Το Συμβούλιο Επικρατείας έλαβε μια συντηρητική, αναχρονιστική απόφαση για το μάθημα των θρησκευτικών, ανατρέποντας κόπους και πρόοδο ετών. Οι δικαστές κατόρθωσαν κάτι ακόμα χειρότερο: η απόφασή τους πάει πέρα από τα θρησκευτικά και επιφέρει σοβαρό πλήγμα συνολικά στο δημόσιο δημοκρατικό σχολείο της συμπερίληψης.
Η απόφαση δεν στρέφεται μόνο εναντίον του «νέου» μαθήματος των θρησκευτικών όπως το σχεδίασαν ομάδες ειδικών επιστημόνων. Στρέφεται εναντίον του μαθήματος όπως διδάσκεται εδώ και δεκαετίες, ακόμα και στην πιο εσωστρεφή, δογματική εκδοχή του. Κακώς πανηγυρίζουν κάποιοι που το ΣτΕ «ακύρωσε τα προγράμματα του Γαβρόγλου» και τάχα «επαναφέρει τον ορθόδοξο χαρακτήρα του μαθήματος». Κακώς ειδησεογραφικά η μεταρρύθμιση του μαθήματος συνδέθηκε στενά με τον Φίλη ή τον Γαβρόγλου. Η μεταρρύθμιση αποτελεί έργο πολλών ετών και πολλών ειδικών επιστημόνων. Είναι έργο υψηλών παιδαγωγικών απαιτήσεων. Όσοι πανηγυρίζουν δεν έχουν καταλάβει το επίδικο.
Επί χρόνια παλεύουμε για ένα μάθημα που θα χωράει όλους τους μαθητές. Ένα μάθημα ευρύχωρο και υποχρεωτικό για να μην υπάρχει λόγος απαλλαγής. Ε, λοιπόν, η πλειοψηφία του ΣτΕ προτιμά ένα μάθημα δογματικό και προαιρετικό, κι ας μείνουν στην αίθουσα τρεις κι ο Αμβρόσιος.
Η πλειοψηφία του ΣτΕ ακροβατεί θεσμικά, φορώντας πότε τα άμφια της Οικουμενικής Συνόδου και πότε το κοστούμι του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Κατορθώνει μάλιστα το ακατόρθωτο, μια απόφαση προβληματική προς όλες τις κατευθύνσεις. Οι δικαστές διαπιστώνουν ότι στο σχολείο «πρέπει να επιδιώκεται η ανάπτυξη της ορθόδοξης χριστιανικής συνείδησης», βασισμένοι στο Σύνταγμα. Το ΣτΕ, όμως, ανάγει αυτήν τη θέση σε απόλυτο σκοπό του ελληνικού σχολείου, υπέρτερο κάθε άλλου παιδαγωγικού σκοπού.
Η απόφαση κάνει το σχολείο ενοριακό κατηχητικό. Παραμερίζεται ολόκληρη η κοινωνική πραγματικότητα, η θρησκευτική ετερότητα στο εσωτερικό του ίδιου του σχολείου, ο διάλογος μεταξύ των θρησκειών. Το ΣτΕ δεν κρίνει αναγκαίο να ανταποκρίνεται η παρεχόμενη γνώση στη βιωμένη πραγματικότητα των μαθητών, παραγνωρίζει το ποικιλόθρησκο μαθητικό μωσαϊκό.
Το ΣτΕ θέλει το σχολείο ιεροδιδασκαλείο και τα θρησκευτικά μάθημα-κατήχηση, ούτε καν απλώς ομολογιακό. Δεν θέλει καν μάθημα θρησκευτικών με δεσπόζουσα τη θέση της Ορθοδοξίας. Θέλει μόνο Ορθοδοξία. Αποκηρύσσει τη συνεξέταση των θρησκειών, την κριτική σκέψη, την πολυφωνία. Ο κριτικός αναστοχασμός των μαθητών κρίνεται από τους δικαστές επικίνδυνος, στηλιτεύεται η «προβολή στοιχείων κοινών με τη διδασκαλία άλλων δογμάτων και θρησκειών». Το Στε προκρίνει την κατηχητική μονοκαλλιέργεια της μίας θρησκείας και την απαξιωτική σιωπή για τις υπόλοιπες.
Θα πει κανείς: μα, αυτό δεν είναι καινούριο, το ΣτΕ κι άλλοτε είχε πάρει αντίστοιχη θέση. Επαναλαμβάνουμε: το κρίσιμο δεν είναι η συντηρητική αναδίπλωση, η απόκρουση της προσπάθειας για ένα μάθημα «πιο ανοιχτό». Το κρίσιμο είναι άλλο. Σύμφωνα με την απόφαση, το μάθημα «απευθύνεται αποκλειστικά στους ορθόδοξους χριστιανούς μαθητές». Κάθε ετερόδοξος μαθητής, λοιπόν, αποκλείεται, το μάθημα δεν τον αφορά, δεν είναι γι' αυτόν. Πρόκειται για τεράστια ανατροπή. Τα θρησκευτικά ήταν πάντα υποχρεωτικά και απευθύνονταν σε όλους. Επειδή όμως είχαν ομολογιακό χαρακτήρα, δινόταν η δυνατότητα απαλλαγής σε ετερόδοξους ή άθεους, αν το επιθυμούσαν. Τώρα το ΣτΕ λέει: η πολιτεία οφείλει να παρέχει μάθημα θρησκευτικών μόνο για ορθόδοξους χριστιανούς. Πώς θα γίνει αυτό; Το σχολείο θα ζητάει πιστοποιητικό θρησκευτικών φρονημάτων; Μήπως θα εκδίδει με το απολυτήριο και βεβαίωση πίστης;
Και το σημαντικότερο: «Εξάλλου, οι ετερόδοξοι, αλλόθρησκοι ή άθεοι μαθητές έχουν δικαίωμα πλήρους απαλλαγής από το μάθημα με την υποβολή σχετικής δήλωσης, η οποία θα μπορούσε να γίνει με μόνη την επίκληση λόγων θρησκευτικής συνείδησης, η δε πολιτεία οφείλει, εφόσον συγκεντρώνεται ικανός αριθμός μαθητών που απαλλάσσονται, να προβλέψει τη διδασκαλία ισότιμου μαθήματος, προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος ελεύθερης ώρας».
Τι λέει το ΣτΕ; Κακώς επιδιώκετε ένα συμπεριληπτικό μάθημα. Κακώς αντιμετωπίζετε τους μαθητές ως σύνολο. Να κάνετε ένα εσωστρεφές μάθημα δογματικής εμβάπτισης μόνο στους ορθόδοξους. Και οι υπόλοιποι; Τι μάθημα θα κάνουν όσοι πάρουν απαλλαγή; Θρησκειολογικό; Ανοιχτό; Κριτικό; Όχι βέβαια. Γιατί τότε θα πάνε όλοι εκεί. Λίγοι θα διαλέξουν θυμιατά και πετραχήλια, αν μπορούν να έρθουν σε επαφή με νέες προσεγγίσεις, συγκριτική θεώρηση, δημιουργική μάθηση. Οι υπόλοιποι, λέει το ΣτΕ, «εφόσον συγκεντρώνεται ικανός αριθμός μαθητών», θα κάνουν άλλο ισότιμο μάθημα.
Δηλαδή τι λέει το ΣτΕ; Ότι σε σχολεία με ικανό αριθμό μαθητών άλλου δόγματος θα γίνεται άλλο παράλληλο ομολογιακό μάθημα. Τι λέει πιο απλά; Ότι όπου υπάρχουν μουσουλμάνοι (στην πράξη είναι οι μόνοι που ίσως συγκροτούν τμήμα) θα γίνεται διδασκαλία του Ισλάμ. Στην αίθουσα Δ1 οι χριστιανοί, στη Δ2 οι μουσουλμάνοι. Και στην αυλή το υπόλοιπο 50% ή 70% των μαθητών. Αυτό το απίθανο λέει η απόφαση του ΣτΕ.
Το επισήμανε στην εξαιρετική τοποθέτησή του ο κ. Σταύρος Γιαγκάζογλου, επίκουρος καθηγητής Θεολογίας: «Η ενδεχόμενη ύπαρξη παράλληλων μαθημάτων για άλλα δόγματα ή θρησκεύματα θα διαμορφώσει καταστάσεις ομοσπονδοποίησης του ΜτΘ στα σχολεία, όπου διάφορα μαθήματα θρησκευτικών είναι δυνατό στο μέλλον να αναπτύσσονται και να ανταγωνίζονται το ένα το άλλο, προκαλώντας εντάσεις μισαλλοδοξίας και εστίες θρησκευτικού φονταμενταλισμού στο ελληνικό σχολείο. Από το χωριστό μάθημα για κάθε θρησκεία υπάρχει ο κίνδυνος να εμφανιστεί στα σχολεία ένα πρωτόγνωρο για την Ελλάδα φαινόμενο, αυτό της θρησκευτικής ομοσπονδοποίησης του σχολείου. Η δε θρησκευτική ομοσπονδοποίηση του σχολείου μπορεί να οδηγήσει μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα στην παράδοση της ευθύνης του θρησκευτικού μαθήματος από την πολιτεία στις επιμέρους θρησκευτικές κοινότητες».
Επί χρόνια παλεύουμε για ένα μάθημα που θα χωράει όλους τους μαθητές. Ένα μάθημα ευρύχωρο και υποχρεωτικό για να μην υπάρχει λόγος απαλλαγής. Ε, λοιπόν, η πλειοψηφία του ΣτΕ προτιμά ένα μάθημα δογματικό και προαιρετικό, κι ας μείνουν στην αίθουσα τρεις κι ο Αμβρόσιος.
Πρόκειται για «απόφαση τζάκποτ». Ξεχαρβάλωμα του σχολείου σε 5 απλά βήματα για αρχάριους: 1. Τα θρησκευτικά γίνονται κατήχηση μόνο για ορθόδοξους. 2. Με απλή επίκληση λόγων συνείδησης η πλειονότητα απαλλάσσεται. 3. Αν βγαίνουν οι αριθμοί, συγκροτείται τμήμα ετερόδοξων και διδάσκεται άλλο ομολογιακό μάθημα. 4. Σχολείο á la carte: θέλεις παιδί μου να κάνεις θρησκευτικά; Αν ναι, ποια πίστη θα διδαχτείς; 5. Τον Ιούνιο διεξάγονται διαθρησκειακοί αγώνες πολεμικών τεχνών μεταξύ των ιεροδιδασκαλείων κάθε περιοχής.
