Τα λογοτεχνικά έργα και τους/τις μεταφραστές/στριες που κέρδισαν τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2017 ανακοίνωσε το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Πρόκειται για εκδόσεις του έτους 2016, στις οποίες κατέληξε η αρμόδια Κριτική Επιτροπή, κάνοντας την επιλογή της από τις Βραχείες Λίστες των αντίστοιχων κατηγοριών βιβλίου.
Αναλυτικά:
- Το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ξένης Λογοτεχνίας στην Ελληνική Γλώσσα απονεμήθηκε κατά πλειοψηφία στον Ευρυβιάδη Σοφό για τη μετάφραση από τα καταλανικά του μυθιστορήματος Confiteor, του Jaume Cabre (Ζάουμε Καμπρέ), με επιμέλεια της Χαράς Σκιαδέλλη, εκδόσεις Πόλις 2016.
- Το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ελληνικής Λογοτεχνίας σε Ξένη Γλώσσα απονεμήθηκε ομόφωνα στον διακεκριμένο ελληνιστή, δόκιμο μεταφραστή και μελετητή του έργου του Σεφέρη από το '60, Miguel Castillo Didier (Μιγκέλ Καστίγιο Ντιντιέ) για τη σχολιασμένη μετάφραση στα ισπανικά και την εισαγωγή του στο έργο Yorgos Seferis, Seferis integro με τα ποιητικά Άπαντα του Σεφέρη, που πρωτοκυκλοφόρησε στη Χιλή (Σαντιάγο) από τις εκδόσεις Tres Puntos 2016.
- Το Κρατικό Βραβείο Απόδοσης Έργου της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στην Ηλέκτρα Ανδρεάδη για τη δουλειά της –Εισαγωγή, σχολιασμένη Μετάφραση, Σημειώσεις- στο έργο Τραχίνιαι, του Σοφοκλή, εκδόσεις Στιγμή 2016, και στον Βάιο Λιαπή για τη φιλολογική δουλειά του –Εισαγωγή, Μετάφραση, Σημειώσεις- στο έργο Κύκλωψ του Ευριπίδη, εκδόσεις Κίχλη, 2016.
Η Κριτική Επιτροπή των Βραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2017 σημειώνει μεταξύ άλλων στην Εισηγητική της Έκθεση ότι:
α) ο Ευρυβιάδης Σοφός, που τιμήθηκε με το Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ξένης Λογοτεχνίας, «προσέγγισε με ευαισθησία τα διαφορετικά γλωσσικά επίπεδα» του Confiteor, και «απέδωσε με ρέοντα λόγο τον ρυθμό και την ατμόσφαιρα» αυτού του μυθιστορήματος υψηλών μεταφραστικών απαιτήσεων που πραγματεύεται το θέμα του Κακού.
β) ο Μιγκέλ Καστίγιο Ντιντιέ, που τιμήθηκε με το Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ελληνικής Λογοτεχνίας, εισάγει με έγκυρες μεταφράσεις του Έλληνες λογοτέχνες και το έργο τους στο ισπανόφωνο κοινό και με τη συγκεκριμένη μετάφραση του ποιητικού έργου του Σεφέρη «απευθύνεται κυρίως στο ισπανόφωνο κοινό της Λατινικής Αμερικής».
γ) οι μεταφράσεις έργων αρχαίας ελληνικής γραμματείας οφείλουν μεταξύ άλλων «να αποδίδουν το πρωτότυπο με επαρκή πιστότητα σε ένα ρέον και εύληπτο για τον σύγχρονο αναγνώστη ιδίωμα, και να συμπεριλαμβάνουν κατατοπιστικές εισαγωγικές παρατηρήσεις που να εντάσσουν το κάθε έργο στο ιστορικό του πλαίσιο και στο γραμματειακό είδος στο οποίο ανήκει».
Το σκεπτικό βράβευσης των βιβλίων που διακρίθηκαν
Από τη Διεύθυνση Γραμμάτων της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού δόθηκε στη δημοσιότητα και το σκεπτικό βράβευσης για τα βιβλία που πλειοψήφησαν καθώς και για εκείνα που μειοψήφησαν.
Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ξένης Λογοτεχνίας στην Ελληνική Γλώσσα: Ευρυβιάδης Σοφός, Confiteor, έργο του Jaume Cabre, εκδόσεις Πόλις
Το Confiteor είναι ένα άργο πολυσύνθετο, που διακρίνεται για την σύγχρονη τεχνική της γραφής του, διαθέτει ωστόσο παράλληλα τη στιβαρότητα κλασικού μυθιστορήματος. Με κεντρικό άξονα μια οικογενειακή σάγκα, διατρέχει αρκετούς αιώνες της ευρωπαϊκής ιστορίας και μιλά για το μεγάλο θέμα του Κακού. Είναι έργο υψηλών μεταφραστικών απαιτήσεων, στις οποίες ο μεταφραστής Ευρυβιάδης Σοφός ανταποκρίθηκε επιτυχώς, προσεγγίζοντας με ευαισθησία τα διαφορετικά γλωσσικά επίπεδα του έργου και ταυτόχρονα αποδίδοντας με ρέοντα λόγο τον ρυθμό και την ατμόσφαιρα του βιβλίου.
Μειοψήφισε το έργο του Πέδρο Χουάν Γκουτιέρες, σε μετάφραση της Κλεοπάτρας Ελαιοτριβιάρη, Βρόμικη σάρκα, εκδόσεις Μεταίχμιο. Η Βρόμικη σάρκα είναι έργο του Πέδρο Χουάν Γκουτιέρες, βασικού εκπροσώπου του «βρόμικου ρεαλισμού» της ισπανόφωνης λογοτεχνίας, που του έχει αποδοθεί το προσωνύμιο «Μπουκόφσκι της Καραϊβικής». Η κριτική στάση του συγγραφέα απέναντι στην κουβανική κοινωνία διατρέχει την αφηγηματική πλοκή του έργου και προκύπτει από τη στάση και τις επιλογές των ηρώων του, και όχι από διακηρύξεις του ίδιου. Η μετάφραση της Κλεοπάτρας Ελαιοτριβιάρη αντιμετώπισε με επιτυχία τις ιδιαιτερότητες του κουβανικού ιδιώματος της ισπανικής και απέδωσε ευρηματικά τις ιδιολέκτους ειδικών κοινωνικών ομάδων.
Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ελληνικής Λογοτεχνίας σε Ξένη Γλώσσα
Το Βραβείο Μετάφρασης ελληνικού λογοτεχνικού έργου σε ξένη γλώσσα για το 2016 απονέμεται ομόφωνα στον Miguel Castillo Didier για τη μετάφραση του συνόλου του ποιητικού έργου του Γιώργου Σεφέρη στα ισπανικά, Seferis Integro, εκδόσεις Tres Puntos.
Ο Miguel Castillo Didier είναι διακεκριμένος ελληνιστής, δόκιμος μεταφραστής και μελετητής του έργου του Σεφέρη. Από τη δεκαετία του 1960 εισάγει με έγκυρες μεταφράσεις του Έλληνες λογοτέχνες και το έργο τους στο ισπανόφωνο κοινό.
Δεν είναι η πρώτη φορά που μεταφράζεται το έργο του Σεφέρη στα ισπανικά. Η συγκεκριμένη όμως έκδοση απευθύνεται κυρίως στο ισπανόφωνο κοινό της Λατινικής Αμερικής και συνοδεύεται από εκτενή αναλυτική εισαγωγή του μεταφραστή για το Σεφερικό έργο, η οποία προτάσσεται των ποιημάτων του Γιώργου Σεφέρη.
Βραβείο Απόδοσης Έργου της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά: Βάιος Λιαπής, Κύκλωψ, έργο του Ευριπίδη, εκδόσεις Κίχλη (εξ ημισείας) και Ηλέκτρα Ανδρεάδη, Τραχίνιαι, έργο του Σοφοκλέους, εκδόσεις Στιγμή (εξ ημισείας)
Στη βραχεία λίστα των βιβλίων που υπάγονται σε αυτή την κατηγορία συμπεριλήφθηκαν τρεις εκδόσεις με σημαντικές επιμέρους αρετές, αλλά και αρκετές αποκλίσεις μεταξύ τους ως προς τον προσανατολισμό της προσέγγισής τους, τον οποίο πάντως εξυπηρετούν η καθεμιά με αξιόλογη συνέπεια και αξιοσημείωτη επάρκεια και επιτυχία. Η Επιτροπή έκρινε ότι το έργο του μεταφραστή ενός έργου της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, οφείλει να κατατείνει σε μια φιλολογικά έγκυρη πρόσληψη και απόδοση του αρχαίου κειμένου, να αποδίδει το πρωτότυπο με επαρκή πιστότητα σε ένα ρέον και εύληπτο για τον σύγχρονο αναγνώστη ιδίωμα, και να συμπεριλαμβάνει κατατοπιστικές εισαγωγικές παρατηρήσεις που να εντάσσουν το κάθε έργο στο ιστορικό του πλαίσιο και στο γραμματειακό είδος στο οποίο ανήκει. Επίσης, και στο μέτρο του εφικτού, να συνοδεύεται από ερμηνευτικό σχολιασμό ο οποίος να λειτουργεί υποβοηθητικά για τον αναγνώστη, κατατοπίζοντάς τον όσον αφορά τις ευρύτερες διακειμενικές και άλλες αναφορές τις οποίες περιλαμβάνει, παρέχοντας συνάμα και τις απαιτούμενες πληροφορίες όσον αφορά τα ιστορικά, μυθολογικά ή και άλλα τυχόν πραγματολογικά δεδομένα, η γνώση των οποίων κρίνεται απαραίτητη για να τοποθετηθεί το συγκεκριμένο έργο μέσα στα εκάστοτε ιστορικά συμφραζόμενα. Είναι επίσης επιθυμητό σε μια τέτοια έκδοση να παρατίθεται αυτούσιο το αρχαίο πρωτότυπο κείμενο, έτσι ώστε ο αναγνώστης να έχει τη δυνατότητα να ανατρέξει στην αυθεντική μορφή με την οποία αυτό παραδίδεται, και επομένως η μετάφραση να λειτουργήσει ως μέσο πρόσβασης αλλά και εξοικείωσης προς εκείνο.
Επειδή η Επιτροπή έκρινε ότι τα ανωτέρω δύο βιβλία υπερέχουν, καθένα με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο, ως προς την πληρότητα της ανταπόκρισής τους στα κριτήρια, που έχει θέσει για την απόδοση ενός έργου της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, αλλά και ως προς την γενικότερη επιστημονική τους εγκυρότητα, αποφασίστηκε η απονομή του Βραβείου Λογοτεχνικής Μετάφρασης έργου της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά για το έτος 2016 εξ ημισείας στα δύο αυτά έργα.
Την αρμόδια Κριτική Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης συναποτελούν:
- Jacques Bouchard (Πρόεδρος), καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας και Διευθυντής του Διαπανεπιστημιακού Κέντρου Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ,
- Παύλος Καλλιγάς (Αντιπρόεδρος), καθηγητής στο ΕΚΠΑ και Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών,
- Άννα Καρακατσούλη, αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ευρωπαϊκής Ιστορίας και Πολιτισμού στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ,
- Μόσχος Μορφακίδης-Φυλακτός, καθηγητής Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Γρανάδα και Διευθυντής του Κέντρου Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών,
- Διονύσης Μαρίνος, δημοσιογράφος, κριτικός και συγγραφέας ,
- Γιάννης Καλλιφατίδης, μεταφραστής,
- Ιωάννης Τσόλκας, καθηγητής στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ,
- Βίκτορας Κωνσταντίνος Ιβάνοβιτς, μεταφραστής και επίτιμος καθηγητής του ΑΠΘ,
- Γιώργος Τσακνιάς, ιστορικός στο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ και κριτικός.
σχόλια