Στην πρώτη του έκθεση στην Αθήνα (στον Δεσμό) οΝίκος Αλεξίου παρουσίασε 4 γλυπτά που αναφέρονταν στις τέσσερις όψεις τουσεληνιακού τοπίου, επηρεασμένος από την ταινία 2001 Οδύσσεια του Διαστήματοςτου Στάνλεϋ Κιούμπρικ. Πριν από μια εβδομάδα, είκοσι δύο χρόνια μετά, στην 52ηΜπιενάλε της Βενετίας, ο Νίκος Αλεξίου παρουσιάζει στο ελληνικό περίπτερο μιαεγκατάσταση με (τον κλισέ αλλά μαζί απόλυτο) τίτλο The end. Αναφέρεται και πάλιεπίμονα (μεταξύ άλλων) στην 2001, Οδύσσεια του Διαστήματος -και περισσότερο στησκηνή της «συμβολικής εικονογράφησης της ψυχεδέλειας σε συνδυασμό με τον ενθουσιασμότου πρώτου ταξιδιού στη σελήνη», τοτελευταίο ταξίδι στο χρόνο του πρωταγωνιστή.
Μια από τις καλύτερες εθνικέςπαρουσιάσεις (κατά γενική ομολογίατουλάχιστον των δικών μου, Ελλήνων και ξένων, φίλων) και σίγουρα το καλύτεροέργο του ελληνικού περιπτέρου την τελευταία δεκαετία, η εγκατάσταση του ΝίκουΑλεξίου βασίζεται στην αναπαράσταση του δαπέδου της μονής Ιβήρων του ΑγίουΌρους. Εκτός από το πλέον χαρακτηριστικόδείγμα μεσογειακού μωσαϊκού στην παράδοση της δυτικής και ανατολικής ρωμαϊκήςαυτοκρατορίας, το δάπεδο της μονής Ιβήρων είναι για τον Αλεξίου κάτι σανπροσωπικό βίωμα, αφορμή πλούσιων συναισθημάτων τα δύο χρόνια που πηγαινοερχότανστο Άγιο Όρος για προσωπική του έρευνα.
Πίσω από έναν μαύρο τοίχο πουεμποδίζει την θέαση του έργου από την είσοδο (διαγράφοντας ουσιαστικά το σύνορομεταξύ της ιδιαίτερα εσωτερικής τοπογραφίας του Αλεξίου με την πραγματικότητα),ερχόμαστε σε επαφή μ' ένα εργαστήριο ψυχής. Μέσα στο μισοσκόταδο (μοναδικές πηγές φωτός είναι οι προβολές καικάποιες λάμπες γραφείου που δημιουργούν αυτόματα ένα οικείο περιβάλλον) διακρίνουμετα διαφορετικά επίπεδα αναζήτησης του δημιουργού. Τα κοπτικά, το ένα μετά τοάλλο, καταστρέφουν και αναδομούν το μοτίβο του δαπέδου της μονής. Έτσι καθώς αιωρούνταιλειτουργούν σαν ένα είδος εισόδου στα άδυτα του μυαλού... ένα ταξίδι που δενορίζεται γιατί τελικά κι αυτό δεν έχει τέλος.
Αν πιαστείς στα "κρεμαστάδίκτυα" της σαγήνης αυτής της εγκατάστασης, νομίζω πως έχεις μπει πια στονκόσμο του Αλεξίου. Ο ίδιος μας ανοίγει την πόρτα με τρόπο που δεν έχει κάνειποτέ πριν, παρόλο που και τώρα χρησιμοποιεί στοιχεία γνώριμα σε όσους παρακολουθούντη δουλειά του μέσα στο χρόνο. Δύο πλάγιες μεγάλες προβολές με animation των (πανομοιότυπων)μοτίβων δίνουν ουσιαστικά τον ρυθμό -μοιάζει να αναφέρονται στις στροφές τουμυαλού και μαζί στην καρδιά που χτυπάει αδιάκοπα, δίνοντας ζωή σ' όλο το έργο.Λίγο πιο μέσα, κεντρικά, το μεγάλο τραπέζι με όλα τα ‘υλικά' (με τηνκυριολεκτική και την μεταφορική έννοια της λέξης) μας οδηγεί μάλλον στο βάθοςτης ψυχής του δημιουργού όπου σύμβολα, αντικείμενα, κάθε μικρή λεπτομέρεια,έχουν σημασία. Είμαστε στην πρώτη ύλη της σκέψης, της δουλειάς του, της πορείαςτου. Με τον τρόπο του μας ζητάει να τον «ακουμπήσουμε» και σε αυτήν τηνεγκατάσταση μοιάζει να το πετυχαίνει.
«Η κίνηση παράγει ενέργεια» μου είχε πει σεκάποια συνέντευξη «και η τριβή παράγει έργο». Γι' αυτό και τον ενδιαφέρει να μελετήσει ξανά τις λεπτομέρειεςαυτού του μωσαικού: ήταν το όχημα για να μπορέσει να επικοινωνήσει το δικό τουσύμπαν σ' ένα πραγματικό χώρο, στον οποίο θα μπορούσε να «σκηνοθετήσει» τησχέση του σύγχρονου θεατή με το έργο του. Μ' έναν τρόπο εικαστικά άρτιο καιμαζί θρησκευτικό (εφόσον τόσο τα σύμβολα όσο και ο κενός χώρος μπροστά τους προτρέπουνή θυμίζουν τελετουργία) ο Αλεξίου τα κατάφερε. Κατάφερε να κάνει ένα από τακαλύτερα του έργα, να δημιουργήσει συγκίνηση στην εποχή της εικόνας και τωναναίσθητων θεατών, να μας ξαναμυήσει στηνποίηση και στην λυρικότητα χωρίς καμία αναστολή και να μας κάνει να τηνακολουθήσουμε με μεγάλη άνεση!
Το ελληνικό περίπτερο ήτανκατά γενική ομολογία μια μεγάλη επιτυχία και συγχαρητήρια σ' όλους όσους δούλεψανγι' αυτό, παρόλο που τις τρελές μέρες των εγκαινίων έμοιαζε λίγο αδέσποτο... Αςλένε οι φίλοι ότι δίνω μεγάλη σημασία στις σκονισμένες κουρτίνες και σ' άλλεςπρακτικές λεπτομέρειες. Νομίζω ότι ακόμη και τα αριστουργήματα χρειάζονται υποστήριξη:δύο λόγια στα εγκαίνια, μια φιλική ξενάγηση στους σημαντικούς ανθρώπους πουμπαινοέβγαιναν στο χώρο, τη φυσική παρουσία του καλλιτέχνη ίσως κι ένανκατάλογο με εικόνες γι' αυτούς που ήθελαν να πάρουν το έργο μαζί τους για πάνταστην βιβλιοθήκη τους. Η ελληνική διανόησημπορεί να σνομπάρει τέτοιου είδους παρατηρήσεις, αλλά είναι θέμα τιμής (τιμής,καταρχάς προς όλους όσους αποφάσισαν να πάρουν μέρος στην γιορτή -αλλιώς, ανπρόκειται για «ιδιωτική υπόθεση», γιατίνα εκτίθενται τα έργα τέχνης;)
