«Όλα άσπρα γύρω, χιονάνθρωπος έχω γίνει / μόνος μου στο σαλόνι, lean cup και κωδεΐνη»
— (Μαραντόνα, ΥΠΟ)
Κάθε μουσικός είδος από τη δεκαετία του ’30 μέχρι και σήμερα είναι στενά συνδεδεμένο με τη χρήση κάποιας ουσίας που σε πολλές περιπτώσεις καθόρισε την εξέλιξη του ήχου και την αισθητική που τον συνοδεύει. Αυτό είναι γεγονός, είτε μιλάμε για το αλκοόλ είτε για ναρκωτικά που επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό τη μουσική ιστορία, από την τζαζ, την μπλουζ και το ροκ σε όλες του τις εκφάνσεις μέχρι το ραπ, το τέκνο και το house, αλλά και την ηλεκτρονική μουσική των τριών προηγούμενων δεκαετιών, ειδικά τη χορευτική.
Από το χόρτο και τα φυσικά διεγερτικά μέχρι το LSD και την κοκαΐνη και από το ecstasy και τα συνθετικά ναρκωτικά μέχρι την κωδεΐνη, οι νεανικές κουλτούρες χρησιμοποιούν τα ναρκωτικά για να εμπνευστούν, για να διασκεδάσουν, για να φλεξάρουν, ακόμα και για να δημιουργήσουν θύματα-μάρτυρες που είναι τα είδωλα κάθε γενιάς (όλοι οι νεκροί μουσικοί που έχουν αποκτήσει μυθικές διαστάσεις πέθαναν από ναρκωτικά ή από υπερβολική δόση αλκοόλ). Η γενιά του τραπ έχει το lean, που μπορεί να μην είναι νέα ουσία, ήταν όμως ένα φτηνό ναρκωτικό που φτιάχτηκε με βάση την κωδεΐνη και υιοθετήθηκε από τις νεαρές ηλικίες όταν άρχισαν να μιλάνε γι’ αυτό (και να κάνουν χρήση σε φωτογραφίες και βίντεο) οι νέοι ράπερ.
Το lean ξεκίνησε να συνδέεται με το ραπ στις αρχές των ’90s, όταν ράπερ απ’ το Χιούστον όπως ο Pimp C των Underground Kings άρχισαν να το αναφέρουν στα κομμάτια τους (ο Pimp C πέθανε από υπερβολική δόση lean το 2007) και ο DJ Screw (o οποίος επίσης πέθανε από το χαρμάνι κωδεΐνης με άλλα ναρκωτικά) άρχισε να κάνει remix σε κομμάτια που επιβράδυναν τα bpm, κατεβάζοντάς τα στα 60, για να ταιριάζουν απόλυτα με τη χαλαρωτική κατάσταση που δημιουργεί το κωδεϊνούχο κοκτέιλ. Όσο η σκηνή του Χιούστον δυνάμωνε και αυξανόταν η επιρροή της, τόσο αυξανόταν και η δημοφιλία του lean, και όταν ο Lil Wayne έγινε σούπερ σταρ σε ολόκληρη την Αμερική, έγινε κι αυτό ιδιαίτερα trendy. Στη συνέχεια στο παιχνίδι μπήκε το ραπ της Ατλάντα και το lean έγινε το αγαπημένο ποτό των τράπερ.
Το 2018 το πιο ακριβό μπουκαλάκι που έβρισκες έκανε ένα πενηντάρικο και σιγά-σιγά έγινε πάμφθηνο, γι’ αυτό και χαρακτηρίζεται ως “το ναρκωτικό των φτωχών” και των πιτσιρικάδων. Είναι πιο φτηνό και από ένα τσιγάρο “μαύρο”. Η κατάσταση σήμερα έχει ξεφύγει στην Ελλάδα, υπάρχουν ράπερ που πουλάνε κωδεΐνη. Μάλιστα, έχουν βγάλει και δικό τους μπουκαλάκι, σε δική τους συσκευασία με δικό τους logo, και πουλάνε 500-600 μπουκάλια τον μήνα.
Το lean είναι ένα κοκτέιλ από κωδεϊνούχο σιρόπι για τον βήχα, αναψυκτικό και καραμέλες ή ζελεδάκια, ένα γλυκό κοκτέιλ με γεύση ακαταμάχητη για έναν πιτσιρικά. Είναι τρομερά εθιστικό και ο χρήστης αναζητά όλο και μεγαλύτερες ποσότητες. Είναι φτηνό, μπορείς να το παρασκευάσεις εύκολα, γιατί ένα σιρόπι για τον βήχα δεν χρειάζεται να το ψάξεις και πολύ, δεν χρειάζεται καν να το αναζητήσεις σε dealer με παράνομες διαδικασίες. Και είναι επικίνδυνο, γιατί η γλυκιά γεύση δίνει την ψευδαίσθηση του αναψυκτικού και εύκολα αναμειγνύεται με άλλες ουσίες.
«Το lean συνδέεται περισσότερο με το τραπ, το οποίο είναι ένα παρακλάδι του ραπ, και με τον south ήχο της Ατλάντα, των trap houses, επειδή ήταν ιδιαίτερα φτηνό στην παραγωγή του και εύκολα προσβάσιμο» λέει ο Γ., μουσικός παραγωγός και διοργανωτής ραπ πάρτι και συναυλιών. «Το να βρουν lean ή να το φτιάξουν ήταν πιο εύκολο και πολύ πιο οικονομικό σε σχέση με την κοκαΐνη και το κρακ, που έχουν διαφορετικό κόστος και διαφορετική επικινδυνότητα. Όπως και όλα τα ναρκωτικά, το lean συνδέεται με κάποιον τρόπο με τη μουσική, ήταν το ναρκωτικό του τραπ της Ατλάντα κυρίως, και έγινε πολύ μεγάλη μόδα με τον Lil Wayne, διεθνούς και τεράστιας δημοτικότητας ράπερ, ο οποίος έβγαινε στα βιντεοκλίπ του με το double cup, δηλαδή τα δυο ποτήρια που είχαν μέσα lean, το “μοβ μεθύσι”, κι έτσι πέρασε σε όλη τη γενιά, στους Migos και στο μετέπειτα τραπ της Αμερικής, και έφτασε με κάποιον τρόπο και στη χώρα μας. Στην αρχή πιο πειραματικά, τώρα πλέον πιο εδραιωμένα.
Το lean το εντόπισα για πρώτη φορά σε ελληνικό ραπ στο “Μαραντόνα” του ΥΠΟ και ο Mad Clip το ανέφερε, “μιξάρω κωδεΐνη με Sprite, η “”dirty Sprite” που λένε στο South, ή “dirty purple”, δηλαδή Sprite-κωδεΐνη. Στους ράπερ γενικότερα αρέσει να πίνουν κάτι περισσότερο από το να καπνίζουν, οπότε στο γκέτο πίνανε το lean. Και ο ΥΠΟ, επειδή είναι επηρεασμένος φουλ από South το “πέταξε” στο “Μαραντόνα”, το οποίο ήταν το πρώτο δημοφιλές κομμάτι που έκανε το τραπ μόδα.
Ypo - Maradona
Στην Ελλάδα υιοθετήθηκε ως ναρκωτικό σε μεγάλο βαθμό από το κοινό του τραπ, ωστόσο, στην πραγματικότητα, δεν ήταν και τόσο ευρεία η χρήση του. Επειδή κάναμε πάρτι –μάλιστα κάποια λεγόντουσαν codeine party– το 2016-17, στην αρχή το lean ήταν ένα ναρκωτικό για το οποίο όλοι συζητάγαμε, αλλά δεν ήταν εύκολο να βρούμε. Όλοι λέγαμε “ξέρω κάποιον που ξέρει κάποιον που μπορεί μας φέρει το μπουκαλάκι”, γιατί δεν ήταν εύκολο να πας στο φαρμακείο να το ζητήσεις.
Στην Ελλάδα από τη δεκαετία του ’80 μέχρι το 2018 είχαν απαγορευτεί τα κωδεϊνούχα σιρόπια για τον βήχα, έπρεπε να ψάξεις και να παραγγείλεις από την Ολλανδία. Το 2018 άρχισε να παρασκευάζεται από ελληνική εταιρεία σιρόπι για τον βήχα με κωδεΐνη, αλλά μπορείς να το προμηθευτείς μόνο με δίγραμμη συνταγή. Το 2016 που κάναμε εμείς τα codeine parties αυτό πιο πολύ ήταν iconic, αστικός μύθος. Φτιάχναμε κάποια κοκτέιλ που ήταν μοβ και παρέπεμπαν στο lean, αλλά δεν ήταν lean. Θυμάμαι ότι ένας φίλος μου DJ, που μου έμαθε και το vaporwave, μου είπε “έχω έναν φίλο που μπορεί να μας βρει κωδεΐνη, μπουκαλάκι, για 150 ευρώ”. Ήταν πολύ ακριβό, κι έπρεπε να έχεις γνωστό στην Ολλανδία που μπορούσε να το πάρει συνταγογραφημένο. Το 2018 το πιο ακριβό μπουκαλάκι που έβρισκες έκανε ένα πενηντάρικο και σιγά-σιγά έγινε πάμφθηνο, γι’ αυτό και χαρακτηρίζεται ως “το ναρκωτικό των φτωχών” και των πιτσιρικάδων. Είναι πιο φτηνό και από ένα τσιγάρο “μαύρο”. Η κατάσταση σήμερα έχει ξεφύγει στην Ελλάδα, υπάρχουν ράπερ που πουλάνε κωδεΐνη. Μάλιστα, έχουν βγάλει και δικό τους μπουκαλάκι, σε δική τους συσκευασία με δικό τους logo, και πουλάνε 500-600 μπουκάλια τον μήνα.
Βέβαια, δεν κάνουν όλοι οι ράπερ lean, ακόμα και αν το αναφέρουν στα τραγούδια τους. Είναι όπως τα πάρτι που κάναμε, και όπως τα περισσότερα από αυτά που ακούγονται στα τραγούδια τους – πιο πολύ τα λένε παρά τα κάνουν. Στην Ελλάδα έσκασε μαζικά το 2018-19 μαζί με το τραπ. Είναι και το ναρκωτικό στο οποίο αναφέρεται το “Euphoria”, γιατί στο lean είναι εθισμένη η Rue Bennett, το κορίτσι που υποδύεται η Zendaya. Το “Euphoria” έκανε το ναρκωτικό ακόμα πιο δημοφιλές, παρότι δείχνει ότι μπορεί να σε καταστρέψει. Πολλοί πιτσιρικάδες πίνουν το lean μαζί με μπάφους και Ζάναξ και τότε έχει εντελώς διαφορετική λειτουργία. Είναι τρομερά επικίνδυνο.
Πρέπει να πούμε ότι το lean ευθύνεται κατά πολύ για την αλλαγή στον ήχο τoυ τραπ, έπεσαν τα bpm στα κομμάτια, από τα 140 που ήταν έπεσαν στα 60. Lil Wayne, Asap Rocky, Young Lean, Lil Yung, το κίνημα των sad boys, το vaporwave, δηλαδή γνωστά κομμάτια με “ριγμένα” beats, είναι ξεκάθαρα επηρεασμένα από την κατάσταση που βρίσκεσαι όταν πίνεις lean και από τα aesthetics, όλο αυτό το αργό βίντεο, τα χρώματα, το retro eighties.
Τώρα το μπουκαλάκι κωδεΐνης έχει πέσει στο 10ρικο με 20αρικο και τα παιδιά το πίνουν λες και είναι ο καφές τους. Και το πρόβλημα δεν είναι το lean, όλα αυτά τα πιτσιρίκια δεν πίνουν μόνο lean, μαζί θα πιουν και μπάφους, θα πιουν και Ζάναξ, θα κάνουν και αμφεταμίνες. Με το να πιεις ένα ποτήρι lean στο στούντιο με την παρέα δεν έγινε και τίποτα, το πρόβλημα είναι ότι θα έχεις πιει και μπίρες ή ουίσκι πριν και πέντε μπάφους και δύο Ζάναξ, για να μην πω σκανκ. Πρόκειται για ουσίες των οποίων οι δράσεις είναι αλληλοσυγκρουόμενες, δημιουργούν πόλεμο στον οργανισμό.
Το lean είναι πλέον κάτι που θεωρείται φυσιολογικό, υπάρχουν άνθρωποι που πουλάνε σχεδόν ημινόμιμα lean, όλοι το ξέρουν, έχει μπει στη ραπ κουλτούρα και δεν είναι καθόλου δύσκολο να το βρεις. Είναι όπως είναι το χασίσι στο boom bap, μέρος της κουλτούρας του. Αυτό δεν σημαίνει, φυσικά, ότι όλοι οι ράπερ πίνουν φούντες. Αν μιλήσω προσωπικά, όταν ήμουν 17 χρονών όλοι πίναμε χασίσι και ακούγαμε ραπ, Wu Tan Clan, ΖΝ και τέτοια. Ήταν δεδομένο, αδύνατο να ακούσεις ραπ χωρίς να κάνεις φούντα, το έλεγε και ο ΜΗΔΕ “για μένα δεν είσαι MC, άμα δεν πίνεις χόρτο”. Σου έδινε γραμμή, το ίδιο πράγμα γίνεται και τώρα με τα Ζάναξ και το lean με τον νέο ήχο, σε μας φαίνεται λίγο απόμακρο, αλλά στα πιτσιρίκια είναι εντελώς κανονικότητα και μέσα στη ζωή τους (“ανακατεύω το ποτό με χάπια”, το ακούς και από mainstream artist), ειδικά όταν είσαι ράπερ. Σε όλα τα στούντιο έχουν το lean τους».
«Μαγειρεύω πάλι κόκα, lean» - Lambo ΥΠΟ ft FLY LO, Mike G
«Πρώτη φορά άκουσα για το lean από τον Lil Wayne, όταν ήμουν πολύ μικρός, δέκα χρονών» λέει ο Σ. ράπερ, 20 χρονών. «Τον είχα δει να σκάει με κάτι ποτήρια τεράστια και τον ρώταγαν όλοι “τι βάζεις μέσα στο ποτήρι σου;” κι έλεγε “ό,τι και να βάζω στο ποτήρι μου δεν πρέπει να σας ενδιαφέρει γιατί είναι δικό μου ποτήρι. Εμένα δεν μ’ ενδιαφέρει τι βάζετε στο ποτήρι σας”. Από κει έμαθα τι είναι το lean: ένα οπιοειδές που το χρησιμοποιούν και άνθρωποι που δεν συνδέονται με το ραπ, αλλά αυτοί που έχουν σχέση με το ραπ το κάνουν από άποψη, επειδή το κάνουν οι ξένοι ράπερ.
Πρώτη φορά δοκίμασα πέρσι, ήμουν 19 χρονών, σ’ ένα στούντιο και ηχογραφούσα, όταν ήρθε ένα φιλαράκι μου και μου είπε “δες εδώ, έχω lean”. Βάζει σε ένα λίτρο Sprite δύο μπουκάλια σιρόπι, ζελεδάκια Haribo, παγάκια, και γίνεται ένα μοβ υγρό. Στην αρχή έπινα μια γουλίτσα και χεζόμουν, μετά το έπιναν όλοι και το ήπια κι εγώ, και, φίλε, μούδιασαν τα χέρια μου, μούδιασαν τα πόδια μου επί τόπου, άρχισα να γελάω τέρμα. Έχει μια τέλεια γεύση που δύσκολα μπορείς να αντισταθείς.
Όταν είσαι ράπερ το κάνεις γιατί όταν είσαι μαστουρωμένος με lean η μουσική είναι αλλιώς. Το lean ευθύνεται για τη slow μουσική που εμφανίστηκε στην Αμερική τότε που άρχισε να γίνεται δημοφιλές. Τα remakes που έκαναν οι DJs το 2000, που έριχναν τα bpm, τα έκαναν πιο αργά, έβαζαν διαφορετικά reverb τα οποία ήταν πιο trippy, αυτά ήταν τα εφέ που προκαλούσε το lean. Όταν πίνεις lean το σώμα σου μουδιάζει, χαλαρώνεις, κοιμάσαι.
Εμένα με έβαζε σε μια κατάσταση υπνηλίας όταν το έπαιρνα, με τη μία ηρεμούσα τέρμα, σταματούσα να σκέφτομαι, πάθαινα αμνησία και ένιωθα μεγάλη πείνα. Έριχνα πολύ γέλιο και ζεσταίνονταν τα χέρια μου και οι πατούσες μου, ίδρωνα. Με το που το κόψαμε ως παρέα, γιατί πίναμε ομαδικά, είχαμε νεύρα όλοι, ιδρώναμε και είχαμε νεύρα. Είχαμε φτάσει στο σημείο να πίνουμε 3-4 ποτήρια lean την ημέρα ο καθένας, ανακατεύοντας και Ζάναξ, ήταν πολύ επικίνδυνο, μπορεί να πεθαίνουμε, γάμα τα. Κόλλησα, το έκανα δυο βδομάδες συνέχεια και μια μέρα κατάλαβα ότι είχα αρχίσει να εθίζομαι. Ευτυχώς το έκοψα με τη μία.
Από αυτό πέθανε ο αγαπημένος μου ράπερ, ο Juice Wrld. Στο lean μπορείς να βάλεις κι άλλες ουσίες και τότε γίνεται χαμός.
Juice WRLD - Lean Wit Me
Τα σιρόπια που παίρναμε τα έφερναν από Αμερική. Υπάρχει κωδεΐνη, προμεθαζίνη σκέτη, ακόμα και το Algofren έχει κωδεΐνη. Εγώ δεν αγόρασα ποτέ τίποτε απ’ αυτά, τα έφερναν τα άτομα με τα οποία αράζω, άτομα που έρχονται στο στούντιο για παρέα. Εγώ είμαι ο καλλιτέχνης, δεν κουβαλάω ουσίες, οι άλλοι έρχονται και αρχίζουν να πίνουν, εκεί βουτάω κι εγώ. Υπάρχει κι ένα σιροπάκι με το όνομα Sival-b, ελληνικό, που έχει τέρμα κωδεΐνη. Πήραμε 30-40 μπουκαλάκια γιατί είχαμε κονέ και μας τα έδωσαν χωρίς συνταγή. Το παίρναμε 50 ευρώ το μπουκάλι, αν έχεις συνταγή το παίρνεις και με 5 και με 10 ευρώ. Στην Αθήνα μπορείς εύκολα να βρεις, αρκεί να είσαι λίγο ψαγμένος. Αν ξέρεις αυτόν που πουλάει τα λευκά, το μαύρο, έχει σίγουρα και κωδεΐνη, πάντα συνδέονται όλα αυτά. Όλα τα ναρκωτικά συνδέονται.
Στην κωδεΐνη δεν έχεις όριο, θες πάντα κι άλλο, κι άλλο, και μετά, όταν έχεις εθιστεί, είναι το μόνο που σκέφτεσαι. Είναι μέχρι να πιεις τις δύο πρώτες κούπες, μετά “πατιέσαι”, συνηθίζει ο οργανισμός σου, φεύγεις από το ένα επίπεδο μαστούρας και πας στο άλλο, ειδικά όταν ηχογραφείς. Για τους καλλιτέχνες που ηχογραφούν η κωδεΐνη είναι φοβερή, σε κάνει να πετάς, αλλά είσαι και κοιμισμένος ταυτόχρονα.
Ευτυχώς, κατάφερα να την κόψω, τώρα δεν κάνω, έχω να πιω καιρό. Είναι πολύ εθιστική, ξέρω πολύ κόσμο που κάνει και θα έλεγα ότι είναι εθισμένος.
Στους στίχους των Ελλήνων ράπερ μπήκε βασικά γιατί την ανέφεραν οι ξένοι ράπερ. Δεν σημαίνει ότι όσοι μιλάνε για lean και κωδεΐνη είναι εθισμένοι σ’ αυτά, κι εγώ την έχω βάλει στους στίχους μου. Υπάρχει μεγάλη αναφορά στο lean στους στίχους του ελληνικού ραπ, υπάρχει στους τίτλους, το ανέφερε ο ΥΠΟ, ο Mad Clip, το λένε πολλοί. Ο στίχος που μου έρχεται πρώτος είναι από ένα κομμάτι που το λένε “Tsein”: “Lean μες στην κούπα μου, κάνω στροφές σαν χούλα χουπ”. Κάποιοι στίχοι έχουν και πλάκα.
Ο Lil Wayne αναφέρει το lean, ο Lil Pump επίσης, όλοι οι ράπερ το έχουν κάνει. Ο Future είναι πολύ μεγάλος σπρώχτης του lean, υπάρχουν ράπερ οι οποίοι το προμοτάρουν ως ναρκωτικό χαράς, παρότι τους έχει καταστρέψει τη ζωή. Ο Lucki λέει “πίνω lean και πεθαίνω” και ο κόσμος hype-άρει μ’ αυτόν. O Juice Wrld έλεγε “codeine kills the drama and the trauma in my heart”.
Είμαι σε μια φάση που είμαι sober εντελώς, είχα κολλήσει στο χόρτο, στο lean, τώρα δεν θέλω να είμαι σε τίποτα εθισμένος, το πιο μεγάλο ναρκωτικό είναι η μουσική».
Ο Κωνσταντίνος Κοκκώλης, ψυχίατρος-MSc και εξαρτησιολόγος στον Οργανισμό Κατά των Ναρκωτικών, λέει για την κωδεΐνη:
«Η κωδεϊνη είναι ένα φυσικό οποιοειδές, οπιούχο όπως λέγαμε παλιότερα, μια ουσία η οποία περιλαμβάνεται στο όπιο και χρησιμοποιείται στην ιατρική εδώ και πολλές δεκαετίες, κυρίως ως αντιβηχικό και ως αναλγητικό. Είναι συνταγογραφούμενη.
Ως αναλγητικό αυτήν τη στιγμή υπάρχει στην αγορά στο Lonarid και στο Lonalgal. Και στα δύο αυτά φάρμακα παρατηρείται κατάχρηση από άτομα που τους τα συνταγογράφησε γιατρός και έχουν εθιστεί σε αυτά και τα παίρνουν σε πιο μεγάλη δόση, για μεγαλύτερο διάστημα απ’ όσο θα ’πρεπε κ.λπ. Υπάρχουν και μερικά γενόσημα με άλλα ονόματα, τα οποία είναι αρκετά διαδεδομένα. Παλιότερα υπήρχαν και αντιβηχικά σιρόπια στην Ελλάδα, τα οποία πρακτικά έχουν εξαφανιστεί τα τελευταία χρόνια – οι παλιοί χρήστες οπιοειδών του ΟΚΑΝΑ, αυτοί που είναι πάνω από 50 ετών, είχαν ξεκινήσει με αντιβηχικά σιρόπια πολύ πριν περάσουν την ηρωίνη. Αυτήν τη στιγμή το κυρίαρχο σιρόπι για τον βήχα στην Ελλάδα είναι το Sinecod, το οποίο στα λατινικά σημαίνει “χωρίς κωδεΐνη”, κι αυτό είναι το πλεονέκτημά του, ότι δεν περιέχει κωδεΐνη, άρα δεν προκαλεί εξάρτηση. Αυτό έχει εκτοπίσει τα αντιβηχικά που υπήρχαν μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του ’80 και αρχές των ’90s που περιείχαν κωδεΐνη και ήταν μια πύλη εισόδου προς τα άλλα οπιοειδή γιατί ήταν αρκετά εύκολο να τα βρει κάποιος.
Σήμερα στην Ελλάδα το αντιβηχικό σιρόπι που κυκλοφορεί και περιέχει κωδεΐνη είναι το Sival-b, το οποίο το παράγει μια ελληνική εταιρεία και είναι πολύ φτηνό. Από το 2018 δεν χορηγείται χωρίς ιατρική συνταγή (όπως και κανένα φάρμακο που περιέχει κωδεΐνη, γιατί είναι ναρκωτικό). Εφόσον είμαστε όμως στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μπορεί κάποιος στην Ελλάδα να παραγγείλει φάρμακα, κωδεϊνούχα σιρόπια ή χάπια, από άλλες χώρες-μέλη.
Για το lean χρησιμοποιούνται και σιρόπια που περιέχουν προμεθαζίνη –μπορεί να είναι και αυτό συστατικό του κοκτέιλ– όπως το Phenergan, το οποίο χορηγούν οι παιδίατροι και οι παθολόγοι, ένα διάσημο φάρμακο δεκαετιών, αντιισταμινικό, που χρησιμοποιείται για τις αλλεργίες και για τον βήχα, γιατί τον καταστέλλει.
Η προμεθαζίνη δεν είναι εθιστική ουσία, αλλά η κωδεΐνη, ως οποιοειδές, είναι ισχυρά εθιστική. Ο πρώτος κίνδυνος από τη χρήση του lean είναι ο ίδιος ο εθισμός, από κει και πέρα υπάρχει πάντα ο κίνδυνος, όπως με όλα τα οπιοειδή, του overdose, να πάρει κάποιος μεγάλη δόση δηλαδή και να κατασταλεί η λειτουργία της αναπνοής. Ειδικά αν έχει πάρει κι άλλες ουσίες μαζί που έχουν ίδια δράση έχουμε αυξητική ενέργεια, οπότε πέφτει σε κώμα και αν δεν αντιμετωπιστεί ιατρικά μέσα σε διάστημα δύο ωρών, θα πεθάνει.
Από κει και πέρα, στη μακροχρόνια χρήση έχουμε συμπεριφορικά προβλήματα, δηλαδή ο χρήστης εγκαταλείπει δραστηριότητες, την εργασία του, ακόμα και το φαγητό, και ασχολείται μόνο με την αναζήτηση και τη χρήση της ουσίας. Το διάστημα που περνάει μέχρι να παρέλθει η επίδρασή της είναι αρκετά έντονο, όπως γίνεται σε όλες τις διαταραχές χρήσης οπιοειδών.
Επίσης, βιολογικά έχουμε κάποια προβλήματα τα οποία συνήθως δεν ενδιαφέρουν τους χρήστες, γιατί τα αντιπαρέρχονται, όπως η χρόνια δυσκοιλιότητα που μπορεί να οδηγήσει σε γαστρεντερολογικά προβλήματα, μέχρι και σε ειλεό και οστεοπόρωση. Αυτές είναι οι κλασικές παρενέργειες. Γενικά, τα οπιοειδή δεν έχουν πολλές παρενέργειες, η μία από αυτές, όμως, και πιο σημαντική είναι ο θάνατος. Υπάρχουν φάρμακα με πολύ περισσότερες παρενέργειες, αλλά από εκείνα δεν πεθαίνεις, ενώ από τα οπιοειδή μπορείς να πεθάνεις αρκετά εύκολα.
Ακόμα κι αν δεν βάλει κάποιος αλκοόλ στο κοκτέιλ του lean, μπορεί να πίνει το αλκοόλ παράλληλα, το οποίο είναι η πιο διαδεδομένη ουσία σε όλες τις χώρες του κόσμου, και στην Ελλάδα, και μάλιστα πολλοί δεν το θεωρούν και ψυχοδραστική ουσία, το πίνουν σαν αναψυκτικό. Έχουμε πάρα πολλούς θανάτους τελευταία από αλκοόλ, των διάσημων ανθρώπων περνούν και στον Τύπο (Heath Ledger, Amy Winehouse). Συνήθως βρίσκουν στις τοξικολογικές εξετάσεις τους ποικιλία ουσιών που τις έχουν λάβει έως και 48 ώρες πριν από τον θάνατό τους. Δεν τις έχουν πιει κατ’ ανάγκη μαζί, αλλά αθροίζονται στον οργανισμό, κάποια στιγμή ξεπερνούν τις αντοχές του και τους οδηγούν σε κώμα. Υπάρχουν κι άλλα οπιοειδή, στην Αμερική είναι πολύ διαδεδομένη η φαιντανύλη. Οι περισσότεροι θάνατοι οφείλονται σε αυτή την ουσία, που είναι χειρότερη και από την κωδεΐνη και την ηρωίνη. Υπάρχει και στην Ελλάδα, αλλά δεν τη συναντάς συχνά. Υπάρχουν οι βενζοδιαζεπίνες, που είναι πάρα πολύ διαδεδομένες σε όλες τις χώρες του κόσμου, όπως το Ζάναξ, η Αλπραζολάμη, το Λεξοτανίλ, υπάρχει το αλκοόλ και, ανάλογα με την κουλτούρα, κάποιοι παίρνουν διεγερτικά, όπως κοκαΐνη και αμφεταμίνες, οπότε αθροίζονται όλα αυτά και γίνονται πολύ επικίνδυνα. Μερικές φορές αυτό συμβαίνει και με ανθρώπους που δεν παίρνουν ναρκωτικά επειδή ακολουθούν κάποια μόδα ή λόγω κουλτούρας αλλά ιατρογενώς, δηλαδή για ιατρικά προβλήματα. Πρόκειται για παυσίπονα οπιοειδή, αγχολυτικά, και επειδή δεν μπορούν να ελέγξουν σωστά τις δόσεις, μπορεί και να πεθάνουν. Έχουν συμβεί τέτοιοι θάνατοι που δεν έχουν καμία σχέση με την κουλτούρα της χρήσης ουσιών ή με τη μουσική βιομηχανία.
Επίσημα στοιχεία για τη χρήση της κωδεΐνης στην Ελλάδα δεν υπάρχουν. Στον χώρο όπου εργάζομαι δεν έχει αναφερθεί, οι δικοί μας χρήστες είναι κυρίως χρήστες ηρωίνης. Γι’ αυτούς η κωδεΐνη που παίρνεις απ’ το στόμα είναι αρκετά ήπια γιατί κάνουν ενδοφλέβια χρήση ηρωίνης ή την καπνίζουν, κάνουν πιο σκληρή χρήση. Η κωδεΐνη αφορά κυρίως νεαρά άτομα, εφήβους, που ακολουθούν τις επιταγές της μόδας της μουσικής βιομηχανίας.
Όλες οι έρευνες γίνονται στην Αμερική. Εκεί χορηγούνται πολλά χρήματα για την έρευνα, υπάρχουν πάρα πολλά πανεπιστήμια τα οποία ανταγωνίζονται μεταξύ τους, και έχουν πολύ πιο αξιόπιστα συστήματα καταγραφής, όπως κι άλλες χώρες κυρίως στη βόρεια Ευρώπη, οι σκανδιναβικές π.χ. Στην Ελλάδα δεν έχουμε φτάσει σε αυτό το επίπεδο. Γίνονται προσπάθειες, βέβαια, είναι πολύ καλύτερα από παλιά, αλλά δεν έχουμε φτάσει στα επίπεδα των χωρών εκείνων.
Είναι και πολύ πιο δύσκολο να φτάσει για απεξάρτηση από κωδεΐνη κάποιος στην Ελλάδα, και από φαιντανύλη και από τα άλλα οπιοειδή, γιατί η προσπάθεια που έγινε τις προηγούμενες δεκαετίες, που ήταν τιτάνια, εστιαζόταν κυρίως στην ηρωίνη που ήταν το μείζον πρόβλημα, η οποία σκοτώνει και πιο εύκολα γιατί συχνά είναι ενδοφλέβια η χρήση της και έχει πολύ πιο απότομη δράση. Τα προγράμματα που φτιάχτηκαν στόχευαν σε χρήστες ηρωίνης κι αυτοί έχουν ένα συγκεκριμένο προφίλ. Οι άνθρωποι οι οποίοι είναι λειτουργικοί, έχουν δουλειά, ενδεχομένως είναι και διάσημοι, όπως οι ράπερ, αποφεύγουν τον “κοινό” χρήστη ηρωίνης, που έχει εντελώς διαφορετικό προφίλ, δεν έχει δουλειά, έχει κάνει φυλακή. Οι χρήστες κωδεΐνης χρειάζονται ειδικά προγράμματα για ανθρώπους οι οποίοι διατηρούν μια προσωπική και επαγγελματική ζωή, που δεν είναι ο τυπικός εξαθλιωμένος άνθρωπος του κέντρου της πόλης, της Ομόνοιας. Τέτοια προγράμματα δεν έχουμε φτιάξει ακόμα, τα πρώτα που φτιάχτηκαν δεν στοχεύουν στην κωδεΐνη αλλά στον τζόγο και στην κοκαΐνη, σε ουσίες που είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσουν αυτά τα άτομα…».
Ο Z. είναι ψυχίατρος που παρακολουθεί νερά άτομα και δεν θέλει να αποκαλύψει τα στοιχεία του. «Το ίδιο γινόταν πάντα», προσθέτει, «όταν ξεκινούσε μια ουσία κυκλοφορούσε underground, δηλαδή στις υποκουλτούρες, και σιγά σιγά έβγαινε προς τα εμπρός και γινόταν περισσότερο γνωστή, άρχιζε να συζητιέται πιθανόν μετά από κάποια περιστατικά που έφταναν σε ιατρεία και νοσοκομεία με συμπτώματα, για να γίνει πια η ιατρική αξιολόγηση. Αυτό γίνεται ακόμα. Μία ουσία υπάρχει όταν έχει κλινική αντιπροσώπευση. Η ιατρική είναι συνήθως πίσω σε αυτά, ειδικά σε μια ουσία σαν την κωδεΐνη, που αφορά κυρίως νεαρά άτομα. Μπορεί να φτάσει κάποιο περιστατικό με overdose ή φαινόμενα κατάχρησης σε νοσοκομείο, αλλά αν είναι νεαρό άτομο και το έχει μεταφέρει η οικογένειά του, συνήθως δεν καταγράφεται. Επίσης μιλάμε για άτομα που δεν είναι στο περιθώριο, κυρίως είναι έφηβοι της μεσαίας ή της ανώτερης τάξης που τις περισσότερες φορές δεν είναι σταθεροί χρήστες. Η κωδεΐνη δεν είναι ηρωίνη, κρακ ή κόκα για να έχει παρενέργειες η βραχυχρόνια χρήση της, δεν υπάρχει καν στα προγράμματα απεξάρτησης».
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
