Aν και υπάρχει πάντα η ελπίδα, έστω και σε έναν βαθμό ουτοπικά, ότι η τέχνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, λίγοι είναι οι καλλιτέχνες που πραγματικά άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο, και μέσα σε αυτούς τους μετρημένους στα δάχτυλα ο Άντι Γουόρχολ. Ίσως να μην υπάρχει πιο πολυ-ιδωμένος καλλιτέχνης, ούτε πιο εκλαϊκευμένο είδωλο (με την καλή έννοια) της σύγχρονη τέχνης… Οι εικόνες του έχουν ποζάρει ακόμη και σε ελληνικά σίριαλ ως το απόλυτο σημαινόμενο του σύγχρονου τρόπου ζωής…
Δεν είναι λοιπόν η πρώτη φορά που βλέπουμε και στην Ελλάδα μια έκθεση με έργα του Γουόρχολ, αλλά ίσως είναι μια από τις λίγες που ένα σύνολο συγκεκριμένων έργων σε δύο ενότητες συντίθεται με κάποιο νόημα που ρίχνει ακόμη περισσότερο φως στην εννοιολογική αποκρυπτογράφηση αυτού του εξαιρετικά ιδιόμορφου δημιουργού και της δράσης του. Οι αίθουσες τέχνης Πότνια Θηρών - Bank of Attention και η Haunch of Venison του Λονδίνου οργάνωσαν και παρουσιάζουν ταυτόχρονα στην Αθήνα δύο παράλληλες εκθέσεις. Η μια με τίτλο «Warhol/Icon: Η δημιουργία της εικόνας», η οποία συγκεντρώνει σημαντικές προσωπογραφίες του Άντι Γουόρχολ, στο πλαίσιο (και τον χώρο) των ιστορικής σημασίας αγιογραφιών του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, και η άλλη με τίτλο «Andy Warhol/ Screen Tests», κατά την οποία εκτίθενται στους τρεις ορόφους της γκαλερί Πότνια Θηρών 100 ταινίες από τα τριακόσια περίπου πορτρέτα που έκανε ο Γουόρχολ σε φίλους με τη θρυλική του κάμερα Bolex 16mm. Η ιδέα να μπορούν οι θεατές να δουν ταυτόχρονα παραπάνω από έναν τομέα δραστηριότητας του Άντι Γουόρχολ βοηθάει ιδιαίτερα στην κατανόηση της περιπαικτικής και χωρίς καμία αναστολή χρήσης της «έννοιας της διασημότητας» από τον καλλιτέχνη ως σχολίου απέναντι στην αμερικάνικη κουλτούρα.
Από τη μια τα «εικονικά» πορτρέτα των θεοποιημένων αλλά και την ίδια ώρα «εξευτελισμένων» διασημοτήτων όπως η Μέριλιν, ο πρίγκιπας Κάρολος και η λαίδη Ντι - εικόνες ανθρώπινων προϊόντων μέσα στο Βυζαντινό Μουσείο… Και από την άλλη η παρουσίαση στον άσπρο κύβο των κινούμενων πορτρέτων, κατά τα οποία περισσότερο «συνετές» διασημότητες από τον κύκλο του καλλιτέχνη ποζάρουν για τρία λεπτά απόλυτης απραξίας μπροστά στην κάμερα του Γουόρχολ…
Δηλώνουν το παιχνίδι μίσους και αγάπης με τη δημοσιότητα, τη σκληράδα αλλά και το φθαρτό της ανθρώπινης φύσης κι ακόμα καταφέρνουν να σκιαγραφήσουν τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο o Γουόρχολ σχολίασε τον καταναλωτικό κόσμο, προσδίδοντας μια αναπάντεχη ματιά στη φόρμα του παραδείσου και της κόλασης ταυτόχρονα.
Σε αυτό το επίπεδο, μέσω αυτών των αντιστίξεων, είναι που δουλεύει άριστα και εμπεριστατωμένα το εγχείρημα των δύο εκθέσεων Γουόρχολ μαζί.
Μάλιστα, ένα απ’ τα πιο ενδιαφέροντα πορτρέτα στο Βυζαντινό είναι το μισο-σβησμένο πορτρέτο της μητέρας του, με την οποία ζούσαν μαζί. Ένα έργο που παρουσιάζεται σχετικά σπάνια και δηλώνει με τον πιο καίριο τρόπο την προσπάθεια του Γουόρχολ να αλλάξει την ταυτότητά του, προκειμένου να την επανεφεύρει κάπου μακριά από αυτήν του Σλάβου πρόσφυγα, αλλά και την εμμονική προσκόλληση σε αυτό! Τώρα, όσον αφορά την επιλογή της παρουσίασης του Βυζαντινού Μουσείου σε συνέχεια της συλλογής (και όχι αναμεμειγμένα, που ίσως να είχε περισσότερο νόημα), παρόλο που εξηγείται από τον επιμελητή σε σχέση με τη διαχρονική σημασία και αξία της αγιογραφίας, προσωπικά δεν νομίζω ότι είναι επιτυχημένη και ας είναι μια απόφαση εντυπωσιασμού. Αισθητικά και νοηματικά αυτά τα έργα του Άντι Γουόρχολ θα ταίριαζαν πολύ παραπάνω σε ένα δωμάτιο, όπως το περιγράφει ο David Hickey σε μια παλιά έκδοση του «frieze», σε ένα ασημένιο δωμάτιο με ξεφλουδισμένες άσπρες σωληνώσεις και όσο πιο βρόμικο γίνεται καναπέ στη μέση! Aυτό θα ήταν αρκετό. Και σε περίπτωση που υπήρχε και μια κάμερα στημένη, τότε στο επόμενο δωμάτιο θα μπορούσαν να προβάλλονται και τα Screen Tests… Και, εάν ήταν δυνατόν, και από μηχανές 16 mm, όπως σε άλλα μουσεία, προκειμένου ο ήχος τους να συνδυάζεται με την αμηχανία των παρουσιαζόμενων…
Αλλά, δυστυχώς, αυτό το ρίσκο δεν το παίρνει κανείς στον κόσμο πια για τη δουλειά του Γουόρχολ…
