Η Μυρτώ Αλικάκη είναι μια ηθοποιός που μπορεί να παίξει τα πάντα και το έχει αποδείξει σε μια πολύ ενδιαφέρουσα διαδρομή. Αυτήν τη χρονιά τη συναντάμε σε δύο παραστάσεις, στο έργο της Σεμίνας Διγενή «Felicità» και στο έργο του Πάολο Τζενοβέζε «Τέλειοι Ξένοι». Στο πρώτο μια γυναίκα καλεί στο σπίτι της έναν νεαρό διανομέα και του προτείνει να «αγοράσει» 24 ώρες από τη ζωή του. Η συνάντησή τους μετατρέπεται σε ένα παιχνίδι ρόλων, εξουσίας και καταπιεσμένων επιθυμιών. Στο δεύτερο, επτά φίλοι συναντιούνται σε ένα δείπνο και αποφασίζουν να αφήσουν όλοι τα κινητά τους στη μέση του τραπεζιού και να βλέπουν όλοι το περιεχόμενο από κάθε μήνυμα, email ή τηλέφωνο που λαμβάνουν.
— Μυρτώ, θα έλεγα να ξεκινήσουμε την κουβέντα μας από τα θέματα αυτών των παραστάσεων. Το πρώτο αφορά την ταυτότητα, τη σεξουαλικότητα των γυναικών, την επιθυμία μιας γυναίκας. Αν αντιστρέφαμε το θέμα, το να «νοικιάσει» ένας άντρας μια γυναίκα για μία μέρα θα ηχούσε λιγότερο παράξενο.
Γιατί αυτό έχει συμβεί κατά κόρον και ανά τους αιώνες, με διάφορους τρόπους. Γενικά υπάρχει ένα ταμπού ως προς τη διαφορά ηλικίας ανάμεσα σε μια γυναίκα και έναν άντρα όταν είναι νεότερος, και για το πώς ορίζει τη σεξουαλική της ζωή. Από την άλλη, στο «Felicità» το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι αυτή η γυναίκα που νοικιάζει έναν άντρα δεν έχει σκοπό σεξουαλικό, έχει μια πολύ βαθιά μοναξιά. Αυτό είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα προς συζήτηση, το πώς νιώθουν οι γυναίκες από μια ηλικία και μετά.
Το πιο τρομακτικό είναι ότι δεν έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, γι’ αυτό πολύ συχνά οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από μια κρυφή ζωή. Δεν λέω ότι είναι εύκολο να είσαι ανοιχτός, ποτέ δεν είναι, θέλει να έχεις πολλά κότσια, και εσύ που θα εκτεθείς και ο άλλος στον οποίο θα εκτεθείς. Νομίζω όμως ότι είναι μονόδρομος, αν δεν συμβεί αυτό σαπίζουν οι σχέσεις.
— Πώς νιώθουν;
Νομίζω ότι η πλειοψηφία των γυναικών νιώθει αρκετά εκτοπισμένη από την ηλικία και τις απολαύσεις. Θέλει πάρα πολλή προσπάθεια για να μην πέσεις σε αυτήν τη λούμπα, ότι γέρασες, ότι είσαι σεξουαλικά ανεπιθύμητη, ότι είσαι ξαφνικά αυτή που έχει μεγαλώσει. Αν δεν υπάρχει μια σοβαρή προσωπική ζωή και επαγγελματικοί στόχοι, είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα για μια γυναίκα, είναι πολύ λιγότερα αυτά που της επιτρέπονται από όσα σε έναν άντρα, από μια ηλικία και μετά. Ισχύει επίσης ότι σε μια συγκεκριμένη ηλικία μια γυναίκα θεωρείται γριά, ενώ ένας άντρας ώριμος. Με κάποιον τρόπο το ξέρουμε εδώ και χιλιάδες χρόνια ότι η ζωή για τις γυναίκες είναι κάπως πιο δύσκολη, ωστόσο επειδή είμαι ένας άνθρωπος που θέλει να βλέπει τη θετική πλευρά των πραγμάτων, θέλω να πω ότι εμείς οι γυναίκες φέρνουμε τη ζωή – αυτό το αντιλαμβάνομαι ως δώρο και ως δύναμη που δεν ελέγχεται και πιστεύω ότι όλες έχουμε μια απίστευτη δύναμη μέσα μας.
— Μας επιτρέπεται να την εκδηλώσουμε λίγο περισσότερο σήμερα, έπαιξε ρόλο και το #MeToo, άλλαξε πολλές στάσεις.
Φυσικά, το #MeToo, που δεν αφορά μόνο γυναίκες αλλά οποιονδήποτε, με όποιον τρόπο και αν προσδιορίζεται, έβαλε ένα θεμέλιο για να αλλάξουν πολλές συμπεριφορές και έβαλε φρένο σε μια αδιανόητη κατάχρηση εξουσίας, κάτι που είναι τόσο θλιβερό και ταυτόχρονα πολύ επικίνδυνο.
— Το άλλο έργο, οι «Τέλειοι Ξένοι» μιλά για την εμπιστοσύνη, αυτό μου έρχεται πρώτα στο μυαλό. Είναι μια λέξη πολύ ζόρικη στους καιρούς μας, δεν αφορά μόνο τα ζευγάρια, καθρεφτίζει μια ολόκληρη κοινωνία, τα μυστικά που κρατά κάποιος από φόβο μη νιώσει απόρριψη.
Το πιο τρομακτικό είναι ότι δεν έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, γι’ αυτό πολύ συχνά οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από μια κρυφή ζωή. Δεν λέω ότι είναι εύκολο να είσαι ανοιχτός, ποτέ δεν είναι, θέλει να έχεις πολλά κότσια, και εσύ που θα εκτεθείς και ο άλλος στον οποίο θα εκτεθείς. Νομίζω όμως ότι είναι μονόδρομος, αν δεν συμβεί αυτό σαπίζουν οι σχέσεις. Στις ερωτικές σχέσεις συμβαίνει κάτι πολύ ειδικό, είναι πραγματικά μια άλλη κατηγορία. Αλλά και σε άλλες συναντήσεις της ζωής δύσκολα εκμυστηρευόμαστε, σε έναν φίλο μας ή στο παιδί μας, ή το παιδί μας σε εμάς. Στο συγκεκριμένο έργο όλοι έχουν κάτι κρυφό, αλλά δέχονται να παίξουν το παιχνίδι, είναι σαν με κάποιον τρόπο να επιζητούν να αποκαλυφθούν για να λυτρωθούν, όποιο και αν είναι το κόστος. Είναι λυτρωτικό το να είσαι εσύ, ο εαυτός σου, στο φως.
— Θα σε πάω, αν συμφωνείς, σε μια προσωπική ερώτηση που σχετίζεται με το τι σημαίνει να είσαι στο φως. Έχεις δυο παιδιά, τον Δημήτρη και τον Γιωργή, νεαρούς άντρες πια, έναν πρώην σύζυγο με τον οποίο έχετε μια σχέση ομαλή, αρμονική. Πόσο δύσκολο ήταν να εκτεθεί ο ένας στον άλλο, να αποκαλύψει αδυναμίες και να λύσετε σε αυτό το πλαίσιο και ένα πρόβλημα που λέγεται τζόγος, που βασάνισε πολύ τον Πέτρο μέχρι να το λύσει και το οποίο είχε και την γενναιότητα να δημοσιοποιήσει και να δώσει τη μάχη του;
Με τον Πέτρο (Λαγούτη) γνωριστήκαμε πάρα πολύ μικροί, ήμασταν πολύ ερωτευμένοι και πολύ ρομαντικοί και απόλυτοι και λάτρεις του ιδανικού και άμαθοι και χωρίς καμία εκπαίδευση. Δεν ήταν καθόλου εύκολα όλα αυτά και ο έρωτας –γι’ αυτό είπα πριν ότι είναι μια ξεχωριστή περίπτωση− δεν αντέχει καθόλου τις δοκιμασίες, να καταρρίπτεται αυτή η ιδανική εικόνα που έχεις για τον άλλο. Πρέπει να μεγαλώσεις, να ωριμάσεις για να τα αντιμετωπίσεις. Σήμερα τα νέα παιδιά, σε μια αντίστοιχη ηλικία και νωρίτερα ίσως, έχουν τη δυνατότητα να πάνε για ψυχοθεραπεία, να μιλήσουν, να έχουν μια άλλη συνείδηση του εαυτού τους. Οπότε, τηρουμένων των αναλογιών, πολύ καλά τα καταφέραμε, και έχουμε βοηθήσει πολύ ο ένας τον άλλο, και με τα προβλήματα και με τη διαχείρισή τους.
— Εκτός από ψυχραιμία, τι χρειάζεται για να προχωρήσεις;
Η ψυχραιμία είναι πολύ σημαντική, χρειάζεται και μια συμβουλευτική διαδικασία και ως προς τα παιδιά. Και χρειάζεται, όσο απομακρύνεσαι από μια καθημερινή τριβή που σε τραυματίζει, να πάψεις να είσαι εγωιστής. Να πάψεις να σκέφτεσαι εσύ τι έχεις τραβήξει. Να πεις αυτά γίνανε, τέλος, άσ’ τα, τα ξεχνάω. Να κάνεις μια υπέρβαση, γιατί αν την κάνουν και οι δυο άνθρωποι, ο καθένας στον χρόνο του, τελικά αρχίζεις να τροφοδοτείς και να χτίζεις κάτι καινούργιο. Νομίζω αυτό κάναμε με τον Πέτρο.
— Θα σε πάω λίγο πιο πίσω, σε μια άλλη διαχείριση, αυτή της πρώιμης και μεγάλης ξαφνικής επιτυχίας. Ήσουν μαθήτρια στο Θέατρο Τέχνης, από το οποίο τέλειωσες αριστούχος, όταν έπαιξες στην τηλεόραση, στην «Αναστασία». Έκανες πάταγο, σε μια εποχή που το σταριλίκι της τηλεόρασης είχε άλλο μέγεθος, και ήθελαν να σε διώξουν από το θέατρο, που ουσιαστικά τότε απαγόρευε οι ηθοποιοί του να παίζουν στην τηλεόραση. Θυμάμαι πολύ καλά, κάθε φορά που σε έβλεπα σκεφτόμουν πόσο μπορεί να τρομάξει ένας τόσο νεαρός άνθρωπος από όλο αυτό το κύμα της δημοσιότητας. Νομίζω ήσουν ανυποψίαστη, μια νεαρή πολύ ταλαντούχα ηθοποιός που ήθελε να κάνει θέατρο, αυτό ονειρευόταν. Πώς πήγε λοιπόν όλο αυτό;
Θέλω να πω πολλά πράγματα για αυτό. Πρώτον, ευγνωμονώ για πάντα τον Μίμη (Κουγιουμτζή). Γιατί ο Μίμης με κράτησε στο θέατρο. Πήγα και του το ζήτησα εν είδει σωσιβίου. Ήταν ευθύς άνθρωπος, όπως και εγώ, είχαμε μια εξαιρετική σχέση, με κατάλαβε και πραγματικά σώθηκα. Ήμουν τριτοετής, του ζήτησα να παραμείνω στη «Γέρμα» και να λέω τις τρεις ατάκες που έλεγα. Και έμεινα και την επόμενη χρονιά και έκανα μια υπηρέτρια στους «Δίδυμους της Βενετίας». Κοιτάζοντας σήμερα πίσω, ήταν μια αδιανόητη ευλογία για μένα η «Αναστασία», με απάλλαξε από πολλές δυσκολίες, μου έφερε άλλες βεβαίως, όπως όλα τα μεγάλα πράγματα. Αυτό που ήταν πάρα πολύ παράξενο την εποχή εκείνη ως προς την αναγνωρισιμότητα είναι ότι πολλοί άνθρωποι βλέπουν σε σένα αυτό που θέλουν εκείνοι να προβάλουν και όχι αυτό που εσύ πραγματικά είσαι. Εγώ πέρασα δυο χρόνια, τόσο ήταν το διάστημα που χρειάστηκα για να διαχειριστώ αυτό το πρώτο κύμα που ήρθε, με δύσπνοια. Την επόμενη χρονιά μού πρότειναν να κάνω στην τηλεόραση κάτι ίδιο, είπα «δεν θα το κάνω». Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που ήταν δίπλα μου και τους αναζήτησα για να στηριχτώ. Μετά, υπήρξε μια δεύτερη περίοδος που έπρεπε να διαχειριστώ τα απόνερα, βοήθησε ότι πήγα στην Ξένια Καλογεροπούλου, δεν έκανα τηλεόραση, ισορρόπησα κάπως.
— Σε βοήθησε το γεγονός ότι είχες μεγαλώσει σε ένα σπίτι όπου είχες μάθει να είσαι υπεύθυνη από νωρίς;
Σκέφτομαι πολλές φορές ότι μεγάλωσα από μικρή με αρκετές ευθύνες, κυρίως με την ευθύνη του εαυτού μου, ευγνωμονώ τους γονείς μου γι’ αυτό. Έτσι κατάλαβα αμέσως ότι μόνο εγώ μπορώ να αποφασίσω τι θα κάνω, πώς θα λύσω το θέμα.
Και παρόλο που ήμουνα πολλές φορές και πάρα πολύ φοβισμένη και πάρα πολύ πεισματάρα και ένιωθα ότι χύνω την καρδάρα με το γάλα, αν δεν το είχα κάνει αυτό δεν θα είχα καταφέρει ποτέ να δώσω το στίγμα μου. Συνειδητοποίησα αργότερα ότι κάποια πράγματα πρέπει να φτάσουν στα άκρα για να ισορροπήσουν.
— Και μετά μπήκες σε έναν δρόμο πολύ ενδιαφέροντα, κόντρα στη φιλοδοξία να γίνεις πρωταγωνίστρια, όπως θα μπορούσε να έχει μια νέα ηθοποιός, να το πας βήμα-βήμα, είναι θέμα χαρακτήρα αυτό;
Θα σου πω κάτι το οποίο ξέρω ότι ακούγεται δήθεν, αλλά επειδή το έχω αποδείξει όλη μου τη ζωή και το έχω πληρώσει, μπορώ να το πω. Δεν ήθελα ποτέ μου, μου ήταν παντελώς αδιάφορο, να είμαι πρωταγωνίστρια. Δεν με ενδιαφέρει καθόλου. Μου αρέσει πολύ να είμαι σε ένα σύνολο πρωταγωνιστών. Δεν μου αρέσει να είμαι το παγόνι, η βασίλισσα στον θρόνο, αυτό έχει μια θλίψη και μια μοναξιά. Μου αρέσει η ομάδα, να είμαστε όλοι μαζί σε ένα πράγμα, γι’ αυτό και αγαπώ το θέατρο, είναι η πιο ομαδική τέχνη.
— Θα μου πεις γιατί έγινες ηθοποιός;
Αρχικά δεν είχα καταλάβει γιατί. Ήμουνα από τα πολύ τυχερά παιδιά, έχω δει πολύ θέατρο, είχα μια οικογένεια και μια ευρύτερη οικογένεια πολύ φιλότεχνη, οπότε η τέχνη ήταν μέσα στη ζωή μου, και από πολύ νωρίς ένιωθα αυτή την ανακούφιση, αυτή την πολύ γαργαλιστική απόλαυση σε σχέση με την τέχνη. Είμαι μοναχοπαίδι, όσο και αν ήμουνα όλη μέρα έξω με φίλους, με πολύ αγαπημένα ξαδέλφια, στο σπίτι ήμουν μόνη. Η φαντασία μου οργίαζε, τα μοναχοπαίδια το έχουν αυτό, αναπτύσσουν το φαντασιακό τους κομμάτι. Εκ των υστέρων κατάλαβα ότι αυτά που αγαπάω στο θέατρο πολύ, εκτός από την ομαδικότητα, είναι το παιχνίδι −έχω ένα παιδί μέσα μου που δεν μεγαλώνει με τίποτα− και ένα ζήτημα σοβαρό για μένα, την ενασχόληση με ζητήματα υπαρξιακά. Επίσης το ότι υπάρχουν πολύ ενδιαφέροντες άνθρωποι σε αυτόν το χώρο.
— Πώς σου φαίνεται τώρα που διδάσκεις στο Θέατρο Τέχνης; Ποιο κομμάτι του εαυτού σου βλέπεις σε αυτά τα παιδιά σήμερα;
Διδάσκω στο Θέατρο Τέχνης εδώ και έντεκα χρόνια. Ο Διαγόρας Χρονόπουλος μού άνοιξε την πόρτα και τον θυμάμαι πάντα. Έχω μια λατρεία στη νεότητα, θεωρώ ιερό το να προσέχεις τα νέα παιδιά που βρίσκονται κοντά σου γιατί βάζεις κάθε φορά ένα λιθαράκι να είναι οι άνθρωποι ωραίοι, συνεπώς και ο κόσμος. Πιστεύω ότι είμαι μια δασκάλα που προσπαθεί να τους δημιουργήσει εμπιστοσύνη και ασφάλεια για να ανθίσουν, χώρια που έχω μάθει χιλιάδες πράγματα για τη δουλειά προσπαθώντας να τους εξηγήσω κάτι.
— Σε αυτήν τη διαδρομή τι είναι αυτό που σου δημιούργησε τη μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, πότε κατάλαβες ότι μπορείς να σταθείς στα πόδια σου, να διαλέξεις;
Την αυτοπεποίθηση ως προς τη δουλειά την ένιωσα πάρα πολύ γρήγορα, δηλαδή μετά από πέντε-έξι χρόνια είχα καταφέρει, παρά τα φαινόμενα, να δηλώσω ποια είμαι. Ουσιαστική αυτοπεποίθηση έχω νιώσει μετά από δυο πολύ δύσκολες περιόδους της ζωής μου, η μία έχει σχέση με τον θάνατο του μπαμπά μου και όλα όσα έπονται της απώλειας και η άλλη με το ότι κατάφερα να επιβιώσω τα χρόνια της κρίσης και να ζήσω τα παιδιά μου. Μετά από αυτά, δεν μασάω τίποτα. Είμαι σίγουρη ότι μπορώ να επιβιώσω ό,τι και να γίνει.
— Είσαι ένα παιδί της πόλης που νομίζω τη χαίρεται όσο μπορεί. Τι κάνεις λοιπόν;
Μου αρέσουν τα ίδια πράγματα όλα τα χρόνια. Τρελαίνομαι να πηγαίνω σινεμά και να βλέπω θέατρο, τρελαίνομαι για τις βόλτες περπατώντας ή με το μηχανάκι μου, αγαπάω πάρα πολύ την Αθήνα, όσο και αν βλέπω να αλλάζει το κέντρο και να γίνεται τουριστικό, αγαπάω τα μπαρ, μου αρέσει να χορεύω και όλα αυτά μου αρέσει να τα κάνω με τους ανθρώπους που αγαπάω. Και νομίζω τα ίδια θα εξακολουθώ να κάνω όσο έχω ενέργεια.
— Εδώ μιλάμε για πολλά και πολύ προσωπικά πράγματα και επειδή γνωριζόμαστε χρόνια ξέρω ότι την προσωπική σου ζωή την περιφρουρείς, δεν ανέχεσαι, και δικαίως, να ασχολούνται μόνο με αυτή, πώς το αντιμετωπίζεις αυτό;
Πάντα υπήρχε η λίγη ανάγκη των ανθρώπων για κουτσομπολιό που όλοι την έχουμε. Αλλά, μια είδηση που ήταν ένα κάποτε ένα μικρό πράγμα τώρα γίνεται θέμα, αναπαράγεται ταχύτατα στα sites και τις εκπομπές που ασχολούνται με αυτά και πρέπει να γεμίσουν τον χρόνο και τον χώρο τους. Προσπαθώ την προσωπική ζωή μου να την κρατάω μακριά. Με ενοχλεί να ασχολούνται, να γράφουν απίστευτες ανακρίβειες και θωρακίζομαι, προσπαθώ να είμαι συγκεντρωμένη σε αυτό που θέλω να κάνω, κάτι που έχω μάθει από μικρή, αλλιώς μπορείς να τρελαθείς.
Και την τρίχα την κάνουν τριχιά για να ασχολούνται. Αυτό που είναι τραγικό, μια τελευταία «μόδα», είναι να σηκώνει κάποιος άσχετος ένα κινητό, να σε φωτογραφίζει και να πουλάει τις φωτογραφίες. Αυτό είναι άθλιο και θα έπρεπε η ΕΣΗΕΑ να απαγορεύει αυτές τις δημοσιεύσεις. Είναι μια υποκλοπή της προσωπικής μας ζωής. Δεν θέλω να ζω με αυτόν το φόβο και δεν μπορώ να πάψω να ζω σαν κανονικός άνθρωπος.
— Η γενιά σου έχει ζήσει όλες τις αναταράξεις των τελευταίων δεκαετιών, τι σε κάνει αισιόδοξη και τι βρίσκεις πολύ προβληματικό;
Θα ξεκινήσω λέγοντας ότι ένας άνθρωπος καταλαβαίνει ότι έχει μεγαλώσει όταν αρχίζει να νιώθει ότι κάτι δεν «πιάνει» από το πώς είναι τα πράγματα γύρω του. Μου συμβαίνει και προσπαθώ πάντα να μην ξεχνάω ότι κάθε γενιά νιώθει ότι η νέα εποχή είναι τρομακτική. Θα επαναλάβω ότι είμαι ένας αισιόδοξος άνθρωπος που πιστεύει ότι ο άνθρωπος προσαρμόζεται σε αλλαγές, το θέμα είναι να έχει κάποια εφόδια. Αυτό που βλέπω στο σήμερα ως προβληματικό είναι η δήθεν, η ψευδής επικοινωνία, ανταλλάσσουμε άπειρα μηνύματα και δεν έχουμε πει τίποτα, ανταλλάσσουμε άπειρα μηνύματα με άσχετους και δεν έχουμε μία ώρα να δούμε τον φίλο μας, να του πιάσουμε το χέρι, να δούμε τι του συμβαίνει. Σκορπιζόμαστε. Υπάρχει μια διάσπαση προσοχής, κυριολεκτικά, που θέλει τρομερή αντίσταση. Νομίζω ότι αυτό είναι το σημαντικότερο πρόβλημα της εποχής γιατί κατά τα άλλα, ως προς τη βία, τους πολέμους, δεν θεωρώ ότι η εποχή μας είναι η χειρότερη. Ωστόσο η εποχή μας έχει μια ύπουλη βία, καθένας μας πρέπει να έχει τον νου του. Όσο για τη δουλειά μας, έχει γίνει σούπερ μάρκετ, δεν έχουμε χρόνο να δώσουμε βάση σε αυτό που κάνουμε. Αλλά ζούμε στον καπιταλισμό, που καταναλώνει πολύ γρήγορα και διαρκώς παράγει νέα προϊόντα για να καταναλώσουμε. Και αυτή η ψευδής αίσθηση ανάγκης που δημιουργείται διαρκώς είναι νομίζω το πιο σημαντικό που εμποδίζει τον σημερινό άνθρωπο να βρει κάποια ησυχία, να μπορεί να καταφύγει στο διάβασμα, στην τέχνη, για να σκεφτεί, να προστατευτεί, να σχετιστεί με άλλους, να μην είναι ένα ον αβαθές, αναλώσιμο, που δεν παλεύει για τίποτα.
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση «Felicità» εδώ.
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση «Τέλειοι Ξένοι» εδώ.
