Για ποιον λόγο τα κόμικς είναι ιδιαίτερα χρήσιμα στην εκπαίδευση;
«Έμαθα ανάγνωση πριν πάω σχολείο, γιατί ήθελα να διαβάζω μόνος μου τα comic strips στις εφημερίδες και να μαθαίνω τι γίνεται παρακάτω, χωρίς να χρειάζεται να περιμένω τον πατέρα μου να μου διαβάσει τη συνέχεια» δηλώνει ο Jeff Smith, δημιουργός του δημοφιλούς κόμικ «Bone», συνοψίζοντας σε μια μόνο φράση μία από τις εκπαιδευτικές διαστάσεις των κόμικς. Σε έρευνα που διεξήχθη από τον Hutchinson το 1949, το 79% των καθηγητών υποστήριξε ότι τα κόμικς αποτελούν ισχυρό κίνητρο για μάθηση, ενώ το 79% είπε ότι αυξήθηκε η ατομική συμμετοχή. Τα κόμικς ενδεχομένως να παρουσιάζουν ένα πλεονέκτημα συγκριτικά με άλλες διδακτικές μεθόδους, αφού βασίζονται κυρίως στη δύναμη της εικόνας. Σύμφωνα με τον Versaci, «δημιουργούν ένα ανθρώπινο πρόσωπο για κάθε θέμα» με αποτέλεσμα να το καθιστούν πιο προσιτό. Επιπλέον, το γεγονός ότι η ανάγνωση ενός κόμικ είναι μια σύνθετη διαδικασία ταυτόχρονης ανάγνωσης εικόνων και λέξεων εκπαιδεύει τα παιδιά στην αποκωδικοποίηση και εκ νέου κωδικοποίηση οπτικών μηνυμάτων, καθώς και στην ικανότητα να σκέφτονται συνθετικά. Ένα επιπλέον στοιχείο που θα πρέπει να αναφέρουμε είναι η δυνατότητα συμμετοχής του αναγνώστη κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης ενός κόμικ. Το gutter, το κενό δηλαδή ανάμεσα στα καρέ, επιτρέπει στον καθένα από εμάς να πλάσει μια ιστορία μέσα στην ίδια την ιστορία. Και στο σημείο αυτό, φυσικά, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τη σημασία της αφήγησης στην εκπαιδευτική διαδικασία. Σύμφωνα με έρευνες, αλλά και εμπειρικές παρατηρήσεις, η πληροφορία που τοποθετείται μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αφήγησης απορροφάται και μένει πολύ πιο εύκολα στη μνήμη κάποιου, πόσο μάλλον όταν τοποθετείται στο πλαίσιο μιας εικονογραφημένης αφήγησης.
Οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων τα χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο και συνέχεια αναπτύσσονται νέες διδακτικές μεθοδολογίες που εντάσσουν τα κόμικς στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Χρησιμοποιούνται πουθενά σήμερα ως εκπαιδευτικά εργαλεία;
Στο εξωτερικό θα βρεις κόμικς σε κάθε σχολική, δημόσια και ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη. Οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων τα χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο και συνέχεια αναπτύσσονται νέες διδακτικές μεθοδολογίες που εντάσσουν τα κόμικς στην εκπαιδευτική διαδικασία. Για παράδειγμα, το «Bone» του Jeff Smith που αναφέραμε και πιο πάνω (το οποίο κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Jemma Press) χρησιμοποιείται σχεδόν σε όλα τα σχολεία στην Αμερική. Το Comic Book Project είναι επίσης μια πολύ ωραία πρωτοβουλία, που επιχειρεί να δώσει εργαλεία στα παιδιά προκειμένου να μπορέσουν όχι μόνο να δημιουργήσουν, αλλά και να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες. Το Reading With Pictures είναι μια ακόμα προσπάθεια για την προώθηση της φιλαναγνωσίας στα σχολεία μέσα από τα κόμικς.
Τι λένε οι εκπαιδευτικοί;
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο συναντάμε εκπαιδευτικούς που θέλουν να μάθουν περισσότερα για τα κόμικς και αυτό με κάνει ιδιαίτερα χαρούμενη. Παλιότερα μας καλούσαν σε σχολεία να μιλήσουμε και οι δάσκαλοι μας κοιτούσαν σαν εξωγήινους. Τώρα έχουμε όλο και περισσότερες προτάσεις. Νομίζω ότι η νέα γενιά εκπαιδευτικών ψάχνεται να ανακαλύψει καινούργιους τρόπους για να προσεγγίσει τα παιδιά και τα κόμικς είναι σίγουρα ένας από αυτούς.
Ποια είναι η δική σας πρόταση;
Εμείς προσπαθούμε να ακολουθήσουμε την τάση που λέει ότι η εκπαίδευση είναι μια ανοιχτή διαδικασία που συμβαίνει εντός και εκτός της σχολικής τάξης. Θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τα κόμικς ως ένα link που θα δώσει στα παιδιά ερεθίσματα να αναζητήσουν μόνα τους γνώση, να πειραματιστούν, να δημιουργήσουν (χωρίς να φοβούνται το λάθος ή την αποτυχία, γι' αυτό και όλα τα εργαστήριά μας είναι χωρίς γόμες), να συνεργαστούν και να αντιληφθούν τον κόσμο μέσα από μια πιο παιχνιδιάρικη και δημιουργική ματιά. «Τρέχουμε» εργαστήρια από το 2008 σε σχολεία, βιβλιοθήκες και μουσεία. Μιλάμε με εκπαιδευτικούς, βιβλιοθηκονόμους, γονείς και παιδιά κάθε ηλικίας. Στόχος μας είναι να συστήσουμε στο ελληνικό κοινό τη δυναμική και το εύρος του αφηγηματικού μέσου που λέγεται «κόμικς» και να προσπαθήσουμε να χτίσουμε, όσο αυτό είναι δυνατόν, μια νέα γενιά αναγνωστών αλλά και να βοηθήσουμε τους εκπαιδευτικούς να τα εντάξουν στη μαθησιακή διαδικασία.
Εσύ διαβάζεις κόμικ;
Η αλήθεια είναι ότι παλιότερα διάβαζα περισσότερο. Τώρα έχω τη «στοίβα της ντροπής» δίπλα στο κρεβάτι μου και προσπαθώ να κάνω catch up. Ευελπιστώ ότι τώρα που θα εγκαινιάσουμε τη δανειστική βιβλιοθήκη της Comicdom Press θα περνάω περισσότερες ώρες διαβάζοντας κόμικς. Από υπερηρωικά, μου αρέσει πολύ ο «Daredevil». Αλλά, γενικά, προτιμώ την πιο ανεξάρτητη σκηνή. Τα αγαπημένα μου... όλα του Chris Ware και του Seth. Το «Strangers in Paradise» του Terry Moore και τo «Concrete» του Paul Chadwick.
σχόλια