Δεν πρόλαβε να πανηγυρίσει, όπως θα ήθελε, για τη στήριξη των ΗΠΑ μετά την επίσκεψη Πομπέο η ελληνική κυβέρνηση και παρακολουθεί αμήχανη όσα –πολύ σημαντικά– συμβαίνουν με την Τουρκία και τα ιμπεριαλιστικά σχέδιά της στη Συρία. Ως γνωστόν, η στρατηγική της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια βασίστηκε εν πολλοίς στην απομάκρυνση της Τουρκίας από τις ΗΠΑ. Για την ακρίβεια, στην ψυχρότητα στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, λόγω της αμερικανικής στήριξης στους Κούρδους. Οι ελληνικές κυβερνήσεις (η προηγούμενη και αυτή) πίστεψαν ότι λόγω αυτής της απομάκρυνσης θα μπορούσε η Ελλάδα να αναβαθμίσει τον ρόλο της στην περιοχή και να αντικαταστήσει σε κάποιον βαθμό την Τουρκία σε επίπεδο χρησιμότητας. Γι' αυτό και τελευταία δίνουν «γη και ύδωρ» στις ΗΠΑ, χωρίς ωστόσο να παίρνουν κάποιο αντάλλαγμα, απλώς προσδοκώντας.
Υπήρχαν, βέβαια και οι πιο ρεαλιστές (που όμως δεν λαμβάνονταν υπόψη από τις ελληνικές κυβερνήσεις, που έβλεπαν την κρίση στις σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ ως μοναδική ευκαιρία), οι οποίοι επισήμαιναν ότι η Τουρκία δεν θα πάψει να είναι σημαντική και υπολογίσιμη για τις ΗΠΑ. Αυτοί μιλούσαν για συγκυριακή κρίση, την οποία κανένα από τα δύο μέρη δεν θα άφηνε να αποκτήσει βάθος. Οι πρόσφατες δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ υπέρ της Τουρκίας και των σχεδίων του Ταγίπ Ερντογάν, που ανατρέπουν την ως τώρα αμερικανική συμμαχία με τους Κούρδους, φυσικά εξέπληξαν δυσάρεστα τους Κούρδους, τους οποίους παραδίδουν βορά στην Τουρκία, αλλά και την ελληνική κυβέρνηση, που παρακολουθεί με αμηχανία όσα συμβαίνουν αυτές τις μέρες.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικλ Πομπέο, που επισκέφτηκε την Ελλάδα την περασμένη εβδομάδα, ήταν βέβαια πολύ φιλικός (και γιατί να μην είναι), αλλά οι δηλώσεις του σχετικά με την Τουρκία ήταν προσεκτικές και μετρημένες, ώστε να κρατούν τις διπλωματικές ισορροπίες.
Όλα αυτά την ώρα που η Ελλάδα προσδοκούσε μια πιο ενεργή στήριξη από τις ΗΠΑ απέναντι στην Τουρκία και την καταδίκη των προκλητικών ενεργειών της στο Αιγαίο και την Κύπρο. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικλ Πομπέο, που επισκέφτηκε την Ελλάδα την περασμένη εβδομάδα, ήταν βέβαια πολύ φιλικός (και γιατί να μην είναι), αλλά οι δηλώσεις του σχετικά με την Τουρκία ήταν προσεκτικές και μετρημένες, ώστε να κρατούν τις διπλωματικές ισορροπίες.
Η κατάσταση, ωστόσο, όσον αφορά τη Συρία και τα ανοιχτά μέτωπα εκεί είναι αρκετά σύνθετη, καθώς με τον Τραμπ δεν συμφωνούν όλα τα κέντρα εξουσίας στις ΗΠΑ. Ο Τραμπ είχε από παλιά μια καλή σχέση και σε προσωπικό επίπεδο με τον Ερντογάν, οι σχεδιασμοί του «βαθέος κράτους» των ΗΠΑ όμως δεν ταυτίζονται πάντα με τις δικές του επιδιώξεις. Έτσι και τώρα είναι προφανές ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ εδώ και καιρό προσπαθεί να δώσει στον Τούρκο Πρόεδρο αυτό που ζητάει, αλλά συναντάει αντιδράσεις. Αυτός είναι και ο λόγος των αντιφατικών δηλώσεων και των αλλοπρόσαλλων tweets των τελευταίων ημερών.
Όμως ο Ερντογάν χρειαζόταν κάτι πολύ παραπάνω από μια δήλωση και μερικά tweets του Τραμπ για να προχωρήσει τα στρατιωτικά του σχέδια για εισβολή στη Συρία και την καταστροφή των κουρδικών δυνάμεων. Η προώθηση των σχεδίων της Τουρκίας θα έχει πολύ αρνητικά αποτελέσματα για την περιοχή και θα αγγίξουν και την Ευρώπη. Αλλά μια οπισθοχώρηση της Τουρκίας θα εξέθετε τον Ερντογάν, εντός και εκτός της χώρας του, μετά τις ανακοινώσεις και τις ενέργειες στις οποίες προέβη. Ο συνδυασμός Τραμπ και Ερντογάν είναι και επικίνδυνος και ανεξέλεγκτος, αν και ο δεύτερος τουλάχιστον είναι προβλέψιμος, καθώς όλοι γνωρίζουν τις επιδιώξεις του. Θα καταφέρουν να τους σταματήσουν; Αυτή θα είναι η αγωνία των επόμενων ημερών.
Πέρα απ' όλα τα άλλα, οι Κούρδοι αυτήν τη στιγμή φυλάνε χιλιάδες επικίνδυνους μαχητές του ISIS που έχουν συλλάβει. Ο Τραμπ δήλωσε ότι αν ο Ερντογάν καταφέρει να εισβάλει στη Συρία και καταλάβει τις κουρδικές περιοχές που επιθυμεί, θα αναλάβει και τις τύχες των μαχητών του ISIS. Αλλά και οι ίδιοι οι Κούρδοι είχαν προειδοποιήσει γι' αυτό, λέγοντας ότι αν χάσουν, δεν θα μπορούν να φυλάνε πια τα στρατόπεδα στα οποία έχουν συγκεντρώσει τους ηττημένους ακραίους ισλαμιστές. Ποιος λογικός θα εμπιστευόταν την τύχη τους στον Ερντογάν, ο οποίος στην πραγματικότητα ποτέ δεν πολέμησε την ισλαμική τρομοκρατία, αντιθέτως, στην αρχή τουλάχιστον, συνεργάστηκε μαζί της;
Το πιο ήπιο που μπορεί να περιμένει κανείς από τον Τούρκο Πρόεδρο είναι ότι από κει που ως τώρα απειλεί ότι θα ανοίξει τις πύλες και θα στείλει στην Ευρώπη μερικούς ακόμα χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες, τώρα θα απειλεί ότι θα στείλει και τους αιχμάλωτους μαχητές του ISIS. Ήδη ο Τραμπ του έχει δώσει τα κατάλληλα επιχειρήματα, προετοιμάζοντας τη διεθνή κοινή γνώμη, ισχυριζόμενος ότι η φύλαξή τους στοιχίζει πολλά χρήματα, τα οποία δεν είναι διατεθειμένες να δίνουν οι ΗΠΑ (ο εξοπλισμός τους, ωστόσο, κάποτε ήταν πολύ ακριβότερος). Έτοιμος, δηλαδή, και ο νέος εκβιασμός του Ερντογάν, για να ζητάει χρήματα από την Ε.Ε., με πολύ καλύτερη απειλή αυτήν τη φορά. Υπάρχουν αναλυτές που φοβούνται ακόμα χειρότερα. Αν οι Κούρδοι χάσουν τον έλεγχό τους, λένε, δεν αποκλείεται πολλοί από αυτούς να απελευθερωθούν και να αναγεννηθούν νέες εστίες ισλαμικής τρομοκρατίας.
Σημαντικό ήταν και το ταξίδι του Γερμανού υπουργού Εσωτερικών, Χορστ Ζεεχόφερ, σε Ελλάδα και Τουρκία, όπου παρατηρήθηκε η πλήρης μετάλλαξη του άλλοτε σκληρού πολιτικού με τις αντιμεταναστευτικές θέσεις και σχεδόν «τουρκοφάγου». Ο Ζεεχόφερ, που τα τελευταία χρόνια έκανε πολιτική καριέρα επικρίνοντας τη μεταναστευτική πολιτική της Άνγκελα Μέρκελ και κατακεραυνώνοντας την Ελλάδα για ανικανότητα και την Τουρκία για σκοπιμότητα, μεταλλάχθηκε σε έναν πολιτικό γεμάτο κατανόηση για το προσφυγικό-μεταναστευτικό, ο οποίος είχε πολλά καλά λόγια για την Ελλάδα και εγκώμια για την Τουρκία!
«Η Τουρκία έχει προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες όχι μόνο στη Γερμανία αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη» είπε, προκαλώντας μεγάλη έκπληξη σε όσους τον παρακολουθούσαν τα προηγούμενα χρόνια. «Όπου μπορούμε να προσφέρουμε, είμαστε πρόθυμοι να βοηθήσουμε την Τουρκία σε ό,τι επιθυμεί» δήλωσε, προσθέτοντας μια ακόμα μεγαλύτερη υπερβολή, απευθυνόμενος στους Τούρκους αξιωματούχους: «Χωρίς τη δική σας αλληλεγγύη το μεταναστευτικό πρόβλημα στην περιοχή μας δεν θα μπορούσε να ξεπεραστεί. Είναι ένα επίτευγμα που θα μείνει στην παγκόσμια ιστορία».
Ίσως η απάντηση να κρύβεται στη στενότερη οικονομική συνεργασία της Γερμανίας με την Τουρκία, που προχωράει αθόρυβα τον τελευταίο καιρό, όπως και η γενικότερη ενίσχυση των σχέσεων των δύο χωρών. Ο κ. Ζεεχόφερ, μάλιστα, έδειξε να συμμερίζεται τη θέση της Τουρκίας ότι η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας για το προσφυγικό δεν εφαρμόζεται πλήρως εξαιτίας της Ελλάδας. Ο Γερμανός υπουργός, σε συνέντευξή του σε γερμανικά ΜΜΕ, δήλωσε ότι μετέφερε την τουρκική κριτική και στον Έλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, υποστηρίζοντας ότι βασικό μέλημα της τουρκικής πλευράς είναι η Ελλάδα να επαναπροωθεί παράνομους μετανάστες στην Τουρκία!
Σχεδόν παρόμοια κριτική στην Ελλάδα, για μη υλοποίηση της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας, άσκησε και ο ευρωβουλευτής των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών Μάρκους Φέρμπερ, ο οποίος κατηγόρησε την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ότι δεν κατέγραφε, ούτε έλεγχε τους μετανάστες που έρχονταν στην Ελλάδα. Η κριτική αυτή για την Ελλάδα έχει ξαναγίνει στην Ε.Ε. κατά καιρούς από πολλούς Ευρωπαίους πολιτικούς, αλλά σχεδόν πάντα κεκλεισμένων των θυρών και όχι δημόσια.
Οι εξελίξεις στην περιοχή αναμένεται να είναι πυκνές το επόμενο διάστημα, με το προσφυγικό-μεταναστευτικό να παραμένει πρώτο θέμα και την Ελλάδα να παραμένει μέρος του προβλήματος, αδυνατώντας για την ώρα να αναλάβει πρωτοβουλίες που θα της επιτρέψουν να γίνει μέρος της λύσης.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
