να επιβιώσουν στον πραγματικό. Η αίσθηση εγκατάλειψης τονίζεται κι από την απουσία της Μικτής Βρετανίας, που πλαισίωνε συνήθως το πρωταγωνιστικό τρίο, κατά το μεγαλύτερο μέρος του φιλμ. Οι Ράντκλιφ, Γουότσον και Γκριντ καλούνται να σηκώσουν μόνοι τους το ερμηνευτικό βάρος και τα καταφέρνουν μια χαρά.
Αν και λειτουργεί περισσότερο ως μακροσκελές προκαταρκτικό για τη μεγάλη σύγκρουση του δεύτερου μέρους, η ταινία διαθέτει μερικές από τις ωραιότερες σεκάνς του franchise, όπως η νυχτερινή καταδίωξη στην αρχή, η αλά Mission Impossible είσοδος στα άδυτα του οργουελικά οργανωμένου υπουργείου Μαγείας και, βέβαια, η εξιστόρηση του μύθου των Κλήρων του Θανάτου μέσω animatiοn ανατολίτικης τεχνοτροπίας – μια ταινία μέσα στην ταινία.
Ηarry Potter and the Deathly Hallows: Part 2 (2011)
Η στιγμή που όλοι οι φαν περίμεναν έφτασε, με τους μαθητές και του καθηγητές να συγκρούονται με τις σκοτεινές δυνάμεις του Βόλντεμορτ σε μια μακροσκελή σεκάνς μάχης, πρωτοφανούς, για τα δεδομένα του franchise, αγριότητας, καμωμένης κατά τα διδάγματα του Πίτερ Τζάκσον στην τριλογία του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών.
Πέραν αυτού του θεαματικού set-piece, το δεύτερο μέρος του Χάρι Πότερ και των Κλήρων του Θανάτου είναι η συναισθηματικά πιο φορτισμένη όλης της σειράς. Το flashback αποκάλυψης των πραγματικών κινήτρων του καθηγητή Σνέιπ χαρίζει στον αδικοχαμένο Άλαν Ρίκμαν τη σκηνή για την οποία θα τον θυμόμαστε και το φινάλε, όπου οι ήρωες, ενήλικοι πια, στέλνουν τα βλαστάρια τους στη σχολή, χαρίζει δάκρυα σε μια γενιά θεατών που ενηλικιώθηκε μαζί τους, αναμένοντας με προσμονή κάθε χρόνο τη νέα τους κινηματογραφική περιπέτεια.
Κάθε γενιά έχει το δικό της εμβληματικό κινηματογραφικό παραμύθι. Για αυτούς ήταν ο Χάρι Πότερ. Και θα είναι για πάντα, όπως ψελλίζει ο καθηγητής Σνέιπ, προτού αφήσει την τελευταία του πνοή.
σχόλια