Berlin - Land of the Free, Home of the Bear

Καμία άλλη πόλη δεν συνδυάζει τόσο ιδανικά το παρελθόν με το μέλλον. Όπου κι αν σταθείς, όπου κι αν βρεθείς, αντικρίζεις την ιστορία «προσωποποιημένη» αλλά και την προοπτική. Βλέπεις τι συνέβη αλλά και τι θα συμβεί. Το βλέπεις και στην αρχιτεκτονική του παλιού με το σύγχρονο. Και παρά τα πέντε επιβλητικά μουσεία που πλέουν πάνω στα κανάλια, η αίσθηση που παίρνεις από μια βόλτα στο Βερολίνο δεν είναι καθόλου μουσειακή. Το αντίθετο. Η πόλη έχει μια μοναδική δυναμική, που αντλεί από το παρελθόν αλλά κοιτάζει προς το μέλλον με γερμανική μεθοδικότητα και σιγουριά. Γη της επαγγελίας παρά τα «φτωχά» οικονομικά της και την ανεργία. Η πόλη μυρίζει ανάπλαση, ανανέωση, επανάκτηση κι αντίσταση. Ο τουρισμός έχει χτυπήσει ρεκόρ δεκαετιών καθώς τα αεροπορικά εισιτήρια (budget εταιριών) για Βερολίνο είναι πάμφθηνα, αν κλείσεις νωρίς, από όπου κι αν κλείσεις (μέσα από Ευρώπη φυσικά). Οι μετανάστες συνεχίζουν να συρρέουν, παρόλη την ανεργία που επιμένει. Οι ευκαιρίες παραμονεύουν σε κάθε γωνία, αν ξέρεις να τις ψάξεις. Τα νοίκια είναι φθηνά, το real estate ακόμα φθηνότερο, αν τα έχεις φυσικά, και οι τιμές στα σούπερ μάρκετ μοιάζουν να είναι κολλημένες στα ευρώ σεντς - ότι και να πάρεις. Γάλα βιολογικό 45 λεπτά, σοκολάτα Μίλκα η μεγάλη πλάκα 23 λεπτά, χυμός πορτοκάλι 34 λεπτά. Ελευθερία, αγάπη, συνεργασία, λειτουργικότητα και πολύ-πολιτισμικότητα 18 λεπτά. Τζάμπα πράμα. Κι ας πάει να γκρινιάζει η Μέρκελ και οι απανταχού σφιχτόκωλοι χριστιανοδημοκράτες.
==========

Bear – Η ιερή αρκούδα

To Bear, ή οι Bears, είναι πλέον κίνημα, ολόκληρη κοινωνική ομάδα. Παρόλο που ξεκίνησε ως μία από τις «περιθωριακές» μικρο-subcultures της ομοφυλοφιλικής κοινότητας, στο Σαν Φρανσίσκο γύρω στο 1976, εξαπλώθηκε σιγά σιγά, έγινε και λίγο μόδα, όπως και το αξύριστο μούτρο και σώμα. Δημιούργησε ένα ρεύμα αμφισβήτησης της τρέντι κουλτούρας των φανταχτερών στιλιζαρισμένων γκέι που έπιασε τόπο. Η τρίχα ως τοτέμ διαφοροποίησης.

Υλικά που συνθέτουν τον κινηματικό χαρακτήρα των Bears: Ειδικά events, πάρτι και διαγωνισμοί International Mr. Bear σε Ευρώπη και Αμερική. Εξειδικευμένοι οδηγοί αποκλειστικά για bear events, όπως το Bearlin Guide. «Ενδo-οικογενειακά» debates για την ταυτότητα της ομάδας. Ειδικοί κώδικες και διεξοδικές διαβαθμίσεις ανάλογα με το μέγεθος και την ηλικία των «αρκούδων», για παράδειγμα ένας μικροκαμωμένος ή νεότερος σε ηλικία bear λέγεται cub (από το bear cub – αρκουδάκι). Panda bear είναι ο Ασιάτης τριχωτός μεγαλόσωμος bear (!), ενώ polar bear είναι ο γηραιότερος μεγαλόσωμος bear, καθώς γκριζάρει κάπως άμα καβαλήσει τα 50. Και το σύμβολο του Βερολίνου που τυχαίνει να είναι μια αρκούδα επίσης, έρχεται να προσθέσει στο μύθο που θέλει την πόλη προπύργιο κάθε είδους σεξουαλικής έκφρασης και «λοξοδρόμησης». Ναι το Βερολίνο είναι η πόλη όπου ανθούν οι σεξουαλικές μειονότητες, είναι η πόλη όπου ακραίες –για κάποιους- φετιχιστικές εμμονές βρίσκουν καταφύγιο και εντάσσονται σχεδόν αυτόματα στον πλούσιο ηδονιστικό καμβά της. Είναι και η πόλη που γέννησε το GayRomeo.

Τα φτερά του έρωτα της Νίκης του Siegessäule προστατεύουν όλους τους θύτες αλλά και τα θύματα των σεξουαλικών παθών. Μια έτσι να κάνει η φτερωτή Βικτόρια, θα διασχίσει με βια τη λεωφόρο των Φλαμουριών για να σταθεί στο πλάι οποιουδήποτε την χρειαστεί - είτε αυτός φοράει δέρμα, είτε πλαστικό, λίκρα ή κι ένα απλό jock-strap. Όπως έκανε και σε κάθε Love Parade.
==========

[Το θρυλικό Berghain]


Berghain vs Ostgut

Σφαγεία, λαχαναγορά, βιομηχανική περιοχή. Τι άλλο θα μπορούσε να ευδοκιμήσει εκεί από ένα εναλλακτικό τριήμερο πάρτι σε χώρο όπου παλιότερα στεγαζόταν ένας σταθμός της γερμανικής ΔΕΗ. Το όνομα αυτού Berghain, το techno powerhouse όπως το αποκαλούν. Λειτουργεί από το 2004 σε μοναδική έκδοση από τσιμέντο και ατσάλι κομμουνιστικού ρυθμού. Ο χώρος είναι καταπληκτικός για τέτοιου είδους τριήμερα πάρτι. Αίθουσες με το ταβάνι να φτάνει τα 18 μέτρα και χωρητικότητα 1500 ατόμων, τεράστια παράθυρα, πάμπολλες τουαλέτες όπου μπορείς να κάνεις το οτιδήποτε ανενόχλητος, χώροι lounge αλλά και darkrooms. Οι ουρές που περιμένουν να μπούνε στους χώρους του είναι μνημειώδεις. Περιμένεις έξω – στο κρύο και το αγιάζι – υπομονετικά να έρθει η σειρά σου και αφού σου έχουν σπάσει τα νεύρα, φτάνεις αργά και μαρτυρικά προς την είσοδο για να διαπιστώσεις ότι οι πιθανότητες να σε βάλουν είναι όντως πιθανότητες. Τρως και μια κρυάδα βλέποντας τους μπροστινούς σου να τρώνε πόρτα και παρακαλάς να μην έχεις την ίδια τύχη.

Οι μούρες στην κερκόπορτα της αβύσσου έχουν κάτι το τρομακτικό – καμία σχέση με τις drag queens που κάνουν πόρτα στα γκέι κλαμπ και κόβουν κι εκεί αβέρτα αλλά με στιλ. Εδώ το στυλ είναι άγριο, σχεδόν βάρβαρο, χωρίς πολλές κουβέντες αλλά με αποπεμπτικά νεύματα. Αν είσαι μόνος σου, κόβεσαι. Αν είσαι τουρίστας (και φαίνεται), κόβεσαι. Αν είσαι το στρέιτ ζευγάρι των Ασιατών που περίμενε ακριβώς μπροστά από μας, επίσης κόβεσαι, χωρίς εμφανή λόγο κι αιτία. Στο face-control ξεχωρίζει ο ευτραφής αρχιμπράβος με το παρουσιαστικό θαλασσίου ελέφαντα, με μουστάκια και πίρσινγκς να μπερδεύονται στο αλλόκοτο και μοχθηρό πρόσωπο του. Το μάτι κοκαρισμένο μέχρι εκεί που δεν πάει και το τατουάζ-συρματόπλεγμα να ξεχειλίζει από τους ώμους του και να ανεβαίνει μέχρι το πρόσωπό του. Όσο περιμέναμε - και κράζαμε στα ελληνικά – αναρωτιόμουν πως είναι δυνατόν όλοι οι απορριφθέντες να το παίρνουν τόσο στωικά; Δεν στραβώνουν; Τσαμπουκάδες δε γίνονται; Η απάντηση ήρθε άμεσα όταν ένας Γερμανός πλησίασε στην είσοδο και με αρκετά ήπιο τρόπο τους πέταξε μια ανθοδέσμη σχεδόν στα μούτρα. Προφανώς θα είχε κοπεί προηγουμένως και γύρισε για τους «εκδικηθεί» με τον πιο πολιτισμένο τρόπο που έχω δει ποτέ μου. Οι χοντρόπετσοι φυσικά κόκκαλο. Αλλά κόκκαλο ήταν ήδη οπότε αφασία. Ένα μουσικό blog της ηλεκτρονικής έκδοσης του Guardian φέρει ποστ με τίτλο «Που είναι οι πιο τρομακτικοί πορτιέρηδες του κόσμου;» Και στην απάντηση περιγράφει την εμπειρία που είχε ο συντάκτης περιμένοντας στην ουρά του Berghain και τις εντυπώσεις του από τον φοβερό και τρομερό «τρύπιο Hulk» που, όπως μας ενημερώνει στα γερμανικά το βιντεάκι-αφιέρωμα που φιλοξενεί το ποστ, ο Σβεν είναι πορτιέρης/φωτογράφος.

[Εσωτερικό του Berghain]

Μέσα, το δυστοπικό καμένο industrial/sci-fi σκηνικό περιγράφεται δύσκολα με λέξεις – θα κάνω μια απόπειρα να το περιγράψω με τίτλους ταινιών και βιβλίων. Mad Max meets Neuromancer meets Metropolis meets Junkie meets Party Monster meets Groove meets Das Boot meets Technozoyds: An Electromentary. Η αίθουσα Panorama είναι όλα τα λεφτά, με τις φωτογραφίες του Wolfgang Tillmans να βγάζουν μάτι – ειδικά αυτή με την κωλότρυπα σε close-up, αλλά και τα χρωματιστά παράθυρα που όταν βγαίνει ο ήλιος ιριδίζουν καλειδοσκοπικά. Το Panorama bar ξεχωρίζει – κάτω όμως βαράνε σφυριά… και στο υπόγειο τα σκοτεινά δωμάτια καλούν τους πιστούς για προσκύνημα. Στα καλύτερα του το Berghain θυμίζει το θρυλικό electro club στη Ζυρίχη (2003-2006) που λεγόταν Dachkantine και την πορεία του οποίου αφηγείται το ντοκιμαντέρ Technozoyds: An Electromentary.

[Berghain]

Το Berghain δεν είναι προϊόν παρθενογένεσης. Είναι απόγονος, ή μάλλον η μετεξέλιξη του Ostgut, του πρώτου τέτοιου «rave club» που λειτούργησε από το 1998 ως το 2003, στην ίδια περιοχή, και με το ατού της πρωτοπορίας και του γνήσια ανατρεπτικού. Το Ostgut ήταν κι αυτό spin-off ενός φετίχ πάρτι αποκλειστικά για άνδρες που λεγόταν «Snax».

[Η ταμπέλα του Ostgut]

Το κοινό του Ostgut βέβαια ήταν mixed, είχε απ’ όλα. Ήταν το πάρτι όπου χαπακωμένοι γκέι χόρευαν με το πουλί τους έξω. Όπου ο κουστουμαρισμένος businessman καθόταν δίπλα δίπλα στο μπαρ με το ζευγάρι των φετιχιστών που μύριζαν τα αθλητικά τους. Βέβαια, ότι καλό, γίνεται και μαζικό. Το Ostgut δεν άντεξε να καταπιεί το χάπι της εμπορικότητας και έκλεισε, για να δώσει τη θέση του στο Berghain που μια χαρά τα καταφέρνει να γεμίζει όλες τις αίθουσες του – και δεν έχει κανέναν ενδοιασμό περί τούτου.
==========

Cafe Moskau

Στην κομμουνιστική εποχή το εστιατόριο Moskau ήταν σημείο αναφοράς για τα πολιτιστικά δρώμενα της Ανατολικής Γερμανίας. Εστιατόριο αλλά και «αγορά» καλλιτεχνικής παραγωγής. Επιβλητικό απέξω, με τεράστιες τζαμαρίες από το δάπεδο ως την οροφή, ψιλοτάβανο και λαβυρινθώδες, με σάλες στις οποίες έχει περπατήσει όλη η αφρόκρεμα της ανατολικοβερολινέζικης ελεγκάντσας. Μετά την επανένωση, το εστιατόριο μετατράπηκε σε χώρο για εκδηλώσεις και πάρτι. Για χρόνια γινόταν εκεί το επιτυχημένο γκέι πάρτι GMF. Το 2007 όμως το GMF μετακόμισε και το Moskau έμεινε «ορφανό». Το αγόρασε τελικά ένας Αμερικανός μεγαλοεπενδυτής και το παραχωρεί, αραιά και που πλέον, όπου να ναι, για γκαλά και άλλα κουλά. Δύο φορές παρατημένο το Cafe Moskau, χάσκει τώρα μεγαλόπρεπα, σα φάντασμα, εκεί όπου η ιστορία το δόξασε, πάνω στη λεωφόρο Karl Marx.
==========

[street art στο Kreuzberg]


Kreuzberg

Τα Εξάρχεια του Βερολίνου. Από το 1987 γίνονται συμπλοκές με την αστυνομία στην περιοχή κάθε Πρωτομαγιά – και όχι μόνο. Έχουν καεί τόσα Mc Donalds στο Kreuzberg, που πλέον ο Ronald McDonald αποφάσισε να μην ξανανοίξει άλλο κατάστημα εδώ. Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης (Mitte) και μέχρι τα τέλη του ‘70 ήταν μια από τις πιο φτωχές γειτονιές του δυτικού Βερολίνου. Όταν η πόλη όμως επανενώθηκε, το X-berg έγινε η κουλτουρέ περιοχή ενός νέου Βερολίνου. Η φήμη που το ακολουθεί μιλάει για διαδηλώσεις και ταραχές, εθνοποικιλότητα, καταλήψεις, εναλλακτική κουλτούρα και νυχτερινή ζωή.

[mural στο Kreuzberg]

Το Kreuzberg κατοικείται κυρίως από μετανάστες, πολλοί από αυτούς Τούρκοι, και ψηφίζει κατά συντριπτική πλειοψηφία το Κόμμα των Πρασίνων. Είναι και η καρδιά του κινήματος του γερμανικού πανκ-ροκ. Στους δρόμους του έχουν περπατήσει άπειρες διαδρομές οι Iggy Pop και David Bowie πηγαίνοντας για το κλαμπ SO36, το αντίπαλο δέος του νεοϋορκέζικου CBGB. Τώρα κυριαρχεί το hip hop, η ραπ και το breakdance – λένε πως τα έφεραν μαζί τους τα παιδιά των Αμερικανών στρατιωτών που εγκαταστάθηκαν στο Βερολίνο μετά την επανένωση και έκαναν την περιοχή στέκι τους. Στο Kreuzberg, καθώς και σε άλλα σημεία του Βερολίνου, τα εστιατόρια ΔΕΝ σερβίρουν Coca-Cola, ούτε Sprite, ούτε Fanta. Σερβίρουν αποκλειστικά τα δικά τους ντόπια αναψυκτικά, όπως Afri-Kola ή Fritz-Kola.
===========

[KitKat Club σήμερα]

Schönenberg

«Ακριβή περιοχή» μου είπε ο Γερμανός διευθυντής μου αφότου γύρισα από Βερολίνο. «Αλλά και θρυλική». Έκει έχουν ζήσει κατά καιρούς οι Albert Einstein, David Bowie με Iggy Pop, Klaus Kinsky, Billy Wilder, Christopher Isherwood και άλλοι πολλοί καλλιτέχνες, επιστήμονες, συγγραφείς και πολιτικοί. Γύρω από την πλατέια Nollendorfplatz εξαπλώνεται και το γκέι χωριό με τα άπειρα sex shops και τις φετιχερί, τα γκεόμπαρα με τα dark rooms και τα αγόρια που σου βρίσκουν ντρόγκες με το «γκούτεν άμπεντ σας». Από το 1920 και μέχρι τις αρχές του ’30, με την Δημοκρατία της Βαϊμάρης να μεσουρανεί, η περιοχή έσφυζε από γκέι ζωή. Το 1933 οι Ναζί κλείνουν το θρυλικό κλαμπ Eldorado Night Club, οι θαμώνες του οποίου έγιναν αργότερα κεντρικές φιγούρες στα σχέδια του Otto Dix. Κάπου πιο δίπλα βρίσκεται και το διαμέρισμα της Sally Bowles του Cabaret, το φυσικό ντεκόρ στο οποίο βασίστηκε το βιβλίο του Christopher Isherwood «Goodbye to Berlin» και η ταινία που έκανε την Liza Minelli αθάνατη. Το κλαμπ Kit Kat στο οποίο τραγουδούσε η Minelli στην ταινία υπάρχει ακόμα και τώρα είναι techno club, γνωστό για τα αντισυμβατικά σεξουαλικά του ήθη.

[Είσοδος του KitKat Club σήμερα]
==========


Τείχος

Χτίστηκε μέσα σε «μια νύχτα» σαν ελληνικό αυθαίρετο για να στεγανοποιήσει τα σύνορα μιας φοβικής ανατολικής Γερμανίας και να κρατήσει στο μαντρί τους εκατοντάδες που αυτομολούσαν καθημερινά προς τη δυτική πλευρά. Μόνο από τις ένοπλες μονάδες που διατέθηκαν για τη φύλαξη του λιποτάκτησαν και διέφυγαν προς το Δυτικό Βερολίνο τις πρώτες μέρες 85 άνδρες, ενώ πέτυχαν 216 απόπειρες διαφυγής από τις συνολικά 400.
- Δε σταμάτησα να το βγάλω φωτογραφία, ότι έχει απομείνει δηλαδή. Με ενοχλεί μερικές φορές η τουριστική αντιμετώπιση των ερειπίων της ιστορίας. Δε μου λείπει που δεν εχω στο ψυγείο μου μαγνητάκι με «τίμιο τσιμέντο» από το τείχος του Βερολίνου. Αντιθέτως, εχω footage από ένα "νέο τείχος" με γκραφιτι και street art που συναντησα στο δρόμο για το αεροδρόμιο.

Το Βερολίνο συνεχίζει να βρίσκεται χωρισμένο στα δύο. Από τη μία είναι οι δυτικοτροποι επενδυτές και κυνηγοί κεφαλαίου που ξαναχτίζουν σιγά σιγά την πόλη σε πλήρως καπιταλιστικό μοντέλο, και όσοι εργαζόμενοι τρώνε ψωμί από αυτούς -  κι από την άλλη οι νεομποέμ αρνητές της εξοντωτικής καριέρας και της γραβάτας, που είναι ευχαριστημένοι να συντηρούνται με το επίδομα ανεργίας του κράτους και ζουν σε σπίτια που τους παραχωρεί η κοινωνική πρόνοια ή σε καταλήψεις και «γκέτο» καλλιτεχνών. Και δεν είναι καθόλου λίγοι – και δεν είναι μετανάστες αλλά αυτόχθονες Γερμανοί. Σε πείσμα της Bild που έχει σκυλιάσει.
==========

[Κατάληψη στην Kastanienallee]


Mauerpark - Καραόκε στην αρκουδοφωλιά

Όλοι αυτοί οι μποέμ «ανατολικοβερολινέζοι» και πολλοί άλλοι κατηφορίζουν κάθε Κυριακή την Kastanienallee, με τις καταλήψεις και τα πολυσύχναστα καφέ κι εστιατόρια, για να φτάσουνε στο ξακουστό Mauerpark – κυριολεκτική μετάφραση Τειχόπαρκο! Το πάρκο, στους ψυχροπολεμικούς καιρούς, αποτελούσε μέρος του τείχους και της φρουρούμενης νεκρής ζώνης. Μετά το ’89 το τείχος ξηλώθηκε και η νεκρή ζώνη ανακηρύχθηκε δημόσιος χώρος. 4,5 εκατομμύρια μάρκα, ένα στάδιο αλλά και μια ανοικτή αγορά (flea market) αργότερα, το πάρκο πήρε τα πάνω του και έγινε σημείο αναφοράς. Από μακριά, φαίνεται σαν ένα μικρό Woodstock – κάθε Κυριακή τουλάχιστον. Μουσικές, ζογκλέρ, πυροτεχνουργοί του δρόμου, καλλιτέχνες κάθε είδους παρελάσουν στις εκτάσεις του Mauerpark εκθέτοντας ο καθένας κι από ένα κομματάκι από το ταλέντο του – δωρεάν και αμισθί.

Γι’ αυτό και ο Ιρλανδός αοιδός Joe Hatchiban (ψευδώνυμο) αυτό το χώρο διάλεξε για να αναπτύξει το πρότζεκτ του. Μια ωραία πρωία, πήρε το lap top του και ένα σετ ηχεία, τα φόρτωσε στο ποδήλατο του και άραξε στο μικρό πέτρινο θεατράκι του δήμου που στολίζει το πάρκο στη δυτική πλευρά του. Εκεί ξεκίνησε δειλά δειλά να παίζει γνωστά κομμάτια και να τραγουδάει διαβάζοντας τους στίχους από το lap top του. Στην αρχή μαζεύτηκαν λίγοι περίεργοι, στη  συνέχεια το κοινό φούντωνε και τώρα πια το υπαίθριο καραόκε έχει γίνει θεσμός. Το θεατράκι είναι sold out κάθε Κυριακή (περίπου από τη μία το μεσημέρι ως τις πέντε το απόγευμα) και οι περφόρμανς των απλών θεατών βιντεοσκοπούνται – τα καλύτερα καταλήγουν στο Youtube αλλά και στην ιστοσελίδα του Bearpit Karaoke. Πολλοί έχουν προσεγγίσει τον Ιρλανδό ενορχηστρωτή της όλης παράστασης με σκοπό να του προτείνουν συνεργασίες και συμβόλαια εκμετάλλευσης του πετυχημένου act αλλά ο Joe αρνείται πεισματικά να ξεπουληθεί – ναι υπάρχουν και τέτοιοι καλλιτέχνες. Προτιμά να συνεχίσει να προσφέρει δωρεάν το πρόγραμμα του. Βγάζει και κουβά στο τέλος κάθε show για ενίσχυση από το κοινό.

Μουσική και γνωστά τραγούδια, δωρεάν διασκέδαση για όλους, πρωταγωνιστές το κοινό και λίγο από μουσικό ριάλιτι – όλα αυτά συνθέτουν την εικόνα του αυτοσχέδιου «Να η Ευκαιρία», όπου ο καθένας μπορεί να κατέβει στη σκηνή, να δοκιμαστεί και να κερδίσει τη συμπάθεια των ένθερμων θεατών– η απόλυτη ψυχοθεραπεία μπροστά σε εκατοντάδες ενθουσιώδους κοινού αγνώστων επί το πλείστον.
==========

Ένα τρίβια για το τελος

Μάθαμε από τα παιδιά που μας φιλοξένησαν στο Βερολίνο ότι η πόλη έχει χτιστεί έτσι ώστε από οποιοδήποτε σημείο κι αν την αντικρίσεις, να έχει κάτι που ξεχωρίζει για να δεις.

Ευχαριστώ τον Θωμά, τον Σάκη, τον Αντώνη, τον Γιώργο, τον Μιχάλη, τον Χρήστο, τον Holger και τον Jürgen για την απίστευτη παρέα τους. Γιώργο, πάμε γι’ άλλα τώρα!

[Danke J]