Στην Αυστραλία, επιβιβάστηκε σε ελικόπτερο για να αναζητήσει φυτά και περπάτησε σε νερά γεμάτα κροκόδειλους για να παρακολουθήσει μια νυμφαία να ανθίζει. Στον Μαυρίκιο, σκαρφάλωσε σε έναν γκρεμό για να συλλέξει ένα δείγμα φυτού. Τον περασμένο μήνα, αναζητώντας νυμφαίες σε παραπόταμο του γεμάτου πιράνχας ποταμού Ορινόκο στην Κολομβία, πήδηξε από σανίδα σε σανίδα μέσα στο σκοτάδι στις 4 το πρωί για να φτάσει σε μια πλωτή πλατφόρμα.
«Δεν είναι ότι είμαι τόσο τολμηρός», λέει ο Κάρλος Μαγκνταλένα, ερευνητής κηπουρικής στους Βασιλικούς Βοτανικούς Κήπους του Κιου στο Λονδίνο, στους New York Times. «Αυτές οι καταστάσεις προκύπτουν και δεν είναι τόσο ακραίες όπως του Σούπερμαν. Μερικές φορές είναι πιο κοντά στον Πίτερ Σέλερς παρά στον Ιντιάνα Τζόουνς».
Ο κύριος ρόλος του Μαγκνταλένα στους Κήπους του Κιου είναι η φροντίδα των τροπικών φυτών. Ωστόσο, είναι επίσης γνωστός ως «ο μεσσίας των φυτών», τίτλο που του αποδόθηκε από ισπανική εφημερίδα το 2010, λόγω της δουλειάς του στη διάσωση πολλών ειδών φυτών από την εξαφάνιση. Αυτό του έχει προσδώσει τεράστιο σεβασμό στον χώρο της βοτανικής και τον έχει κάνει διάσημο στον κόσμο της κηπουρικής.
Η φήμη του μεγάλωσε ακόμα περισσότερο όταν ο Ντέιβιντ Ατένμπορο, ο κορυφαίος Βρετανός δημιουργός ντοκιμαντέρ για τη φύση, επανέλαβε τον τίτλο «μεσσίας των φυτών» στην πρεμιέρα μιας από τις ταινίες του το 2012, στην οποία ο Μαγκνταλένα προέβαλε την αναπαραγωγή της μικρότερης νυμφαίας στον κόσμο.
Η προσοχή, ειδικά από έναν τόσο σεβαστό παράγοντα όπως ο Ατένμπορο, αρχικά άφησε τον Μαγκνταλένα αμήχανο. «Φανταστείτε τι συμβαίνει όταν ο Θεός σε αποκαλεί μεσσία», λέει, στέκοντας έξω από ένα από τα κομψά θερμοκήπια των Κήπων του Κιου.
Το κατάλληλο είναι ότι η προβολή του Μαγκνταλένα στο ντοκιμαντέρ τον έδειξε να δουλεύει με νυμφαίες, το φυτό που βρίσκεται πιο κοντά στην καρδιά του και το πρώτο που καλλιέργησε όταν ήταν 8 ετών, στη φάρμα των γονιών του στην περιοχή της Αστούριας στη βόρεια Ισπανία.
Η μικροσκοπική νυμφαία, γνωστή ως Nymphaea thermarum, με άνθος περίπου στο μέγεθος ενός νυχιού, είναι ένα από τα πιο πολύτιμα φυτά των Κήπων του Κιου. Το 2014, εκλάπη από τους κήπους και, παρά τις έρευνες, ο δράστης δεν βρέθηκε ποτέ. Ο Μαγκνταλένα, που φρόντιζε το μικρό φυτό, έκανε τον γύρο των μέσων ενημέρωσης, εξηγώντας τη σπανιότητα του φυτού, το οποίο είναι ενδημικό της Ρουάντα.
Από τότε, έχει αγκαλιάσει τον ρόλο του ως «μεγάφωνο» του αθόρυβου βασιλείου των φυτών, με την ίδια ζωτικότητα και χρώμα όπως τα τροπικά λουλούδια που καλλιεργεί. «Τα φυτά δεν μιλούν, δεν κλαίνε, δεν αιμορραγούν», λέει. «Οπότε αποφάσισα να μιλήσω για αυτά».
Η ιστορία του «μεσσία των φυτών»
Ο νεότερος από πέντε αδέρφια, ο Μαγκνταλένα δεν ήταν ενθουσιώδης μαθητής, αλλά είχε διαβάσει την εγκυκλοπαίδεια κηπουρικής των γονιών του 12 φορές μέχρι τα 8 του χρόνια. «Προτιμούσα να ζω με τα μυρμήγκια», λέει για την παιδική του ηλικία.
Η μητέρα του καλλιεργούσε λουλούδια και ο πατέρας του είχε χόμπι τη γεωργία. Η φύση έγινε το κεντρικό στοιχείο της κοσμοθεωρίας του. Ο παππούς του τον έπαιρνε μαζί του σε έναν γάιδαρο, δείχνοντάς του τα ονόματα των φυτών και των ζώων, μια συνήθεια που κληρονόμησε. «Δεν έχω ξεπεράσει το στάδιο που τα παιδιά δείχνουν τη φύση», λέει.
Όπως η μητέρα του που σταματούσε το αυτοκίνητο στη μέση του δρόμου για να δει ένα φυτό, ο Μαγκνταλένα κάνει το ίδιο, προκαλώντας μερικές φορές την ανυπομονησία των συναδέλφων του στους Κήπους του Κιου.
«Είναι αξιοθέατο να τον βλέπεις να πηδά σε ένα ρέμα ή μια χαράδρα για να ψάχνει φυτά, με το νερό να φτάνει μέχρι τον λαιμό του, ευτυχισμένος για ώρες», λέει ο Κρίστιαν Ζίγκλερ, φωτορεπόρτερ που έχει συνεργαστεί με τον Μαγκνταλένα σε μερικές από τις αποστολές του για την αναζήτηση απειλούμενων φυτών.
Η μετακόμιση στο Λονδίνο
Με περιορισμένες επαγγελματικές ευκαιρίες στην Αστούριας, όπου διαχειριζόταν ένα μπαρ, ο Μαγκνταλένα μετακόμισε στο Λονδίνο το 2001. Αν και η Βρετανία ήταν διαφορετική σε πολλά από την πατρίδα του, τα δύο μέρη είχαν κάτι κοινό: υγρά, πράσινα τοπία.
Αρχικά, δούλεψε σε δουλειές φιλοξενίας, μέχρι που μια μέρα το 2002 επισκέφθηκε τους Κήπους του Κιου. Το ταξίδι αυτό εξελίχθηκε σε μια ιστορία που μοιάζει με τα ασυνήθιστα φυτά που αγαπάει.
Καθώς κοίταξε μέσα από τα παράθυρα ενός τροπικού θερμοκηπίου, ονειρεύτηκε ότι «όλα αυτά τα φυτά θα μπορούσαν να είναι στη διάθεσή μου».
Έστειλε ένα email ενδιαφέροντος στη Σχολή Κηπουρικής των Κήπων του Κιου και ο διευθυντής τον κάλεσε για επίσκεψη. Οι δύο άντρες συνδέθηκαν άμεσα, και ο Μαγκνταλένα, παρά την έλλειψη επαγγελματικών ή ακαδημαϊκών προσόντων, εξασφάλισε μια απλήρωτη πρακτική άσκηση.
Τέσσερις μήνες αργότερα, απέκτησε μια προσωρινή θέση ως βοηθός αναπαραγωγής φυτών στο θερμοκήπιο των ονείρων του. «Ήρθε η ώρα να δείξω τις ικανότητές μου», λέει ο Μαγκνταλένα.
Το πρώτο φυτό που έσωσε από την εξαφάνιση ήταν το café marron, ή Ramosmania rodriguesi, ένα δέντρο που φτάνει στο ύψος ενός ανθρώπου με χαρακτηριστικά λευκά, αστεροειδή άνθη. Ενδημικό στο νησί Ροντρίγκεζ του Μαυρικίου, δεν είχε παρατηρηθεί ζωντανό δείγμα από το 1877 μέχρι που ένας μαθητής ανακάλυψε άλλο ένα πριν από περίπου 45 χρόνια.
Ένα μόσχευμα στάλθηκε στους Κήπους του Κιου και, αν και ο κλώνος άνθισε, το φυτό δεν παρήγαγε σπόρους, μέχρι που εμφανίστηκε ο Μαγκνταλένα.
Σε αυτό που έχει γίνει θρύλος στη βοτανική, αφιέρωσε πέντε μήνες μελετώντας εντατικά το φυτό. Μετά από πολλές δοκιμές και 200 προσπάθειες επικονίασης, κατάφερε να παράξει σπόρους, περίπου 20 από τους οποίους στάλθηκαν στον Μαυρίκιο, όπου το όμορφο άνθος πλέον ξαναβλέπεται.
«Ο Κάρλος φέρνει αποτελέσματα», λέει ο δρ Άλεξ Μονρό, επικεφαλής επιστήμονας στους Κήπους του Κιου.
Γνωστός για την προτίμησή του σε μη συμβατικές προσεγγίσεις
Αν και τελικά απέκτησε δίπλωμα από τη Σχολή Κηπουρικής του Κιου - που για εκείνον είναι «η Οξφόρδη της κηπουρικής» - είναι γνωστός για την προτίμησή του σε μη συμβατικές προσεγγίσεις παρά σε παραδοσιακές τεχνικές.
Για να σώσει τη μικρή νυμφαία, δανείστηκε σπόρους από έναν βοτανικό κήπο στη Γερμανία. Αν και οι σπόροι βλάστησαν, πέθαναν γρήγορα. «Μια εξαφάνιση σε αναμονή», λέει.
Ο Μαγκνταλένα δοκίμασε τα πάντα, καλλιεργώντας τους σπόρους σε όξινο και αλκαλικό νερό, πειραματιζόμενος με το φως και τη θερμοκρασία. Τίποτα δεν λειτούργησε.
Ένα βράδυ, ενώ έβλεπε το νερό για τα τορτελίνια του να βράζει, αναρωτήθηκε αν η δυσκολία στη βλάστηση της μικρής νυμφαίας σχετίζεται με την ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα στην οποία εκτίθεντο τα φυτά. «Τα φυτά χρειάζονται φως, νερό, θρεπτικά συστατικά και χρειάζονται επίσης διοξείδιο του άνθρακα», εξηγεί.
Καθώς ετοίμαζε το δείπνο του, θυμήθηκε ότι οι νυμφαίες στη φυσική τους κατοικία στη Ρουάντα μεγάλωναν σε ρηχά ρυάκια, όπου υπάρχει πολύ περισσότερο CO2 πάνω από το νερό παρά κάτω, οπότε άλλαξε το βάθος του νερού στο πείραμά του για να εκθέσει τα φυτά σε περισσότερο αέριο. Δούλεψε.
Αν και η αρχική φήμη του οφείλεται στις μικρές νυμφαίες, ίσως το μεγαλύτερο επίτευγμά του να βρίσκεται στο άλλο άκρο του φάσματος μεγέθους. Οι γιγάντιες νυμφαίες του γένους Victoria είναι σημαντικό μέρος των καλοκαιρινών εκθέσεων των Κήπων του Κιου, εκτίθενται σε ειδικό θερμοκήπιο.
Το 2007, η χαμηλόμισθη δουλειά του Μαγκνταλένα περιλάμβανε τη φροντίδα των δύο γνωστών ειδών, της Victoria amazonica και της Victoria cruziana. Οι γιγάντιες νυμφαίες ονομάστηκαν προς τιμήν της νεοστέφανης βασίλισσας Βικτωρίας, για να εξασφαλιστεί η εύνοιά της για τους Κήπους του Κιου.
Καθώς φρόντιζε τα τεράστια φυτά, ο Μαγκνταλένα έγινε όλο και πιο εμμονικός και περνούσε τις νύχτες του ψάχνοντας πληροφορίες στο διαδίκτυο, όπου βρήκε μια φωτογραφία του πιο περίεργου φύλλου Victoria που είχε δει ποτέ και, υποψιαζόμενος ότι πρόκειται για άγνωστο είδος, ήθελε να μάθει περισσότερα.
Επικοινώνησε με τον ιδιοκτήτη της φωτογραφίας, που είχε βρει αυτή την ανώμαλα τεράστια νυμφαία στις αμαζονικές λίμνες της περιοχής Μπένι στη βόρεια Βολιβία και είχε μεταφυτέψει μοσχεύματα σε τεχνητή λίμνη στη Σάντα Κρουζ, Βολιβία.
Λίγα χρόνια αργότερα, ο Μαγκνταλένα βρέθηκε στη Βολιβία, διδάσκοντας μια τοπική κοινότητα πώς να καλλιεργούν πιο αποτελεσματικά τους καρπούς Βραζιλίας. Πήρε λίγες μέρες άδεια, επισκέφτηκε τη λίμνη του άνδρα για να δει τις μυστηριώδεις, τεράστιες νυμφαίες και έπεισε τον ιδιοκτήτη, με τη βοήθεια του Βοτανικού Κήπου της Σάντα Κρουζ, να δωρίσει μερικούς σπόρους στους Κήπους του Κιου.
Πίσω στο Λονδίνο, καθώς οι βολιβιανοί σπόροι άρχισαν να μεγαλώνουν με φύλλα και άνθη που έμοιαζαν διαφορετικά από αυτά που είχε συνηθίσει, άρχισε να υποψιάζεται έντονα ότι έβλεπε ένα τρίτο, άγνωστο είδος Victoria.Συνέχισε προσεκτικά την έρευνά του, έχοντας υπόψη του ότι ήταν ασυνήθιστο στον τομέα της βοτανικής επιστήμης να βοηθάει ένας κηπουρός, όπως ο ίδιος, στην αναγνώριση ενός νέου είδους. Αλλά οι παρατηρήσεις του τον έπεισαν τελικά και η επιστημονική κοινότητα συμφώνησε.
Στις 4 Ιουλίου 2022, οι Κήποι του Κιου ανακοίνωσαν την ανακάλυψη μιας τρίτης νυμφαίας Victoria, ονομάζοντάς την Victoria boliviana Magdalena & L. T. Sm., με το δεύτερο όνομα να αναγνωρίζει τη συνεισφορά της Λούσι Τ. Σμιθ, μιας βοτανικού και εικονογράφου στους Κήπους, που είχε μοιραστεί την πεποίθησή του ότι αυτό ήταν ένα νέο είδος.Η προσοχή των μέσων ήταν έντονη.
«Ακόμα κάνω συνεντεύξεις. Χθες ήταν η γερμανική τηλεόραση», λέει ο Μαγκνταλένα, που πιστεύει ότι ίσως περιμένουν να ανακαλυφθούν και άλλα είδη γιγάντιων νυμφαίων. «Ο αγαπημένος μου νενουφάρος», λέει, χρησιμοποιώντας την ισπανική λέξη για τη νυμφαία.
«Υπάρχουν ακόμη περισσότερα από 100.000 απειλούμενα είδη»
Αν και αρχικά ο τίτλος «μεσσίας των φυτών» τον ενοχλούσε ως υπερβολικός, τελικά τον αγκάλιασε — «είναι τόσο καλός τίτλος» — και τον χρησιμοποίησε ως τίτλο ενός βιβλίου. «Στην Ισπανία, ο μεσσίας είναι σαν να είσαι ο Ιησούς, που δεν είμαι», λέει. «Για τους Άγγλους, είναι περισσότερο σαν κάποιον με αποστολή, κάποιον που έχει κάτι να πει στον αγώνα για μια υπόθεση».
Η φήμη και η δυναμικότητά του δεν ήταν πάντα αποδεκτές στον ευγενικό κόσμο της κηπουρικής. Αλλά ο Μαγκνταλένα λέει ότι δεν τον νοιάζει αν δυσαρεστεί τους άλλους και δεν σκοπεύει να μειώσει τη φωνή του στον αγώνα για τα φυτά, στα οποία θέλει να προσδώσει την ίδια γοητεία που απολαμβάνει το ζωικό βασίλειο.
«Πρέπει να σταματήσουμε να θεωρούμε ότι τα φυτά είναι απλά πράσινο στο παρασκήνιο», λέει, δείχνοντας μια ανθισμένη τιτάν αρούμ, γνωστή και ως «λουλούδι του πτώματος», φημισμένη ως το πιο δύσοσμο φυτό, με τη σήψη της να αποτελεί στρατηγική εξέλιξης για την προσέλκυση επικονιαστών. «Πόσο εκπληκτικό είναι αυτό;», λέει ο Μαγκνταλένα.
Η φωνή του αλλάζει σε πιο σοβαρό τόνο, μιλώντας για τον αγώνα να σωθούν όσο το δυνατόν περισσότερα φυτά πριν εξαφανιστούν για πάντα.
«Υπάρχουν ακόμη περισσότερα από 100.000 απειλούμενα είδη που κάθονται στο μπαρ και πίνουν την τελευταία τους μπύρα», λέει ο πρώην μπάρμαν. «Δεν έχω τίποτα άλλο να κάνω. Μόνο αυτό».
