Την ώρα που η Φλόριντα στις ΗΠΑ προετοιμάζεται για τον τυφώνα Μίλτον - της ανώτερης κατηγορίας διαβάθμισης «5», που αναμένεται να είναι ένας από τους πιο καταστροφικούς στην ιστορία, οι επιστήμονες καταγράφουν πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει το φαινόμενο.
Ο Μίλτον είναι ο ένατος τυφώνας της σεζόν στον Ατλαντικό ωκεανό για το 2024 - μια σεζόν που ολοκληρώνεται στα τέλη Νοεμβρίου. Ο τυφώνας Μίλτον άλλωστε, έρχεται λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά τον τυφώνα Helene που ήταν ο πιο θανατηφόρος για τις ΗΠΑ, μετά τον τυφώνα Κατρίνα, του 2005. Η ανώτερη κατηγορία που μπορεί να φτάσει ένας τυφώνας σήμερα είναι η κατηγορία «5» - όμως, το γεγονός αυξάνεται η συχνότητα εμφάνισης των φαινομένων αυτών προβληματίζει τους επιστήμονες για το κατά πόσον θα πρέπει η κλίμακα να αλλάξει και να προστεθεί, ενδεχομένως, μια «κατηγορία 6».
Τι είναι οι τυφώνες;
Οι τυφώνες είναι ισχυρές καταιγίδες που αναπτύσσονται σε ζεστά τροπικά νερά των ωκεανών. Σε άλλα μέρη του κόσμου, είναι γνωστοί ως κυκλώνες. Συλλογικά, αυτές οι καταιγίδες αναφέρονται ως «τροπικοί κυκλώνες».
Οι τροπικοί κυκλώνες χαρακτηρίζονται από πολύ υψηλές ταχύτητες ανέμου, έντονες βροχοπτώσεις και καταιγίδες - αλλά και βραχυπρόθεσμες ανόδους στη στάθμη της θάλασσας. Πρόκειται για φαινόμενα που συχνά προκαλούν εκτεταμένες ζημιές και πλημμύρες.
Οι τυφώνες κατηγοριοποιούνται με βάση τη μέγιστη ταχύτητα του ανέμου. Οι μεγάλοι τυφώνες βαθμολογούνται στην κατηγορία τρία και άνω, που σημαίνει ότι φτάνουν τουλάχιστον τα 178 km/h.
Πώς σχηματίζονται οι τυφώνες;
Οι τυφώνες και οι κυκλώνες ξεκινούν ως ατμοσφαιρικές διαταραχές - όπως, για παράδειγμα, ένα τροπικό κύμα, μια περιοχή χαμηλής πίεσης όπου αναπτύσσονται καταιγίδες και σύννεφα.
Καθώς ο ζεστός, υγρός αέρας ανεβαίνει από την επιφάνεια του ωκεανού, οι άνεμοι στο σύννεφο της καταιγίδας αρχίζουν να περιστρέφονται. Η διαδικασία συνδέεται με το πώς η περιστροφή της Γης επηρεάζει τους ανέμους σε τροπικές περιοχές όχι μακριά από τον ισημερινό.
Για να αναπτυχθεί και να συνεχίσει να περιστρέφεται ένας τυφώνας, η επιφάνεια της θάλασσας πρέπει γενικά να έχει θερμοκρασία τουλάχιστον 27°C για να παρέχει αρκετή ενέργεια και οι άνεμοι δεν πρέπει να ποικίλλουν πολύ ανάλογα με το ύψος.
Εάν όλοι αυτοί οι παράγοντες ενωθούν, μπορεί να σχηματιστεί ένας έντονος τυφώνας, αν και οι ακριβείς αιτίες είναι πολύ πιο περίπλοκες.
Έχουν επιδεινωθεί οι τυφώνες λόγω της κλιματικής κρίσης;
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η συχνότητα των τροπικών κυκλώνων δεν έχει αυξηθεί τον περασμένο αιώνα, και στην πραγματικότητα ο αριθμός μπορεί να έχει μειωθεί - αν και τα μακροπρόθεσμα δεδομένα είναι περιορισμένα σε ορισμένες περιοχές.
Αλλά είναι «πιθανό» ότι υψηλότερο ποσοστό τροπικών κυκλώνων σε όλο τον κόσμο φθάνει στην κατηγορία τρία ή παραπάνω, που σημαίνει ότι φθάνουν τις υψηλότερες ταχύτητες ανέμου, σύμφωνα με την Κλιματική Υπηρεσία του ΟΗΕ, την IPCC.
Η IPCC αναφέρει με «μέση βεβαιότητα» ότι έχει σημειωθεί αύξηση του μέσου και του μέγιστου ποσοστού βροχόπτωσης που σχετίζεται με τους τροπικούς κυκλώνες. Η συχνότητα και το μέγεθος των τυφώνων στον Ατλαντικό ωκεανό έχει επίσης αυξηθεί, γεγονός που σημαίνει ότι οι μέγιστες ταχύτητες ανέμου αυξάνονται πολύ γρήγορα, κάτι που μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο.
Φαίνεται επίσης ότι υπήρξε μια επιβράδυνση στην ταχύτητα με την οποία οι τροπικοί κυκλώνες κινούνται στην επιφάνεια της Γης. Αυτό συνήθως φέρνει περισσότερες βροχοπτώσεις για μια δεδομένη τοποθεσία. Για παράδειγμα, το 2017 ο τυφώνας Χάρβεϊ «στάθηκε» πάνω από το Χιούστον, απελευθερώνοντας 100 εκατοστά βροχής σε τρεις ημέρες.
Σε ορισμένα μέρη, η μέση τοποθεσία όπου οι τροπικοί κυκλώνες φτάνουν στο μέγιστο της έντασής τους έχει μετατοπιστεί προς τους πόλους - για παράδειγμα στον δυτικό Βόρειο Ειρηνικό και ως συνέπεια νέες ανθρώπινες κοινότητες εκτίθενται πλέον σε αυτούς τους κινδύνους.
Και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η αυξημένη ένταση των τυφώνων στις ΗΠΑ σημαίνει ότι προκαλούν περισσότερες ζημιές. Αυτό μάλιστα ωθεί ορισμένους επιστήμονες να αναρωτηθούν εάν θα πρέπει να εισαχθεί μια άλλη ταξινόμηση - Κατηγορία 6 - για τους πιο έντονους τυφώνες που γίνονται όλο και πιο συχνοί λόγω της κλιματικής κρίσης.
Πώς επηρεάζει τους τυφώνες η κλιματική αλλαγή;
Η αξιολόγηση της ακριβούς επίδρασης της κλιματικής αλλαγής σε μεμονωμένους τροπικούς κυκλώνες είναι πρόκληση. Οι καταιγίδες είναι σχετικά τοπικές και βραχύβιες και μπορεί να διαφέρουν σημαντικά σε κάθε περίπτωση.
Αλλά η άνοδος της θερμοκρασίας επηρεάζει αυτές τις καταιγίδες με πολλούς μετρήσιμους τρόπους.
Πρώτον, τα θερμότερα νερά των ωκεανών σημαίνουν ότι οι καταιγίδες μπορούν να πάρουν περισσότερη ενέργεια, οδηγώντας σε υψηλότερες ταχύτητες ανέμου. Τα ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών στην επιφάνεια της θάλασσας ήταν ένας βασικός λόγος για τον οποίο οι επιστήμονες στις ΗΠΑ προέβλεψαν ότι η εποχή τυφώνων στον Ατλαντικό για το 2024 υπερβαίνει το κανονικό. Οι υψηλές θερμοκρασίες οφείλονται κυρίως στις μακροχρόνιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, βασική αιτία της κλιματικής αλλαγής.
Δεύτερον, μια πιο ζεστή ατμόσφαιρα μπορεί να συγκρατήσει περισσότερη υγρασία, οδηγώντας σε πιο έντονες βροχοπτώσεις. Η κλιματική αλλαγή έκανε τις ακραίες βροχοπτώσεις από τον τυφώνα Χάρβεϊ το 2017 περίπου τρεις φορές πιο πιθανές, σύμφωνα με μια εκτίμηση.
Τέλος, η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει, κυρίως λόγω του συνδυασμού των παγετώνων που λιώνουν και των στρωμάτων πάγου και του γεγονότος ότι το θερμότερο νερό καταλαμβάνει περισσότερο χώρο. Τοπικοί παράγοντες μπορούν επίσης να παίξουν ρόλο. Αυτό σημαίνει ότι οι καταιγίδες συμβαίνουν πάνω από τα ήδη ανυψωμένα επίπεδα της θάλασσας, επιδεινώνοντας τις παράκτιες πλημμύρες. Για παράδειγμα, εκτιμάται ότι τα ύψη πλημμύρας από τον τυφώνα Κατρίνα το 2005 - μια από τις πιο θανατηφόρες καταιγίδες της Αμερικής - ήταν 15-60% υψηλότερα από ό,τι θα ήταν στις κλιματικές συνθήκες του 1900.
Συνολικά, η IPCC καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι άνθρωποι έχουν συμβάλει στην αύξηση των βροχοπτώσεων που σχετίζονται με τους τροπικούς κυκλώνες και στην υψηλότερη πιθανότητα ενός τροπικού κυκλώνα να είναι πιο έντονος.
Πώς μπορεί να αλλάξουν οι τυφώνες στο μέλλον;
Ο αριθμός των τροπικών κυκλώνων παγκοσμίως είναι απίθανο να αυξηθεί, σύμφωνα με την IPCC.
Αλλά καθώς ο κόσμος ζεσταίνεται, είναι «πολύ πιθανό» οι τυφώνες να έχουν ολοένα και υψηλότερα ποσοστά βροχοπτώσεων και να φτάσουν σε υψηλότερες κορυφαίες ταχύτητες ανέμου. Αυτό σημαίνει ότι ένα υψηλότερο ποσοστό θα έφτανε στις πιο έντονες κατηγορίες, τέσσερις και πέντε.
Όσο περισσότερο αυξάνονται οι παγκόσμιες θερμοκρασίες, τόσο πιο ακραίες θα τείνουν να είναι αυτές οι αλλαγές.
Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία και πάντα με ένα αρκετά μεγάλο περιθώριο σφάλματος, η IPCC έχει καταλήξει πως εάν η θερμοκρασία της Γης αυξηθεί κατά
- 1,5°C, οι τυφώνες κατηγορίας 4 και 5 θα αυξηθούν κατά 10%
- 2°C κατά 13%
- 4°C κατά 20%
Με πληροφορίες από BBC
