Ας ξεκινήσουμε με μια ιστορική αναφορά. Πώς φθάσαμε στο κέντρο, αλλά και τα προάστια της Αθήνας, να κυριαρχούν οι μεγάλες ή μικρές πολυκατοικίες;
Η οριζόντια ιδιοκτησία και το φαινόμενο της αντιπαροχής αποτελούν ένα ιδιωματικό στοιχείο της ελληνικής πραγματικότητας, το οποίο διευκόλυνε την ταχύτατη αστικοποίηση, ιδιαίτερα μετά τον Β' Παγκόσμιο.Εκ των υστέρων, η εξέλιξη αυτή έχει κατηγορηθεί για τη μετατροπή της Αθήνας σε μια άμορφη μάζα δομημένου χώρου, συχνά κακής ποιότητας κατασκευής.
Ξέρουμε όλοι τα αρνητικά τους, μπορείτε να μας πείτε όμως και τις θετικές τους ιδιότητές;
Οι δυνατότητες της πολυκατοικίας είναι αναμφισβήτητες: προσφέρει το πλαίσιο για κοινωνική ένταξη και αστική συγκατοίκηση (καταστήματα, γραφεία και κατοικίες συγκάτοικοι στο ίδιο κτίριο). Η μικρής κλίμακας ιδιοκτησία με τους πολλούς μικροϊδιοκτήτες δημιουργεί προβλήματα, αλλά αποτελεί έναν ισχυρό παράγοντα κοινωνικής συνύπαρξης στην πόλη. Ταυτόχρονα, η δομή των κτιρίων με τον σκελετό από οπλισμένο σκυρόδεμα (μπετόν) προσφέρει πολλαπλές δυνατότητες προσαρμογής και ευελιξίας. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να αναδιαμορφώσουμε τα διαμερίσματα, ώστε να αντιμετωπίσουμε τις καινούργιες ανάγκες που προκύπτουν.
Τι αλλαγές έφερε η κρίση;
Η κρίση έφερε «κενά». Το φαινόμενο είναι ορατό στο επίπεδο του δρόμου με τα κλειστά μαγαζιά και τα πολλά ενοικιαστήρια/πωλητήρια στις εισόδους. Ταυτόχρονα, οι πολυκατοικίες γερνάνε και η έλλειψη πόρων καθιστά δύσκολη τη συντήρηση και ανάπλασή τους.
Η κρίση έφερε «κενά». Το φαινόμενο είναι ορατό στο επίπεδο του δρόμου με τα κλειστά μαγαζιά και τα πολλά ενοικιαστήρια/πωλητήρια στις εισόδους. Ταυτόχρονα, οι πολυκατοικίες γερνάνε και η έλλειψη πόρων καθιστά δύσκολη τη συντήρηση και ανάπλασή τους.
Υπάρχουν προοπτικές για αναζωογόνηση; Τι ιδέες ακούστηκαν στο workshop;
Βεβαίως! Σημαντικό είναι ότι άμεσα, μα και μακροπρόθεσμα, θα πρέπει να βρούμε τρόπους να μετατρέψουμε το μοντέλο ανάπτυξης από ποσοτικό σε ποιοτικό. Μέσα στο εργαστήριο διατυπώθηκαν πολλές καλές ιδέες που αξίζει τον κόπο να τους δώσουμε συνέχεια και να τις αναπτύξουμε. Μια ομάδα του εργαστηρίου ασχολήθηκε με τη σύνδεση της πολυκατοικίας με εναλλακτικούς τρόπους μεταφοράς: πρότεινε τη διαπλάτυνση της εισόδου και, εκμεταλλευόμενη το υπερυψωμένο ταβάνι, εισήγαγε την ιδέα των «κρεμαστών θέσεων στάθμευσης ποδηλάτων». Η ίδια ομάδα ασχολήθηκε, επίσης, με τη δυνατότητα της συνένωσης των ακάλυπτων γειτονικών πολυκατοικιών, ώστε να μπορούν να λειτουργούν ως ένας ενιαίος ελκυστικός κοινόχρηστος χώρος. Μια άλλη ιδέα ήταν η δημιουργία μιας πράσινης ταράτσας ως χώρου συναναστροφής και διοχέτευσης του πιο δημόσιου πλέον χαρακτήρα της πολυκατοικίας. Στο πλαίσιο αυτό συζητήθηκαν και οι δυνατότητες μιας δυναμικής καμπάνιας ευαισθητοποίησης σχετικά με το τεράστιο κέρδος της πόλης σε αντιστοιχία με το ελάχιστο κόστος ενός τέτοιου μέτρου. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το κόστος του τ.μ. μιας πράσινης ταράτσας με ελληνικά ενδημικά φυτά υπολογίζεται γύρω στα 100 ευρώ μέσα σε 80 χρόνια. Μια πράσινη ταράτσα έχει και αισθητική αξία και συμβάλλει στη διατήρηση και αύξηση της βιοποικιλότητας. Βοηθάει, επίσης, σημαντικά στη μείωση της θερμοκρασίας της πόλης το καλοκαίρι. Σημαντικό μέτρο θερμομόνωσης, έχει άμεση συνέπεια τη μεγάλη μείωση του κόστους ψύξης το καλοκαίρι και θέρμανσης τον χειμώνα. Άλλες προτάσεις που διατυπώθηκαν στο workshop αφορούσαν την εκμετάλλευση των άδειων διαμερισμάτων από την κοινότητα της πολυκατοικίας. Έτσι μπορεί να αντιμετωπιστεί η ανάγκη ημιδημόσιων χώρων και χώρων υποδομής. Για παράδειγμα, προτάθηκε τα άδεια διαμερίσματα να στεγάσουν βρεφονηπιακούς σταθμούς ή να αποτελέσουν μέρος ενός δικτύου φιλοξενίας για ταξιδιώτες. Προτάθηκε, επίσης, και μια χαρτογράφηση των προσόντων των κατοίκων μιας πολυκατοικίας ως υποδομή για την ανάπτυξη ενός συστήματος ανταλλαγής υπηρεσιών μεταξύ των κατοίκων της την κρίσιμη εποχή που ζούμε. Γενικά, όλες οι ιδέες επικεντρώθηκαν στην ενδυνάμωση της μικρο-κοινότητας της πολυκατοικίας.
Ποιο είναι το πλαίσιο του workshop;
Το εργαστήριο έγινε στο πλαίσιο του πρότζεκτ «Συν-Δημιουργία της Πόλης» («Co-Creating the City») που επιμελούμαστε ως Hybrid Space Lab. Eκτός από την ξενάγηση στην Αθήνα ως ταξίδι εργασίας, το πρόγραμμα περιελάμβανε και ένα εργαστήριο με θέμα «Πολυκατοικίες ως Θερμοκοιτίδες». Το πρόγραμμα του εργαστηρίου έχουν επιμεληθεί οι καθηγητές Elizabeth Sikiaridi και Frans Vogelaar του Hybrid Space Lab, σε συνεργασία με την Αμαλία Ζέπου, αντιδήμαρχο για την Κοινωνία Πολιτών του Δήμου Αθηναίων, και την Κωνσταντίνα Καρύδη, σύμβουλο Δημάρχου Αθηναίων.
σχόλια