Η σημερινή μέρα είναι μια μέρα πένθους αλλά και υπόμνησης και δυστυχώς αυτά τα δυο πάνε μαζί τα τελευταία χρόνια. Ένα ακόμα θύμα προστίθεται στα σχιζοφρενικά επιτεύγματα των νεο- νταήδων που εκκολάπτονται μέσα σε κάποιες ελληνικές οικογένειες. Τους παρατηρείς από τα μικράτα τους αυτούς τους νταήδες, στις πιο πρώιμες εκδηλώσεις της κοινωνικότητας τους. Ακόμα και στην απενοχοποιημένη παιδική χαρά που παίζουν μαζί με τους λιλιπούτειους φίλους τους. Η άσκηση βίας είναι ανθρώπινο ένστικτο δυστυχώς,ας μην κρυβόμαστε.Από νεαρά ηλικία η βία ενυπάρχει μέσα μας, είναι πρωτογενές υλικό που "υποβοηθάει" σε κάποιες περιπτώσεις την επιβίωση μας... Οι ψυχολόγοι λένε πως κακία στα μικρά παιδιά δεν υπάρχει τουλάχιστον μέχρι τα 3-4 χρόνια της ζωής τους.Ασφαλώς συναινώ και εγώ στην παραπάνω άποψη.Αλλά σε αυτές τις ηλικίες τα παιδιά δεν μεγαλώνουν μόνα τους παρά με την καθοδήγηση των γονέων τους,της μάνας ή του πατέρα ή της θέσει μάνας και πατέρα. Κάποιος έχει αναλάβει αυτόν τον γλυκό αλλά και κουραστικό ρόλο-που απαιτεί πολλά- για να τον φέρει κανείς εις πέρας.Κάποιος τους κηδεμονεύει, τους εκπαιδεύει, τους διαπαιδαγωγεί. Οι πιο απλές συμπεριφορές που όλα τα παιδάκια κάνουν ενστικτωδώς-αφού ακόμα οι δυσκολότατες και σαφώς υποκειμενικότατες έννοιες του καλού και του κακού δεν έχουν παγιωθεί μέσα τους-μπορεί να είναι κοινωνικά απορριπτέες ή και αποδεκτές ανάλογα με την αντίδραση των κηδεμόνων τους. Οι αντιδράσεις θετικές, ενισχυτικές, επιβραβεύσιμες αλλά και αποδοκιμαστικές,αρνητικές,αποθαρρυντικές, αποτελούν σε αυτά τα άγουρα στάδια της ανάπτυξης, τις προσπάθειες για τη διαμόρφωση της μετέπειτα προσωπικότητας ενός ενηλίκου,που οφείλει να έχει ο ενταγμένος μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο γονέας. Η τήρηση της σειράς για την τσουλήθρα ή η αναμονή για την κούνια-μπέλα όσο δυσάρεστη και όσο έως ένα βαθμό δικαιολογημένα δυσβάσταχτη για την παιδική ψυχή και αν είναι,είναι και παράλληλα αναγκαία για τα νεότερα μέλη της κοινωνίας μας .Είναι αναγκαία και παραγωγική για την περαιτέρω εξέλιξη τους.
Βλέπω την ανούσια χαρά να γράφεται πάνω στα πρόσωπα τους όταν βλέπουν ότι το παιδί που μεγαλώνουν θα σπρώξει, θα παραμερίσει, θα προλάβει, θα διεκδικήσει με νύχια και με δόντια για να καταφέρει το δικό του. Μια χαρά που κρύβει μέσα της το φόβο για την αποφυγή αργότερα τη δημιουργία ενός παιδιού-θύμα. Και ας γίνει bullie, καλύτερα θύτης παρά θύμα.
Πρακτικό παράδειγμα πρώτο: όταν ένα νήπιο κλαίει γιατί οι κούνιες είναι κατειλημμένες από άλλα νήπια, η υγιής και απαιτούμενη κοινωνικά αντίδραση της μάνας δεν είναι να παρακαλέσει το κινούμενο παιδάκι που χαρούμενο ανυψώνεται στο παραμυθένιο εκκρεμές του να κατέβει αλλά, να διδάξει το δικό παιδί της να περιμένει όσο είναι δυνατόν, γιατί η αναμονή και η υπομονή είναι μέρος της καθημερινής ζωής και αποτελούν χαρακτηριστικά προσωπικότητας που οφείλει να έχει αν θέλει να συμβιώσει σε μια οργανωμένη κοινωνία αργότερα.
Πρακτικό παράδειγμα δεύτερο: το χαριτωμένο παιδί-μαγκάκι που σπρώχνει τα υπόλοιπα για να περάσει πρώτο στην τσουλήθρα υπό την επίβλεψη του κηδεμόνα του, που απλά κάνει τα στραβά μάτια για να δει το παιδί του να τσουλάει ως καταφερτζής- επιβήτορας της κοινωνίας των νηπίων, δεν είναι ένα παιδί που μεγαλώνει υγιώς.
Όχι, η κρυφή χαρά της μαμάς που συνειδητοποιεί ότι το παιδί της δεν είναι θύμα σε αυτή την κοινωνία, που δεν πάει με το σταυρό στο χέρι αλλά,αντίθετα είναι διεκδικητικό και με αρχηγικές τάσεις, πολύ σύντομα θα ματαιωθεί. Γιατί αυτό το παιδί που δεν διδάσκεται από τα μικράτα του -όταν κάθε του δράση και αντίδραση είναι άδολη και αποπειρατική, καθώς προσπαθεί να κατανοήσει τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω -ότι κάποιες πράξεις είναι καλές και κάποιες όχι, αυτό το παιδί θα γίνει σίγουρα ένας δυστυχισμένος ενήλικας. Ψυχολόγος δεν είμαι,ούτε γνωρίζω πολλά από την εν λόγω επιστήμη,απλά παρατηρώ, παρατηρώ την λανθάνουσα χαρά κάποιων γονέων όταν βλέπουν ότι το παιδί τους είναι πιο ζόρικο από τα άλλα. Βλέπω την ανούσια χαρά να γράφεται πάνω στα πρόσωπα τους όταν βλέπουν ότι το παιδί που μεγαλώνουν θα σπρώξει, θα παραμερίσει, θα προλάβει, θα διεκδικήσει με νύχια και με δόντια για να καταφέρει το δικό του. Μια χαρά που κρύβει μέσα της το φόβο για την αποφυγή αργότερα τη δημιουργία ενός παιδιού-θύμα. Και ας γίνει bullie, καλύτερα θύτης παρά θύμα. Λες και υπάρχει υποχρεωτικά αυτό το ανατριχιαστικό δίπολο. Σαν να μην υπάρχει η έννοια του καλού παιδιού, που είναι ευγενικό χωρίς να θυματοποιείται,που διεκδικεί χωρίς αν σπρώχνει,που ζητά το δίκιο του χωρίς να κλαίει. Σαν να έχει η ίδια η κοινωνία καλλιεργήσει τις έννοιες καλός, ευγενής, δίκαιος, υπομονετικός ως ταυτόσημες του αγαθός, θύμα, πρόβατο... Και ταυτόχρονα σαν να έχει διαστρεβλώσει τη διεκδίκηση και να την έχει ταυτοποιήσει με τη βία, με την ένταση με την απαίσια "καπατσοσύνη".
What fools the mortals be?
Μια δημοκρατική και αναπτυγμένη κοινωνία δεν αποτελείται από θύματα και θύτες, δεν είναι αυτά τα συστατικά μέλη μιας σύγχρονης και ανθρωπιστικής κοινωνίας που όλοι εμείς θέλουμε. Το κακό είναι παντού, σε πολλά σημεία,λέει ο Αριστοτέλης και ως εκ τούτου η επιλογή του καθίσταται εύκολη,το καλό όμως βρίσκεται σε ένα σημείο και η επιλογή του από εμάς δύσκολη. Προϋποθέτει παιδεία, ανθρωπιά, ευγένεια ψυχής, υπομονή και μεγαλείο που πρέπει από νωρίς να μας μεταδοθούν, από την τη στιγμή της γέννησής μας. Διαφορετικά θα γεννηθούν ορδές νταήδων και θυτών, που ασκώντας βία κάθε είδους -γιατί δεν είναι η σωματική μόνο η σκληρή έκφανση της βίας- θα μεταδίδουν την ασθένεια τς βίας σε όλο τον κοινωνικό ιστό μέχρι να σαπίσει και να αποσυντεθεί.Και τότε το ανθρώπινο γένος -η σημασία δηλαδή του να είσαι ΑΝΘΡΩΠΟΣ θα αρχίσει να εκλείπει.
Και αν ο αναγνώστης αντιπαραβάλλει στο παραπάνω επιχείρημα πως η παιδική ηλικία είναι αναστρέψιμη, πως πολλά παιδιά κακομαθημένα και βίαια γίνονται αργότερα δίκαιοι ενήλικες. Πως η βία είναι φυσιολογική αντίδραση σε αυτές τις μικρές ηλικίες... Δεν μου μένει παρά να συμφωνήσω προσθέτοντας όμως τούτη την διαπίστωση: τα πάντα μπορούν να αντιστραφούν όταν καλλιεργούνται μέσα σε μια υγιή και δημοκρατική μήτρα. Καθετί εχθρικό προς "τη μητέρα" μπορεί να εξοβελιστεί μέσω της αγάπης.Για αυτό και η μητρική αγάπη είναι αναντικατάστατη.
Σε μια δίκαιη κοινωνικά μήτρα, που γεννά ως πρωτότοκο τέκνο της τη δημοκρατία, κάθε εξέλιξη είναι εφικτή. Ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα της αλλαγής μέσα του, εξελίσσεται, καλυτερεύει,μετανιώνει για τα λάθη του,τα αξιοποιεί και τα μεταλάσσει σε σωστές πράξεις, αρκεί η μήτρα που τον τρέφει να είναι δεκτική στις θετικές αλλαγές του. Αρκεί να δέχεται την εξέλιξη του χωρίς να τον αποβάλλει.
Αλλά αυτό θέλει δουλειά, κόπο, αγώνα, επιμονή, προσπάθεια, αναμονή, υπομονή, ευγένεια. Και όλα αυτά δεν τα αποκτάς εν μια νυκτί αλλά, σταδιακά γίνονται ένα με σένα όταν διαβιοίς σε μια κοινωνία που τα προβάλλει καθημερινά ως πρότυπα. Οφείλουμε λοιπόν όλοι να συμμετέχουμε σε αυτήν την προσπάθεια επι- και απο-δοκιμάζοντας το καλό και το κακό αντίστοιχα όπου και αν το παρατηρούμε ,όποια στιγμή και σε όποια ηλικία. Διαφορετικά γινόμαστε συνένοχοι και συνυπεύθυνοι του κακού.Το καλό χτίζεται,ευδοκιμεί ,αναπτύσσεται και διατηρείται μόνο με τη συμβολή όλων μας. Γιατί ας μην ξεχνάμε όλοι μας, ακούσια ή μη είμαστε γονείς ενός απαιτητικού και δύσκολου παιδιού που ακούει στο όνομα: ΚΟΙΝΩΝΙΑ.
*Η Κέλλυ Τζαννίνη είναι Φιλόλογος-Γλωσσολόγος, Ε.Κ.Π.Α
