Υποβρύχιες έρευνες στην περιοχή του ναυαγίου του Mentor διενεργήθηκαν το 2011 και το 2012 από τη μη-κερδοσκοπική οργάνωση Kytherian Research Group σε συνεργασία με την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (βλ. το σάιτ Mentor Shipwreck). Μεγάλο μέρος του ξύλινου σκελετού του κύτους του πλοίου αποκαλύφτηκε τότε. Φωτ. John Fardoulis.
Μερικά από τα "Ελγίνεια μάρμαρα" φωτογραφημένα (με τέχνη) από το Βρετανικό Μουσείο.
(...) Και, τεμπέλικα, τ’ αρχαία σαν χαζοί θα σχολιάζουν,
ενώ οι γεροντοκόρες από πόθο θα στενάζουν
και θα κατατρώγουν όλες ψηλαφώντας με τα μάτια
των υπέροχων γιγάντων τα μαρμάρινα κομμάτια,
και θλιμμένες θα φωνάζουν, όταν δουν τους ανδριάντες:
“Ω, οι Έλληνες οι αρχαίοι ήτανε στ’ αλήθεια άντρες!”
Και συγκρίνοντάς τους τώρα με εκείνους τους γενναίους,
θα ζηλέψουν τη Λαΐδα για τους φίλους Αθηναίους.
Πότε σύγχρονη γυναίκα θα ’χει τέτοιον εραστή;
Άχ, αλίμονο, ο σερ Χάρρυ δεν του μοιάζει του Ηρακλή…
Και στο τέλος, μες στο τόσο το ανώνυμο το πλήθος,
θα βρεθεί κάποιος διαβάτης που θα έχει λίγο ήθος·
λυπημένος, βλέποντάς τα, άφωνος θ’ αγανακτήσει,
θα θαυμάσει τα κλεμμένα, μα τον κλέφτη θα μισήσει.
Ώ, καταραμένη να ’ναι η ζωή του και ο τάφος
και οργή να συνοδεύει το ιερόσυλό του πάθος.
Τ’ όνομά του η Ιστορία δίπλα σ’ εκεινού θα γράψει
του τρελού, που της Εφέσου το ναό ’χε κατακάψει.
Κι η κατάρα μου πιο πέρα απ’ τον τάφο να τον πάει
και το μίσος αιωνίως και τους δυο να κυνηγάει.
Ο Ηρόστρατος και ο Έλγιν, και οι δυο ατιμασμένοι,
μα ο δεύτερος πιο μαύρος απ’ τον πρώτο θ’ απομένει.(Λόρδος Βύρων, Η Κατάρα της Αθηνάς, μετάφραση του καθ. Πάνου Καραγιώργου).
Φωτ. Βρετανικό Μουσείο.
Φωτ. John Fardoulis. Kytherian Research Group.
Φωτ. John Fardoulis. Kytherian Research Group.
Φωτ. John Fardoulis. Kytherian Research Group.
Πιστόλι του 18ου αι., που βρέθηκε λιωμένο και κολλημένο με σπασμένα μπουκάλια και πετρώματα, ανακτήθηκε από το ναυάγιο το 2011. Φωτ. John Fardoulis. Kytherian Research Group.
'Ενα ακόμη πιστόλι έφερε στο φως η έρευνα του 2012. Φωτ. Scott Leimroth. Kytherian Research Group.
Φωτ. John Fardoulis. Kytherian Research Group.
Προσωπικά αντικείμενα επιβατών του πλοίου. Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (2012). Kytherian Research Group.
Όργανα ναυσιπλοΐας. Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (2012). Kytherian Research Group.
Νομίσματα και προσωπικά αντικείμενα επιβατών και πληρώματος του πλοίου. Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (2012). Kytherian Research Group.
Η θέση του ναυαγίου στα νοτιοανατολικά Κύθηρα κοντά στον Αυλαίμονα σε χάρτες της Google και του Βρετανικού Ναυαρχείου.
Η ομάδα του Kytherian Research Group. Δίπλα, οι Συμιακοί σφουγγαράδες που ανέσυραν τα αρχαιολογικά ευρήματα του ναυαγίου των Αντικυθήρων έναν αίωνα μετά απ' αυτό του Mentor. Σφουγγαράδες είχαν επιστρατευτεί κι από τον Λόρδο 'Ελγιν για να ανασυρθούν τα πολύτιμα κιβωτιά του, αλλά χρειάστηκαν τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί η επιχείρηση.
Οι Συμιακοί σφουγγαράδες στο σημείο του αρχαίου ναυαγίου, στα Αντικύθηρα. Φωτογραφία από την έκθεση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Το ναυάγιο των Αντικυθήρων. Το πλοίο - Οι θησαυροί - Ο μηχανισμός.
Ο Λόρδος 'Ελγιν.
Mary Bruce, Countess of Elgin (Mary Hamilton Nisbet), σύζυγος του Λόρδου 'Ελγιν. 'Ηταν μαζί του το 1802 στην Αθήνα και στις άλλες "αρχαιολογικές περιηγήσεις". Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών είχε χαρίσει στους γονείς της ένα κομμάτι του Παρθενώνα, το λεγόμενο "θρόνο Nisbet".
William Richard Hamilton, πρώτος γραμματέας του Λόρδου 'Ελγιν, και μέλος της "αρχαιολογικής" αποστολής του. Προσωπογραφίες του Charles Baugniet (αριστ.) και του Richard James Lane (από μία λιθογραφία του Henry Wyndham Phillips), 1851. National Portrait Gallery.
The Society of Dilettanti. Ανεπίσημη επιστημονική εταιρεία των άγγλων ευγενών και διανοουμένων αφιερωμένη στη μελέτη της ελληνικής και της ρωμαϊκής αρχαιότητας. Ο Λόρδος 'Ελγιν δεν προσχώρησε ποτέ σ' αυτήν, επειδή τα μέλη της εταιρείας είχαν αποφανθεί ότι τα γλυπτά "του" δεν ήταν του Φειδία και ανήκαν στην εποχή του αυτοκράτορα Αδριανού.
Η βορειοδυτική πλευρά του Παρθενώνα, σχέδιο του ιταλού ζωγράφου Giovanni Battista Lusieri (Μουσείο Μπενάκη). Ο Lusieri δεν ήταν μόνο ένας ικανός ζωγράφος, αλλά κι ένας πολύ αποτελεσματικός εντολοδόχος του λόρδου 'Ελγιν. Προσελήφθη αρχικά για να καταγράψει τις αρχαιοτότητες, αλλά ανέλαβε σύντομα πολύ ευρύτερα καθήκοντα, επιβλέποντας μέχρι και την αποστολή των γλυπτών του Παρθενώνα. Τα σχεδιά του που θα μεταφέρονταν με το Mentor καταστράφηκαν όλα.
Σχέδια του Giovanni Battista Lusieri (εκτός από την όψη του ναού του Σουνίου που αποδίδεται σε ένα άλλο μέλος της αποστολής 'Ελγιν, τον ιταλό αρχιτέκτονα Sebastiano Ittar).
Η νοτιοανατολική γωνία του Παρθενώνα, σχέδιο του Giovanni Battista Lusieri (1803). National Gallery of Scotland.
Το περίφημο "φιρμάνι" στην ιταλική μετάφραση του αδεσιμώτατου Philip Hunt, συνεργάτη (και αυτός!) του Λόρδου Έλγιν (παρουσιάζεται στο σάιτ του Τhe British Museum). Στην Εξεταστική Επιτροπή των Κοινοτήταν που διερεύνησε το 1816 τις διαδικασίες με τις οποίες είχαν αποκτηθεί τα "Ελγίνεια", δεν προσκομίστηκε ποτέ από τον Λόρδο 'Ελγιν το πρωτότυπο έγγραφο, με τη δικαιολογία πως είχε χαθεί, αλλά ούτε και η ιταλική μεταφρασή του. Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης Βασίλη Δημητριάδη, το έγγραφο που είχε στα χέρια του ο 'Ελγιν, όταν αφαίρεσε τα Μάρμαρα, δεν ήταν παρά μια απλή συστατική επιστολή του καϊμακάμη (αναπληρωτή του Μεγάλου Βεζίρη) προς τον βοεβόδα (διοικητή των Αθηνών) και όχι φιρμάνι του σουλτάνου.
Επιστολή του αδεσιμώτατου Philip Hunt προς τον Λόρδο Έλγιν, όπου του περιγράφει τη διαδικασία αφαίρεσης των γλυπτών. Τhe British Museum.
Η επιστολή του Λόρδου Έλγιν που ενημερώνει τον βρετανό υποπρόξενο στα Κύθηρα, ότι χάθηκαν "κάποιες πέτρες χωρίς αξία" στο ναυάγιο του πλοίου του :"she had on board a quantity of boxes with stones, of no value of themselves: but of great consequence for me to secure...." Βλ το σάιτ της ταινίας του Christopher Miles Lord Elgin and Some Stones of No Value (1985). Δεξιά, η Καρυάτιδα του Βρετανικού Μουσείου.
Τα πρακτικά της Εξεταστικής Επιτροπής των Κοινοτήτων σχετικά με τα "Ελγίνεια". Βλ. Tom Minogue - Elgin Cheated at Marbles.
Πρακτικά της Εξεταστικής Επιτροπής των Κοινοτήτων. Βλ. Tom Minogue - Elgin Cheated at Marbles.
Ο γιος στα βήματα του πατέρα του ! Ο James Bruce, 8th Earl of Elgin, γιος του Τhomas Bruce 7th Earl of Elgin (του γνωστού μας Λόρδου 'Ελγιν) από το δευτερό του γάμο, διέταξε το 1860 την καταστροφή, την πυρπόληση και τη λεηλασία των θερινών ανακτόρων του αυτοκράτορα της Κίνας (βλ. ποστ Σαν σήμερα 6-10-2012).
Lord Elgin and Some Stones of No Value (1985), μια τηλεοπτική ταινία του άγγλου σκηνοθέτη Christopher Miles (παραγωγή του Channel 4).
Lord Elgin and Some Stones of No Value.
Boy on a Dolphin (1957), αμερικάνικη ταινία του Jean Negulesco. Η Φαίδρα (Σοφία Λόρεν), μία φτωχή κοπέλα που βουτάει για σφουγγάρια στην ...'Υδρα, ανακαλύπτει στο βυθό της θάλασσας ένα άγαλμα μ' ένα αγόρι πάνω σε ένα δελφίνι. Στην προσπαθειά της να το πουλήσει, έρχεται αντιμέτωπη με έναν έντιμο αρχαιολόγο κι έναν πλούσιο κι αδίστακτο συλλέκτη.
σχόλια