Ένα χρόνο μετά τον θάνατό του σε σωφρονιστική αποικία στον Αρκτικό Κύκλο, ο Αλεξέι Ναβάλνι παραμένει σύμβολο αντίστασης στη Ρωσία. Η επέτειος του θανάτου του συνοδεύτηκε από εκδηλώσεις μνήμης σε πολλές χώρες, παράλληλα με σφοδρές καταγγελίες Ευρωπαίων ηγετών για την ευθύνη του Κρεμλίνου.
Στη Μόσχα, παρά το δριμύ ψύχος και την απειλή συλλήψεων, εκατοντάδες πολίτες σχημάτισαν ουρές για να επισκεφθούν τον τάφο του Ναβάλνι στο νεκροταφείο Borisovskoye. Παράλληλα, στο Βερολίνο, η χήρα του, Γιούλια Ναβάλναγια, η οποία ζει εξόριστη, επρόκειτο να μιλήσει σε εκδήλωση μνήμης.
«Πολέμησε για τη δημοκρατία και την ελευθερία»
Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς απέδωσε φόρο τιμής στον Ναβάλνι, χαρακτηρίζοντάς τον ως τον σημαντικότερο αντίπαλο του Βλαντίμιρ Πούτιν. «Ο Πούτιν καταστέλλει με βίαιο τρόπο την ελευθερία και όσους την υπερασπίζονται. Η γενναιότητα του Ναβάλνι είχε τεράστιο αντίκτυπο που ξεπερνά τον θάνατό του», δήλωσε ο Σολτς.
Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε., Κάγια Κάλλας, τόνισε πως ο Ρώσος πρόεδρος φέρει την «απόλυτη ευθύνη» για τον θάνατο του Ναβάλνι. «Έδωσε τη ζωή του για μια ελεύθερη και δημοκρατική Ρωσία», ανέφερε, καλώντας παράλληλα για την απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων στη χώρα.
«Καθώς η Ρωσία εντείνει τον παράνομο επιθετικό της πόλεμο κατά της Ουκρανίας, συνεχίζει και την εσωτερική της καταστολή», πρόσθεσε η Κάλλας, σημειώνοντας ότι δεκάδες δικηγόροι και υποστηρικτές του Ναβάλνι παραμένουν άδικα φυλακισμένοι.
Σε βίντεο που δημοσιεύθηκε την Κυριακή, η Γιούλια Ναβάλναγια έστειλε μήνυμα ενότητας στην εξόριστη ρωσική αντιπολίτευση, υπογραμμίζοντας πως η μάχη του Ναβάλνι δεν έχει τελειώσει. «Γνωρίζουμε γιατί αγωνιζόμαστε: για μια ελεύθερη, ειρηνική και όμορφη Ρωσία. Η χώρα που ονειρεύτηκε ο Αλεξέι είναι εφικτή», δήλωσε.
Κατηγόρησε τον Πούτιν ότι προσπαθεί να «διαγράψει τη μνήμη του Ναβάλνι, να αποκρύψει την αλήθεια για τη δολοφονία του και να μας αναγκάσει να παραιτηθούμε». Ωστόσο, κάλεσε τους υποστηρικτές της αντιπολίτευσης να συνεχίσουν τον αγώνα τους, είτε μέσω διαδηλώσεων, είτε με την υποστήριξη πολιτικών κρατουμένων.
«Ο Αλεξέι ενέπνευσε ανθρώπους που καταλαβαίνουν πως η Ρωσία δεν είναι μόνο πόλεμος, διαφθορά και καταπίεση», ανέφερε.
Αυταρχική καταστολή και φόβος διώξεων στη Ρωσία
Ο Ναβάλνι πέθανε στις 16 Φεβρουαρίου 2024, σε ηλικία 47 ετών, στην αυστηρά φυλασσόμενη αποικία Polar Wolf στο Χαρπ, όπου είχε μεταφερθεί το 2023. Είχε συλληφθεί το 2021, κατά την επιστροφή του από τη Γερμανία, όπου ανάρρωνε από δηλητηρίαση με νευροτοξικό παράγοντα novichok.
Το ρωσικό καθεστώς είχε χαρακτηρίσει τον Ναβάλνι «εξτρεμιστή», καθιστώντας οποιαδήποτε αναφορά στο όνομά του ή στην οργάνωσή του Anti-Corruption Foundation ποινικά κολάσιμη. Όποιος μνημονεύει τον Ναβάλνι χωρίς να τον αποκαλεί «εξτρεμιστή» μπορεί να τιμωρηθεί με πρόστιμο ή φυλάκιση έως και τέσσερα χρόνια.
Παρά τους αυστηρούς ελέγχους, εκατοντάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στο νεκροταφείο Borisovskoye για να τιμήσουν τη μνήμη του. Σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, φιλοκυβερνητικά κανάλια στο Telegram προειδοποιούσαν ότι «ο Μεγάλος Αδελφός σας παρακολουθεί», συνοδεύοντας τις αναρτήσεις τους με φωτογραφίες από τις κάμερες ασφαλείας στο νεκροταφείο.
Η Ρωσία δεν έχει δώσει πειστικές εξηγήσεις για τον θάνατο του Ναβάλνι, υποστηρίζοντας απλώς ότι «κατέρρευσε ενώ έκανε περίπατο στο προαύλιο της φυλακής».
Ο θάνατός του σημειώθηκε λιγότερο από έναν μήνα πριν τις προεδρικές εκλογές στη Ρωσία, οι οποίες εξασφάλισαν στον Πούτιν την παραμονή του στην εξουσία για τουλάχιστον μία ακόμη εξαετία.
Μέχρι την τελευταία στιγμή, ο Ναβάλνι καλούσε τους Ρώσους να εναντιωθούν στο Κρεμλίνο και να απορρίψουν τον πόλεμο στην Ουκρανία. «Αποφάσισα να μη φοβάμαι», έγραφε στην αυτοβιογραφία του, η οποία εκδόθηκε μετά τον θάνατό του.
Ο ένας χρόνος από την απώλειά του βρίσκει τη ρωσική αντιπολίτευση εξασθενημένη και σε μεγάλο βαθμό εξόριστη. Ωστόσο, όπως σημειώνουν οι σύμμαχοί του, η ιδέα μιας ελεύθερης Ρωσίας παραμένει ζωντανή – και η μνήμη του Ναβάλνι συνεχίζει να εμπνέει.
