Ένα από τα προϊόντα που κάποιος, Έλληνας ή όχι, συνδέει (ή θα έπρεπε να συνδέει εάν είχε γίνει σωστή προώθηση αυτού στο εξωτερικό) με την Ελλάδα είναι το ελαιόλαδο.
Στο πνεύμα των υπερβολών στον δημόσιο λόγο που περισσεύουν στην εποχή μας, έχουμε ακούσει ότι η στροφή στην γεωργία αποτελεί την λύση για την Ελλάδα και διάφορους άλλους ισχυρισμούς στο ίδιο μήκος κύματος. Η Ελλάδα διαθέτει Αποκαλυπτόμενο Συγκριτικό Πλεονέκτημα (Revealed Comparative Advantage) σε ορισμένα γεωργικά προϊόντα αλλά μεταξύ αυτού του γεγονότος και του ισχυρισμού ότι η στροφή στην γεωργία αποτελεί την λύση για την Ελλάδα υπάρχει μεγάλη διαφορά.
Φυσικά και εδώ ο διεθνής ανταγωνισμός είναι ιδιαίτερα έντονος και η Ελλάδα έχει χάσει πολύτιμο χρόνο δίνοντας χώρο και χρόνο στους ανταγωνιστές της να εδραιωθούν οπότε η προσπάθεια αύξησης των εξαγωγών ελληνικού ελαιολάδου δεν είναι καθόλου απλή.
Οι ελληνικές εξαγωγές ελαιολάδου
Λόγω μεγέθους δεν θα εξέπληττε κανέναν αν οι εξαγωγές ελαιολάδου της Ελλάδας είναι χαμηλότερες από εκείνες της Ισπανίας και της Ιταλίας. Βλέπουμε όμως ότι το 1995 οι ελληνικές εξαγωγές ήταν υψηλότερες εκείνων και των δυο χωρών. Έκτοτε η πορεία τους ήταν αντίστροφη, με τις ιταλικές και ισπανικές να αυξάνονται σημαντικά και τις ελληνικές να μειώνονται.
πηγή: Eurostat, υπολογισμοί συγγραφέα
Η μερίδα του λέοντος των ελληνικών εξαγωγών ελαιολάδου κατευθύνονται στις χώρες της ΕΕ15*. Η αξία των εξαγωγών που κατευθύνονται στον υπόλοιπο κόσμο αυξάνεται σταθερά και είναι χαρακτηριστικό πως δεν έχει καταγράψει αρνητική μεταβολή το διάστημα 1995 – 2012, με τον ρυθμό μεταβολής όμως να βρίσκεται σε αρνητική τάση. Από την άλλη πλευρά η αξία των εξαγωγών στην ΕΕ15 βρίσκεται σε έντονα αρνητική τάση με χαρακτηριστικό το γεγονός ότι το 2010 ανήλθε σχεδόν στο 1/5 εκείνων του 1996, που ήταν το υψηλό των ετών για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία.
πηγή: Eurostat
Η σημασία της ιταλικής αγοράς
Αν "σκάψουμε" λίγο περισσότερο στα στατιστικά στοιχεία βλέπουμε πως το σύνολο σχεδόν των ελληνικών εξαγωγών που καταλήγουν στην ΕΕ15 απορροφώνται από την Ιταλία. Από ότι φαίνεται η Ιταλία αποτελεί μια πολύ σημαντική αγορά ελαιολάδου καθώς και το μεγαλύτερο μέρος των ισπανικών εξαγωγών καταλήγουν εκεί.
πηγή: Eurostat, υπολογισμοί συγγραφέα
Οι ελληνικές και οι ισπανικές εξαγωγές ελαιολάδου στην Ιταλία επιδεικνύουν υψηλή αρνητική συσχέτιση με αυτή να διαμορφώνεται στο -0,73 το διάστημα 1995 – 2005 και στο -0,53 το διάστημα 2005 – 2012.
πηγή: Eurostat
Συνδυάζοντας τις εικόνες των δυο τελευταίων διαγραμμάτων και εφόσον το ποσοστό των ελληνικών εξαγωγών στην Ιταλία παρέμενε σχετικά σταθερό το διάστημα 1996 – 2000 συμπεραίνουμε ότι οι ισπανικές εξαγωγές στην Ιταλία δεν εκτόπισαν τις ελληνικές, αλλά μάλλον η αύξησή τους εκείνο το διάστημα οφειλόταν σε αδυναμία της Ελλάδας να καλύψει την ζήτηση. Το σενάριο αυτό ενισχύεται και από το παρακάτω διάγραμμα στο οποίο φαίνεται πως η αξία της παραγωγής ελαιολάδου στην Ελλάδα, σε τιμές του 2005 (ώστε να μετριασθούν οι παραμορφωτικές επιπτώσεις του πληθωρισμού) , βαίνει μειούμενη σε σχέση με το 1995. Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει σε Ισπανία και Πορτογαλία, ενώ παρόμοια είναι η πορεία της αξίας παραγωγής για την Ιταλία.
πηγή: Eurostat, υπολογισμοί συγγραφέα
Οι εξαγωγές στις χώρες εκτός ΕΕ15
Έχει ενδιαφέρον να ρίξουμε μια ματιά στις εξαγωγές εκτός ΕΕ15 που, δεδομένης της στασιμότητας που παρουσιάζει η οικονομία της Ευρωζώνης, είναι το πιο υποσχόμενο μέρος της αγοράς ελαιολάδου για όλες τις παραγωγές χώρες.
πηγή: Eurostat
Αδιαμφισβήτητη κυρίαρχος εδώ είναι η Ιταλία και επίσης αδιαμφισβήτητη ουραγός η Ελλάδα. Oι εξαγωγές όλων των χωρών βρίσκονται σε ανοδική τάση, με εκείνη της χώρας μας να είναι, δυστυχώς, η πλέον αναιμική.
πηγή: Eurostat, υπολογισμοί συγγραφέα
Δημιουργείται η αίσθηση ότι η στόχευση της εκτός - ΕΕ15 αγοράς αποτελεί συνειδητή επιλογή της Ιταλίας.
Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό πως ο διεθνής ανταγωνισμός στον κλάδο του ελαιολάδου είναι ιδιαίτερα έντονος. Νέοι εξαγωγείς όπως η Πορτογαλία μπαίνουν στο προσκήνιο ενώ οι περισσότερο εδραιωμένοι, όπως η Ισπανία, διαθέτουν δυνατότητες πολύ μεγαλύτερης παραγωγής και δυσκολεύουν ενδεχόμενη προσπάθεια αύξησης των ελληνικών εξαγωγών. Δεδομένης της έντονα πτωτικής πορείας της παραγωγής ελαιολάδου στην χώρα μας, οι όποιες προσπάθειες αύξησης των εξαγωγών ελαιολάδου αφενός δεν θα είναι εύκολες και αφετέρου προϋποθέτουν μια εκ βάθρων αλλαγή του τρόπου λειτουργίας του κλάδου. Η ανάγκη διαφοροποίησης των εξαγωγικών αγορών της χώρας μας είναι δεδομένη και επιβεβλημένη καθώς η αγορά της Ιταλίας που αποτελούσε μια (φαινομενικά) εύκολη λύση για τους Έλληνες εξαγωγείς φαίνεται να μην παρουσιάζει περαιτέρω δυνατότητες ανάπτυξης με το νέο πεδίο όπου έχει μεταφερθεί ο ανταγωνισμός να είναι οι αγορές εκτός Ευρωζώνης.
Υ.Γ. Παρατηρήσατε πως ενώ η αξία παραγωγής ελαιολάδου στην Ιταλία μειώνεται από το 2004 και ένθεν, οι εξαγωγές της μετά από μια παρατεταμένη πτώση έως το 2009 ανέκαμψαν ξεπερνώντας τα προ-πτώσης επίπεδα ?
πηγή: Eurostat
Επιπλέον:
- Οι ιταλικές εξαγωγές και εισαγωγές παρουσιάζουν αξιοσημείωτη συσχέτιση.
- Δεδομένης της έντονης εξαγωγικής δραστηριότητας της χώρας είναι λίγο περίεργο που είναι καθαρός εισαγωγέας (net importer) ελαιολάδου.
Όλα αυτά κάνουν κάποιον να αναρωτιέται αν ισχύει ο ισχυρισμός ότι η Ιταλία εισάγει και επανεξάγει ελαιόλαδο.
Υ.Γ.2. Ευχαριστώ για άλλη μια φορά τον Public Enemy για την βοήθεια.
Υ.Γ.3. Περισσότερα posts (στα αγγλικά) μπορείτε να βρείτε στο
http://macrotragedy.blogspot.gr/
* Οι χώρες της ΕΕ15 είναι οι: Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Γαλλία, Ελλάδα, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Φινλανδία.
σχόλια