Στην Τέχνη του Πολέμου ο Σουν Τζου προέτρεπε τον στρατηγό επιτιθέμενου στρατού, αφού περάσει τον ποταμό που τον χωρίζει από τα στρατεύματα στα οποία επιτίθεται, να κάψει στο διάβα του τη γέφυρα που μόλις χρησιμοποίησε. Καίγοντάς την, ο επιτιθέμενος στρατηγός δείχνει τόσο στους στρατιώτες του όσο και στον εχθρό ότι επιλέγει να στερήσει από τον στρατό του, και τον εαυτό του, το δικαίωμα της υποχώρησης – της φυγής. Βλέποντας τις φλόγες να καταπίνουν τη γέφυρα, οι στρατιώτες του καταλαβαίνουν με τρόμο ότι έχουν απολέσει τη δυνατότητα οπισθοχώρησης. Ότι η μόνη επιλογή που τους έμεινε είναι η μάχη μέχρι τελικής πτώσεως. Από την άλλη, ο εχθρός βλέπει την ίδια ακριβώς εικόνα και συνειδητοποιεί ότι οι επιτιθέμενοι θα πολεμήσουν λυσσαλέα, καθώς αυτο-στερήθηκαν τη διέξοδο διαφυγής. Έτσι, χάνουν το ηθικό τους και είναι πολύ πιθανόν να τραπούν σε φυγή.
Η πεμπτουσία της συμβουλής του Τζου βασίζεται σε ένα παράδοξο, το οποίο όμως, όσο περισσότερο το αναλύουμε, αποκαλύπτεται πως δεν είναι καθόλου, μα καθόλου παράδοξο: καλεί τον στρατηγό να καταστρέψει κάτι που έχει τεράστια αξία γι' αυτόν και τον στρατό του – μια γέφυρα που μπορεί να αποδειχτεί σωτήρια στην περίπτωση που η επίθεσή τους απωθηθεί. Γιατί; Επειδή αυτή η καταστροφική πράξη, το κάψιμο της γέφυρας, (α) τρομοκρατεί τον αντίπαλο και (β) δίνει κίνητρο στους δικούς του στρατιώτες να παλέψουν σκληρότερα απ' ό,τι αν γνώριζαν ότι η γέφυρα είναι «εκεί», έτοιμη να τους «φυγαδέψει».
Γυρνώντας στις «δικές» μας μάχες, πολλοί αναρωτιούνται τι μύγα τσίμπησε τον κ. Σαμαρά και προέβη στο αυταρχικό κλείσιμο της ΕΡΤ. «Δεν γνώριζε ότι θα είχε μεγάλο κόστος;» αναρωτιούνται φίλοι και αντίπαλοι του πρωθυπουργού. Από την πρώτη στιγμή που άκουσα τα περί λουκέτου στην ΕΡΤ μου ήρθε στον νου η τακτική της «καμένης γέφυρας» του Σουν Τζου. Αρνούμενος να αποδεχτώ την ερμηνεία ότι ο κ. Σαμαράς απλώς δεν φαντάστηκε τις αντιδράσεις που θα έχει η κίνησή του αυτή, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι κάποιος στενός του συνεργάτης, επηρεασμένος (έμμεσα ή άμεσα) από τον Σουν Τζου, του πρότεινε να χρησιμοποιήσει την ΕΡΤ ως τη γέφυρα που έπρεπε να καεί. Και εκείνος δέχτηκε τη λογική της συμβουλής.
Υπό αυτό το πρίσμα, ο κ. Σαμαράς γνώριζε πολύ καλά το τεράστιο πολιτικό κόστος του κλεισίματος της ΕΡΤ, τόσο για εκείνον όσο και για το κόμμα του. Όμως, ακριβώς όπως το κάψιμο της γέφυρας, οι μαύρες οθόνες πέτυχαν δύο πράγματα. Πρώτον, έβαλαν τον ίδιο και την περί αυτόν ομάδα νεοδημοκρατών σε θέση τέτοια ώστε να μην μπορούν να κάνουν πίσω – να είναι αδύνατον να υποχωρήσουν χωρίς να ηττηθούν κατά κράτος στον στίβο τόσο της κοινής γνώμης όσο και των εσωκομματικών αντιπαραθέσεων. Δεύτερον, έδωσαν στον κ. Κουβέλη και στον κ. Βενιζέλο να καταλάβουν ότι, με τη γέφυρα καμένη, ο πρωθυπουργός δεν μπορεί να κάνει πίσω πια – οπότε εκείνοι να πανικοβληθούν (όπως ο αμυνόμενος στρατός που βλέπει να καίγεται η γέφυρα) και, υπό το καθεστώς αυτού του πανικού, να αποφασίσουν, με το πιστόλι στον κρόταφο, είτε να υποκύψουν στο κλείσιμο της ΕΡΤ (καταστρέφοντας όποιο ποσοστό της αξιοπιστίας τους απέναντι στους οπαδούς τους έχει επιβιώσει) είτε να τον ανατρέψουν, δίνοντάς του τη δυνατότητα να κατέβει στις εκλογές ως ο ισχυρός άνδρας που τόλμησε και τον οποίον ανέτρεψαν «άτολμοι» εταίροι.
Ο Σουν Τζου δεν μπορούσε βέβαια να εξασφαλίσει τη νίκη του επιτιθέμενου στρατηγού, καθώς οι αμυνόμενοι κάλλιστα μπορούσαν να επικρατήσουν την ώρα της μάχης, είτε η γέφυρα καιγόταν είτε όχι. Το μόνο που μπορούσε να κάνει ο θεωρητικός της στρατηγικής ήταν να αυξήσει τις πιθανότητες νίκης του επιτιθέμενου στρατηγού, βοηθώντας τον να σπείρει τον πανικό στις γραμμές του εχθρού. Έτσι και στην περίπτωση του κ. Σαμαρά: το κλείσιμο της ΕΡΤ έσπειρε τον πανικό στα επιτελεία ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜ.ΑΡ., τους έσπασε το ηθικό, αυξάνοντας τις πιθανότητες να υποχωρήσουν άτακτα. Όπερ και εγένετο.
Και μετά; Με τη γέφυρα καμένη, ο κ. Σαμαράς γνώριζε ότι θα αυτο-εγκλωβιζόταν σε μια επιθετική «στάση» που θα κατέληγε είτε σε εκλογές, είτε σε πλήρη σύνθλιψη των κ.κ. Βενιζέλου και Κουβέλη. Αντίθετα με την περίπτωση του στρατηγού, ο κ. Σαμαράς έπρεπε να υπολογίσει και μια σειρά άλλων, αστάθμητων παραγόντων. Ένας εξ αυτών ήταν το Συμβούλιο της Επικρατείας. Η απόφασή του μπορεί να θεωρηθεί, κατά μία άποψη, ένας από μηχανής θεός που ξαναχτίζει την καμένη γέφυρα. Δεν είναι η δική μου άποψη. Η γέφυρα μπορεί να αναδύθηκε, αλλά δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος ενός κ. Σαμαρά που υποχωρεί. Αν το κάνει, και τη χρησιμοποιήσει για να υποχωρήσει, απλώς θα έχει υπογράψει το πολιτικό του τέλος. Οι εταίροι του, ΔΗΜ.ΑΡ. και ΠΑΣΟΚ, θα βρουν την ευκαιρία να τον κυνηγήσουν, εγκλωβίζοντάς τον στο αδιέξοδο που βίωσε ο κ. Γιώργος Παπανδρέου τον Νοέμβριο του 2011.
Κλείνοντας, από τη μεριά όσων εξ ημών ενδιαφέρονται για την ουσία των πραγμάτων (και όχι για τους τακτικισμούς των πολιτικών μας), όλα αυτά αποδεικνύουν ένα: το σκάσιμο της φούσκας του greek success story!Με μία κίνηση, που μπορεί να του «βγει» πολιτικά, ο πρωθυπουργός δήλωσε ευθαρσώς ότι η εδώ και μήνες προβαλλόμενη αισιοδοξία δεν ήταν παρά ένα επικοινωνιακό παίγνιο το οποίο θα διαλυόταν, όπως η φθινοπωρινή ομίχλη στον μεσημεριανό ήλιο. Γι' αυτό, πριν διαλυθεί αυτό το προπέτασμα ομιχλώδους αισιοδοξίας, και με στόχο να επεκτείνει τη θητεία του στο Μαξίμου, ο κ. Σαμαράς επέλεξε μια άλλη τακτική, αρχικώς εμπνευσμένη από έναν τετραπέρατο Κινέζο: τις μαύρες οθόνες στη δημόσια τηλεόραση.
σχόλια