Πριν από λίγους μήνες, η φιλία δύο χιμπατζήδων, του Τζέισον και της Νικίτα, βρέθηκε στις ειδήσεις. Οι δύο χιμπατζήδες έχουν μεγαλώσει μαζί στο ζωολογικό κήπο Lucknow στην Ινδία και είναι αχώριστοι. Ο ζωολογικός κήπος είχε την πρόθεση να τους χωρίσει, επειδή η ένωση τους δεν είχε οδηγήσει σε αναπαραγωγή. Ευτυχώς για τον Τζέισον και τη Νικίτα, οι διαμαρτυρίες του κοινού και της επιστημονικής κοινότητας εμπόδισαν την πραγματοποίηση του σχεδίου και οι δύο φίλοι παρέμειναν μαζί.
Η φιλία ορίζεται ως μια σχέση που δεν βασίζεται σε οικογενειακούς δεσμούς ή στην σεξουαλική έλξη. Η δημιουργία φιλίας είναι πάντα δύσκολη υπόθεση και η επιτυχία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα κίνητρα. Μερικές φορές χρειαζόμαστε στρατηγικούς φίλους γιατί όπως όλοι ξέρουμε, μερικές φορές δεν έχει σημασία τι ξέρουμε, αλλά ποιον ξέρουμε. Το ίδιο ισχύει για τους μπαμπουίνους, στους οποίους οι παράγοντες ηλικία και κοινωνική θέση παίζουν ρόλο στη δημιουργία μιας φιλίας. Οι φιλίες που αντέχουν στον χρόνο είναι χτισμένες σε επαναλαμβανόμενες ενέργειες που προωθούν τη συνεργασία και την υποστήριξη. Αυτές οι συμπεριφορές δημιουργούν αναμνήσεις και συναισθήματα. Με τον καιρό ανακαλύπτουμε ότι οι φίλοι μας είναι οι μάρτυρες των εμπειριών μας, αλλά είναι ταυτόχρονα πολύ βαθιά ριζωμένοι μέσα στις εμπειρίες μας.
Bλέπουμε γάτες να συνυπάρχουν με ποντίκια. Λέμε ότι όταν συνηθίζεις κάποιον, αρχίζεις να τον αγαπάς. Είναι μια ανθρώπινη συμπεριφορά, που ισχύει και σε ολόκληρο το ζωικό βασίλειο.
Ξέρουμε ότι ο ισχυρός κοινωνικός δεσμός της φιλίας μειώνει το στρες στους ανθρώπους, αλλά μόλις πρόσφατα άρχισε να γίνεται δεκτό από τους επιστήμονες ότι το ίδιο συμβαίνει και στο βασίλειο των ζώων. Η ανάλυση των κοινωνικών δεσμών, που δείχνουν με ποιο τρόπο είναι κάθε ζώο συνδεδεμένο με τα άλλα, αποκαλύπτει ότι πολλά είδη ζώων δημιουργούν φιλικές σχέσεις και ότι ορισμένα από αυτά είναι ιδιαίτερα δημοφιλή, ακριβώς όπως συμβαίνει και στους ανθρώπους. Μια πρόσφατη μελέτη που έγινε στους κερκοπιθήκους αποκάλυψε ότι τα ζώα που έχουν περισσότερους κοινωνικούς δεσμούς (ή φίλους) είναι σε θέση να είναι σε πιο θερμό περιβάλλον κατά τη διάρκεια της νύχτας, επειδή μπορούν να στριμωχτούν με περισσότερους φίλους. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στα πρωτεύοντα θηλαστικά. Η ανάλυση της συμπεριφοράς των άγριων αλόγων δείχνει ότι τα θηλυκά που έχουν περισσότερες φίλες δέχονται λιγότερη παρενόχληση από τα αρσενικά, έχουν τα υψηλότερα ποσοστά γεννήσεων και περισσότερα χρόνια ζωής από τα θηλυκά άλογα χωρίς φίλους. Αυτό σημαίνει ότι η φιλία μπορεί να έχει άμεσα οφέλη που σε βάθος χρόνου μπορούν να έχουν θετικές επιπτώσεις στην επιβίωση και στην επιτυχία.
Οι επιστήμονες μέχρι πρόσφατα απέφευγαν να χρησιμοποιήσουν τη λέξη «φιλία» για να περιγράψουν δεσμούς μεταξύ ζώων. Όμως τα στοιχεία άρχισαν να καταρρίπτουν την πεποίθηση ότι μόνο οι άνθρωποι μπορούν να δημιουργήσουν αυτή τη σχέση. Στοιχεία φιλικών σχέσεων έχουν μέχρι σήμερα βρεθεί στους ελέφαντες, στα δελφίνια, στις ύαινες, στους χιμπατζήδες, και τελευταία, στις νυχτερίδες. Οι νυχτερίδες είναι μια αναπάντεχη προσθήκη στη λίστα, καθώς οι επιστήμονες πίστευαν ότι το μέγεθος του εγκεφάλου παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των φιλικών σχέσεων στο ζωικό βασίλειο. Για παράδειγμα, οι ελέφαντες έχουν μεγάλο εγκέφαλο, που ίσως τους επιτρέπει τη δημιουργία πιο ουσιαστικής φιλίας. Οι ιστορίες για φιλίες μεταξύ ελεφάντων είναι αμέτρητες: τον Οκτώβριο του 2006 μια ομάδα από 14 ελέφαντες εισέβαλε σε ένα χωριό της ανατολικής Ινδίας και το συνέτριψε. Οι ελέφαντες έψαχναν για ένα μέλος της ομάδας τους που είχε πέσει σε ένα χαντάκι και πνίγηκε. Οι κάτοικοι είχαν ήδη βρει τον πνιγμένο ελέφαντα και τον είχαν θάψει, αλλά χιλιάδες άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους γιατί οι ελέφαντες της παρέας έψαχναν για το χαμένο μέλος της ομάδας για τρεις μέρες, καταστρέφοντας τα πάντα στην αναζήτηση τους. Ωστόσο, σε πρόσφατη μελέτη φάνηκε ότι τα θηλυκά ενός είδους νυχτερίδας, που ονομάζεται Bechstein, συνηθίζουν να περνούν χρόνο μαζί με συγκεκριμένα άλλα θηλυκά της ίδιας ομάδας, κάτι που δείχνει την ύπαρξη κάποιας ειδικής σχέσης. Αυτό δείχνει ότι το μέγεθος του εγκεφάλου δεν είναι καθοριστικό για τη δημιουργία δεσμού που δεν ορίζεται από τη συγγένεια.
Ακόμη πιο πρόσφατα άρχισαν να εντοπίζονται τα μυστήρια των σχέσεων μεταξύ ζώων διαφορετικού είδους: η χελώνα που έγινε φίλη με έναν ιπποπόταμο, η γάτα και το κοράκι, το γουρούνι και ο πίθηκος. Πώς δημιουργούνται αυτά τα παράξενα αταίριαστα ζευγάρια; Πώς γίνεται το αρπακτικό φίλος με το θήραμα;
Ένα βίντεο που δείχνει αναπάντεχες φιλίες μεταξύ ζώων έχει γίνει πολλαπλώς viral, και είναι δύσκολο να μη συγκινηθεί κανείς από τις εικόνες.
Η εξήγηση βασίζεται στον καλό συγχρονισμό: στη ζωή κάθε ζώου, υπάρχει μια χρονική περίοδος που θεωρείται κρίσιμη περίοδος για κοινωνικοποίηση. Είναι στην αρχή της ζωής του ζώου και τότε είναι πιο εύκολο να δημιουργήσει σχέσεις και να μάθει ποιον πρέπει να θεωρεί φίλο, ποιον εχθρό, και ποιον τροφή. Οι φιλίες αυτού του είδους δημιουργούνται πιο εύκολα μέσα σε ζωολογικούς κήπους και εργαστήρια όπου συνυπάρχουν διαφορετικά είδη. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι ένα εγκαταλελειμμένο νεογέννητο που το έχει απορρίψει η μητέρα του. Τα μικρά συχνά προσκολλούνται σε ένα θηλυκό ζώο που έχει γεννήσει πρόσφατα και δέχεται να μεγαλώσει άλλο ένα μικρό, χωρίς να ενδιαφέρεται για το είδος στο οποίο ανήκει. Οι νεαρές μητέρες έχουν τάση να υιοθετούν και να φροντίζουν άλλα μικρά ζώα. Η τάση αυτή είναι τόσο έντονη που μπορεί να υπερισχύσει της τάσης για κυνήγι και έτσι ένα θήραμα μπορεί να γίνει φίλος. Έτσι βλέπουμε γάτες να συνυπάρχουν με ποντίκια. Λέμε ότι όταν συνηθίζεις κάποιον, αρχίζεις να τον αγαπάς. Είναι μια ανθρώπινη συμπεριφορά, που ισχύει και σε ολόκληρο το ζωικό βασίλειο.
OI AΣΥΝΗΘΙΣΤΕΣ ΦΙΛΙΕΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ
σχόλια