Σάββατο πρωί, Ψυρρή. Αφού ξεπεράσεις το περίεργο αίσθημα των έρημων δρόμων και της αμήχανης ησυχίας, αρχίζεις να παρατηρείς παντού τριγύρω σου έργα που εντάσσονται με τον δικό τους τρόπο στην αστική ταυτότητα της περιοχής. Τα μικρά πολύχρωμα σχέδια, οι φιγούρες στους τοίχους και τα επιβλητικά murals που καλύπτουν όψεις ολόκληρων πολυκατοικιών δίνουν το στίγμα της περιοχής – που είναι ξεκάθαρα αγαπημένο μέρος των γκραφιτάδων. Στον δρόμο για το ατελιέ του Same84 σκέφτηκα ότι το ραντεβού μας δεν θα μπορούσε να έχει δοθεί σε πιο ταιριαστό σημείο.
Ο Same84 είναι ένας από τους πιο αναγνωρισμένους Έλληνες street artists και έργα του βρίσκονται σε πολλούς τοίχους της Αθήνας αλλά και ολόκληρης της χώρας. Από το προσωπικό του highlight με τον Γιάννη Αντετοκούνμπο στα Σεπόλια μέχρι τη Σπάρτη, τον τελευταίο προορισμό του στην εκπομπή «H τέχνη του δρόμου» της ΕΡΤ3, στην οποία έχει τον κεντρικό ρόλο του παρουσιαστή, το portfolio του περιλαμβάνει πολλά τετραγωνικά γεμάτα χρώμα. Μπορεί σήμερα να γυρίζει την Ελλάδα με τα σπρέι, τα πινέλα του και μια δραστήρια ομάδα συνεργατών και να γίνεται viral κάθε φορά που βάζει την υπογραφή του σε έναν τοίχο, όμως, όταν ξεκινούσε κάνοντας ταγκιές στα ’90s, δεν μπορούσε να φανταστεί την πορεία του.
«Μεγάλωσα στην Καλλιθέα. Γεννήθηκα το 1984. Στο σχολείο ήμουν άτυχος. Ήμουν σε τάξη με 4-5 παιδιά δασκάλων, την ελίτ, κι εμείς ήμασταν “όλοι οι άλλοι”» λέει καθιστός απέναντί μου στο ατελιέ του. Γύρω μας υπάρχουν μερικοί πίνακές του με ποπ, αστικά στοιχεία. «Κομιξο-αρτ», όπως τη χαρακτηρίζει ο ίδιος.
Βλέπεις ένα μεγάλο γκράφιτι; Μη γράψεις πάνω του. Γράψε δίπλα ακριβώς ό,τι γουστάρεις. Τον Αντετοκούνμπο στα Σεπόλια τον έχουν χαλάσει τρεις φορές.
«Πήγα σχολείο Καλλιθέα, Μοσχάτο, Ομόνοια, Βικτώρια, Πολύδροσο, Πατήσια» συνεχίζει. «Από παιδί πήγαινα σχολείο για να ζωγραφίζω: τετράδια, βιβλία, θρανία. Δεν έκανα φασαρία. Πήγα σε τεχνικό λύκειο με ειδικότητα γραφιστικής. Πήγαινα με βαλίτσες για να φύγω μετά για πρότζεκτ, για δουλειές που έκλεινα».
Το ’96, όταν ήταν πιτσιρικάς, η Καλλιθέα ήταν, όπως λέει, «σκληρή καγκουροπεριοχή, με ναρκωτικά, μηχανές και ό,τι κακό υπήρχε». Οπότε, όταν οι γονείς του είδαν ότι είχε αφοσιωθεί στο γκράφιτι, του είπαν «Χρηστάρα, μείνε εκεί».
Όταν τον ρωτάω τι είναι νόμιμο και τι παράνομο όσον αφορά το γκράφιτι, μου λέει πως το νομοθετικό πλαίσιο δεν έχει αλλάξει από τότε που εκείνος ήταν μικρός. «Ήταν ακριβώς το ίδιο με τώρα. Για παράδειγμα, ένας μάγειρας μπορεί να έχει μαχαίρια μεγάλα και μικρά, να τα χρησιμοποιεί όλη μέρα. Αυτό δεν του δίνει το δικαίωμα να τα χρησιμοποιεί και έξω απ’ την κουζίνα. Οπότε, άλλο να πάρω τα σπρέι μου και να κάνω γκράφιτι σε έναν εσωτερικό χώρο όπου κάποιος με έχει καλέσει, ή σε κάποιους χώρους όπου μπορούσες να ζωγραφίσεις με άδεια (παλιότερα υπήρχαν σε κάποιους δήμους), κι άλλο να ζωγραφίζω εκεί όπου δεν επιτρέπεται».
Ο ίδιος θεωρεί ότι στην Ελλάδα το γκράφιτι είναι ενοχοποιημένο. Ότι πολλοί νομίζουν πως είναι το ίδιο με το σύνθημα. «Δηλαδή, άμα γράψεις ένα “Ολυμπιακός, Παναθηναϊκός” στον τοίχο, θεωρούν ότι είναι το ίδιο με μια ταγκιά» λέει. Για τον Same84 όλοι οι γκραφιτάδες, οι mural artists, οι street artists, έχουν περάσει από τις ταγκιές. Θεωρεί ότι αυτό είναι το πρώτο level και βρίσκει κοινά με τους μεγάλους μπασκετμπολίστες που, όταν ήταν παιδιά, έπαιζαν στις γειτονιές και ενοχλούσαν τους γείτονες. Πιστεύει ότι θα έπρεπε να υπάρχουν χώροι για να μπορούν τα νέα παιδιά να βάφουν και να μαθαίνουν το γκράφιτι και ότι η πόλη έχει ανάγκη από χρώμα, είτε αυτό βρίσκεται στο γκράφιτι, είτε στο mural, είτε ακόμα και στα απλά γεωμετρικά σχήματα που θα κληθεί να κάνει ένας ελαιοχρωματιστής.
«Είναι κάποια πράγματα από τους νέους street artists που με ενοχλούν. Δηλαδή, βλέπεις ένα πετρόχτιστο σπίτι και δίπλα έχει έναν τοίχο βαμμένο, ό,τι χρώμα και να είναι. Ρε φίλε, κάνε την ταγκιά σου στον τοίχο, μην καταστρέφεις την πέτρα. Η πέτρα, για να επανέλθει, απαιτεί μεγάλη διαδικασία και μπορεί να κοστίσει πάρα πολύ. Δεν είναι ωραίο να καταστρέφεις την περιουσία του άλλου. Το ίδιο ισχύει και με το έργο στον δρόμο. Βλέπεις ένα μεγάλο γκράφιτι; Μη γράψεις πάνω του. Γράψε δίπλα ακριβώς ό,τι γουστάρεις. Τον Αντετοκούνμπο στα Σεπόλια τον έχουν χαλάσει τρεις φορές».
Μέχρι να φτάσει στο σημείο να συντηρείται από αυτό που κάνει, ο Same84 έχει δουλέψει πολύ και σε πολλά πόστα, περίπτερο, πάρκινγκ, service, όμως πάντα φρόντιζε να μην μπλέκει με δουλειά που θα του κατανάλωνε όλη την ενέργεια. Θεωρεί πως το να βιοπορίζεται κανείς στην Ελλάδα από τη ζωγραφική σήμερα είναι κάτι τρομερά δύσκολο.
«Αν είχες παιδί και σου έλεγε “θέλω να γίνω ζωγράφος”, θα του έλεγες “καλά, χαζός είσαι; Βρες μια δουλίτσα και συνέχισε να ζωγραφίζεις, αφού το αγαπάς, να το κάνεις”. Στην Ελλάδα είναι απίθανο, είναι πολύ δύσκολο. Πού να εκθέσεις έργα; Σε γκαλερί; Είναι κλειστές εδώ και έναν χρόνο. Εάν έκανα πίνακες, έναν χρόνο τώρα τι θα έτρωγα; Το να βιοπορίζεσαι στην Ελλάδα από γκράφιτι ήταν άπιαστο όνειρο. Πού να το φανταζόμουν;»
Σύμφωνα με τον ίδιο, από τη σύλληψη μέχρι την υλοποίηση ενός έργου μεσολαβούν πολλά. «Ένα πολύ όμορφο γκράφιτι που θα δεις σε μια πολυκατοικία, σε μια πρόσοψη κτιρίου, έχει πολλή προετοιμασία. Πρέπει η απόφαση να είναι ομόφωνη, απ’ όλους τους ιδιοκτήτες. Αυτομάτως, η πρώτη δυσκολία ξεκινάει από κει» λέει. Παρά το γεγονός ότι ο Same84 δημιουργεί έργα για πελάτες που προφανώς έχουν απαιτήσεις, έχει καθαρά δική του γραμμή και πινελιά. Δεν αλλάζει ύφος, αλλά το προσαρμόζει για να βγει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Και για την ελευθερία του αυτή αισθάνεται τυχερός.
«Δεν το βλέπω ως δουλειά ακόμη, ίσως γι’ αυτό “με πάει”. Θέλω να είμαι ερασιτέχνης με την ορθή λογική και εξήγηση. Εραστής της τέχνης. Το γουστάρω. Τα γυρίσματα είναι πολύ κουραστικά, αλλά, αν δεν το γούσταρα, δεν θα το έκανα. Γουστάρω, όπως και όλη η ομάδα» λέει αναφορικά με την «Τέχνη του δρόμου», την εκπομπή της ΕΡΤ3 που κάθε Παρασκευή ταξιδεύει, με τον ίδιο να μας ξεναγεί σε μέρη και ιστορίες ανθρώπων απ’ όλη την Ελλάδα, πριν αφήσει στο τέλος το δικό του έργο σε κάποιο σημείο.
Επικοινωνιακός, άνετος και χωρίς να προβάρει τα λόγια του πριν ακολουθήσει το rec της κάμερας, ο Same84 δείχνει να έχει μπει για τα καλά στον ρόλο του, μολονότι στην αρχή είχε τις αμφιβολίες του.
«Για μένα είναι μεγάλη πρόκληση όλο αυτό. Όσα παρουσιάζω είναι η καθημερινότητά μου. Άμα δεις τα έργα, τους πίνακες που είναι γύρω μου, είναι ποπ, αυτά που γουστάρω. Το να πηγαίνω σε ένα μέρος, να βλέπω, να μιλάω, να αποτυπώνω, να σχεδιάζω, να παίρνω συνεντεύξεις κ.λπ. ήταν μεγάλη πρόκληση. Δεν φαντάζεσαι πόσες τεχνικές δυσκολίες υπάρχουν».
Ο ίδιος νιώθει ότι δουλεύει με μια παθιασμένη ομάδα που αγαπάει αυτό που κάνει, ενώ δίνει «respect» και στην ΕΡΤ3 για την εμπιστοσύνη στην όλη προσπάθεια. «Δουλεύουμε σε διάφορα μέρη, από ταράτσες μέχρι προσόψεις, τοίχους λιμανιών, σχολείων, γηπέδων. Καθένα είναι τελείως διαφορετικό, αλλά το τελικό αποτέλεσμα είναι μαγικό» συμπληρώνει. Μολονότι γνωρίζει ότι ο νέος κόσμος απέχει από την τηλεόραση, για τον ίδιο είναι ένα προσωπικό στοίχημα να τους πείσει να δουν την εκπομπή, ενώ ακόμη και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία τού μιλούν με ενθουσιασμό στον δρόμο. «Προσπαθούμε να κατεβάσουμε λίγο τον μέσο όρο» μου λέει, πριν φύγουμε.
«Μένουμε τρεις μέρες σε κάθε τόπο που πάμε. Όσο έχει φυσικό φως, κάνουμε συνεντεύξεις, γυρίσματα. Με το που πέφτει το φως, πάω να κάνω γκράφιτι. Αυτό δεν πληρώνεται. Αν δεν το γούσταρα, δεν υπήρχε λόγος να το κάνω».
Όλα τα επεισόδια της εκπομπής «Η τέχνη του δρόμου» είναι διαθέσιμα στο ERTFLIX.
Instagram: rebel_same84
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
![Αθήνα: Mural 30 μέτρων από 6 street artists [ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ]](/sites/default/files/styles/landscape_mini/public/articles/2020-11-06/murals-odos-thessalonikis-athina_-1-.jpg?h=e5aec6c8&itok=-1RweD_d)
