Η χειρόγραφη διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ, εφευρέτη της δυναμίτιδας, θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έγγραφα της ιστορίας της Σουηδίας και το γραπτό ντοκουμέντο πάνω από το οποίο στο βασίστηκαν τα Βραβεία Νόμπελ.
Τώρα το πρωτότυπο έγγραφο του 1895 -που φυλασσόταν σε ένα χρηματοκιβώτιο του Ιδρύματος Νόμπελ - εκτίθεται για πρώτη φορά στο κοινό, σε μία μεγάλη έκθεση για την κληρονομιά του μεγάλου επιστήμονα που πραγματοποιείται αυτές τις μέρες στο Μουσείο Νόμπελ, στην Στοκχόλμη.
"Η διαθήκη είναι το κορυφαίο έκθεμα στην έκθεση. Ένα έγγραφο απλό, στο οποίο όμως βασίζεται η δουλειά μας με τα βραβεία ακόμη και σήμερα", εξήγησε στο Γαλλικό Πρακτορείο η υπεύθυνη της έκθεσης Κάριν Τζόνσον.
Το έγγραφο αποτελείται από τέσσερις πυκνογραμμένες σελίδες χαρτί, γεμάτες σημειώσεις σε όλα τα επίμετρα.
Σε μια παράγραφο ο Άλφρεντ Νόμπελ δίνει αυστηρές οδηγίες για την διευθέτηση της περιουσίας του μετά τον θάνατό του:
Διαθέτει ένα τμήμα της περιουσίας του (περίπου 31,5 εκατ. σουηδικές κορώνες της εποχής, δηλαδή πάνω από 200 εκατ. σημερινά ευρώ) σε ένα ταμείο, οι τόκοι από το οποίο θα διανέμονται "σε αυτούς που στη διάρκεια του παρελθόντος έτους θα έχουν προσφέρει στην ανθρωπότητα τις μεγαλύτερες υπηρεσίες" σε πέντε τομείς: στη φυσική, τη χημεία, την ιατρική, τη λογοτεχνία και την ειρήνη.
Έτσι γεννήθηκαν τα βραβεία Νόμπελ.
Τέσσερις επιτροπές, τρεις στη Στοκχόλμη και μία στο Όσλο (η Νορβηγία ήταν την εποχή εκείνη ενωμένη με το βασίλειο της Σουηδίας), θα είναι αρμόδιες για την απονομή των βραβείων.
"Σύμφωνα με τον Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο οποίος κέρδισε το Νόμπελ Φυσικής το 1921, ο Νόμπελ επινόησε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης επειδή τον βάραινε η συνείδησή του", λέει ο καθηγητής σκανδιναβικών γλωσσών και λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης, Ζαν-Φρανσουά Μπατάιγ.
"Δεν ήθελε να μείνει στην ιστορία ως ο άνθρωπος που προμήθευε στην Ευρώπη πυρίτιδα για τα κανόνια τα οποία σκορπούσαν τον θάνατο."
Η διαθήκη φέρει ημερομηνία 27 Νοεμβρίου 1895 και έχει συνταχθεί στο Παρίσι.
Στη συνέχεια φυλάχτηκε σε ένα χρηματοκιβώτιο της τράπεζας Stockholms Enskilda Bank (SEB).
Ο Άλφρεντ Νόμπελ πέθανε ένα χρόνο αργότερα. Όταν άνοιξε η διαθήκη κανένας δεν γνώριζε τα σχέδιά του για την καθιέρωση των βραβείων.
"Δεν είχε άμεσους κληρονόμους, αλλά δώρισε στα πιο κοντινά του πρόσωπα παχυλά ποσά. Έγιναν δίκες, προσπάθησαν να ακυρώσουν τη διαθήκη, δεν έγιναν όλα ήρεμα", υπενθυμίζει ο Μπατάιγ.
"Η ύπαρξη των βραβείων οφείλει πολλά στους εκτελεστές της διαθήκης", διευκρινίζει.
Τα πρώτα βραβεία απονεμήθηκαν το 1901.
Η χειρόγραφη διαθήκη, για την αξία της οποίας το Ίδρυμα Νόμπελ αρνείται να ανακοινώσει κάποια εκτίμηση, πρόκειται να εκτεθεί για το κοινό τουλάχιστον ως τα τέλη Μαΐου.
(Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)
