«Εμβόλιο, εμβόλιο έλα να με τσιμπήσεις. Εμβόλιο, εμβόλιο έλα και μην αργήσεις» τραγουδάει στο YouTube o Apicos στον μελωδικό ρυθμό του γνωστού χριστουγεννιάτικου τραγουδιού «Ω έλατο, ω έλατο».
Την ώρα που εδώ και βδομάδες τα δελτία ειδήσεων αναρωτιούνται με κινδυνολογική αφέλεια τι σόι Χριστούγεννα θα κάνουμε φέτος, την ώρα που τα σπίτια πρόωρα στολίζονται με τα χριστουγεννιάτικα έλατα και λαμπιόνια για να δώσουν μια εορταστική ατμόσφαιρα στην καραντίνα Νο2, ο δημοφιλής YouTuber μάς προσγειώνει στην πραγματικότητα με το ιδιαίτερο χιουμοριστικό ύφος του, βρίσκοντας το μόνο αισιόδοξο άγγελμα στην έλευση του εμβολίου.
Πότε ζήσαμε, αλήθεια, τα τελευταία «κανονικά» Χριστούγεννα; Οι αναμνήσεις είναι σίγουρο ότι ποικίλλουν. Για τους λίγο παλιότερους, κανονικά Χριστούγεννα μπορεί να περνούσαμε εκείνες τις σχεδόν ξεχασμένες εποχές (1995) που ο δήμαρχος Δημήτρης Αβραμόπουλος επιχειρούσε να εντυπωσιάσει τους πάντες, στήνοντας στην πλατεία Συντάγματος το «ψηλότερο δέντρο της Ευρώπης». Ήταν τότε που «λεφτά υπήρχαν» και αποτυπώνονταν στα 60 χιλιόμετρα γιρλάντας και τα 100.000 λαμπιόνια πάνω στους αλουμινένιους σωλήνες-κλαδιά του έλατου που καταλάμβανε τη μισή πλατεία.
Ουρές χιλιομέτρων σχημάτιζαν τα Ι.Χ. (και τα τζιπ που αποκτούσαν τότε μαζικά οι Έλληνες οδηγοί) για να περάσουν από αυτό που τότε θεωρούνταν το αποκορύφωμα του φαντασμαγορικού θεάματος και της καταναλωτικής χλιδής.
Μέχρι το 2008 τα Χριστούγεννα λίγο-πολύ αποτελούσαν μια αναμενόμενα κοινότοπη γιορτή. Με τη δολοφονία Γρηγορόπουλου ανοίγει ο κύκλος των ακανόνιστων και ανασφαλών Χριστουγέννων που κορυφώνονται φέτος με τις πιο περίεργες, διαφορετικές και «αλησμόνητες» γιορτές που έχουμε περάσει.
ΜΕΧΡΙ ΤΟ 2008 τα Χριστούγεννα λίγο-πολύ αποτελούσαν μια αναμενόμενα κοινότοπη γιορτή. Το μεγάλο διακύβευμα για το ποιος δημοφιλής καλλιτέχνης θα τραγουδήσει στην πλατεία Συντάγματος για να υποδεχτεί τον καινούργιο χρόνο σταδιακά ξεχνιέται, αφού στην πλατεία πηγαίνουν για να γιορτάσουν πλέον κυρίως μετανάστες που δεν έχουν πού αλλού να περάσουν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς.
Το 2008, όμως, η κανονικότητα των Χριστουγέννων δέχεται το πρώτο και καθοριστικό πλήγμα της. Είναι η δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου που εκείνο τον Δεκέμβρη θα δημιουργήσει μια βίαιη εξέγερση και θα εγκαινιάσει τη ριζοσπαστική περίοδο που θα διανύσουμε όλη την επόμενη δεκαετία. Το τότε χριστουγεννιάτικο δέντρο της δημαρχίας του Νικήτα Κακλαμάνη γίνεται χώρος επίδειξης αντιεξουσιαστικού συμβολισμού: καίγεται, γεμίζει σκουπίδια και αποφασίζεται να φυλαχτεί από τα ΜΑΤ για να μπορέσει να σταθεί στην πλατεία Συντάγματος.
Τώρα, πια, η ελληνική κοινωνία, ακριβώς γύρω από το συμβολικό στερεότυπο της επιτήδευσης και του εντυπωσιασμού που έστησε τα προηγούμενα χρόνια, ξεκινάει έναν συγκρουσιακό κύκλο με έντονα χαρακτηριστικά ενός υπόκωφου γενεακού χάσματος.
ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ της οικονομικής κρίσης περνάνε με μια διαφορετική αισθητική επιλογή εορτασμού των Χριστουγέννων στην πόλη, που απεικονίζει τόσο την έλλειψη χρημάτων όσο και την επιθυμία για περισσότερο «αξιοπρεπείς» επιλογές. Το ενδιαφέρον του κόσμου πια για τα στολίδια που θα γεμίσουν τους δρόμους και τις πλατείες ατονεί μέσα στην οικονομική ανασφάλεια ή ανεργία και το μόνο που διασκεδάζει το εορταστικό πλήθος τις παραμονές της Πρωτοχρονιάς είναι το εάν ο δήμαρχος Γιώργος Καμίνης θα καταφέρει να τελειώσει την αντίστροφη μέτρηση στον σωστό χρόνο...
Μετά από χρόνια πολωμένης αντιπαράθεσης και σύγκρουσης με εξτρεμιστικά χαρακτηριστικά, μετά από μια γενικευμένη υποβάθμιση των χριστουγεννιάτικων γιορτών, το 2019 σηματοδοτεί μια επαναφορά στην εορταστική κανονικότητα. Ή, καλύτερα, την πρώτη χρονιά μετά από καιρό που εκφράζεται δημόσια δυσφορία για το γεγονός ότι η χριστουγεννιάτικη κανονικότητα δεν επανήλθε στον βαθμό που αναμενόταν.
Τα χρόνια της αγανακτισμένης ριζοσπαστικότητας έχουν παρέλθει μάλλον οριστικά, το 2015 και το «ηρωικό όχι» φαντάζουν ήδη μακρινά και όλοι αναμένουν, με την επαναφορά της ΝΔ στην εξουσία, να δουν μια εορταστική ατμόσφαιρα από τα παλιά... Η επιλογή του δήμου Αθηναίων, όμως, να προχωρήσει σε μια «πρωτοποριακή» αισθητική επιλογή στον στολισμό και φωτισμό της πόλης σε συνεργασία με τη Στέγη δημιουργεί ένα μάλλον γενικό αίσθημα ματαίωσης. Μετά από χρόνια τα Χριστούγεννα και ο τρόπος εορτασμού τους ξαναγίνονται θέμα δημόσιας συζήτησης, ενώ η ανοίκεια επιλογή στον χριστουγεννιάτικο στολισμό γεννά ένα ανεπιθύμητο συμβολικό χάσμα που θα κάνει τα σατιρικά και καυστικά σχόλια στα social media να πάρουν φωτιά.
Κανείς δεν φαντάζεται ακόμη ότι το επερχόμενο 2020 θα αποτελέσει ίσως το πιο εφιαλτικό έτος των τελευταίων 100 χρόνων και σίγουρα το πιο θανατηφόρο μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο κύκλος των ακανόνιστων και ανασφαλών Χριστουγέννων δεν είχε κλείσει, όπως πολλοί φαντάστηκαν. Τα Χριστούγεννα του 2020, τα Χριστούγεννα της πανδημίας, θα είναι αναμφίβολα οι πιο περίεργες, διαφορετικές και «αλησμόνητες» γιορτές που έχουμε περάσει. Οι γιορτές κατά τη διάρκεια των οποίων καταγράφονται εκατοντάδες νεκροί καθημερινά. Οι γιορτές της κοινωνικής αποστασιοποίησης, της μάσκας και της ελπίδας για το εμβόλιο. Οι γιορτές που όλοι προσποιούνται ότι θα γιορτάσουν ομαλά, ενώ ξέρουν ότι θα είναι μακριά από φίλους, συγγενείς, αγαπημένα πρόσωπα, παλιές αναμνήσεις. Οι γιορτές που και να θέλουμε να ξεχάσουμε, δεν θα μπορούμε.
ΚΙ ΟΜΩΣ, οι πιο ωραίες χριστουγεννιάτικες ιστορίες είναι αυτές που εμπεριέχουν μια μεγάλη δυσκολία να περάσουν οι μέρες αυτές όπως τους αξίζουν, μια συνειδητοποίηση της ματαιότητας αυτών που «κανονικά» μας ενδιαφέρουν, όπως και των καθημερινών δεσμών μας που συνήθως δεν εκτιμάμε.
Αυτά τα Χριστούγεννα ίσως είναι η ευκαιρία να αισθανθούμε λίγο περισσότερο κοντά ο ένας στον άλλο, παρά την πραγματική απόσταση που θα μας χωρίζει. Γιατί η απουσία πάντα μάς κάνει να σκεφτόμαστε περισσότερο αυτό που πραγματικά μας λείπει. Γιατί η απουσία μπορεί να γεφυρωθεί όχι μόνο με τη σύγχρονη τεχνολογία αλλά και με τα πραγματικά και συμβολικά δώρα που θα κάνει ο ένας στον άλλον, όχι τόσο για λόγους εντυπωσιασμού όσο για την πραγματική σημασία κάθε δώρου: την επιβεβαίωση της ανθρώπινης σχέσης, το ανεκτίμητο αγαθό της ανθρώπινης ζωής.
Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο περιβόητος Santa Claus, o δικός μας Άγιος Βασίλης, πάντοτε έκανε «ανέπαφη διανομή» των δώρων στα παιδιά. Κι αυτά θα τον περιμένουν και φέτος, ακόμη και αν δεν τον έχουν δει και αγγίξει ποτέ!
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
