Εκατομμύρια άνθρωποι ανά τον κόσμο υποφέρουν από κάποια φοβία, από την πιο διαδεδομένη μέχρι την πιο παράξενη, κάποτε και φαινομενικά αστεία. Υπάρχει η φοβία για τις αράχνες, η φοβία για τα ανοιχτά ή κλειστά μέρη, η φοβία για τους κλόουν και η φοβία για τα... κουμπιά. Η επιστημονική ορολογία την προσδιορίζει ως Koumpounophobia, την ανεξήγητη φοβία κάποιου για τα κάθε λογής κουμπιά. Των κοστουμιών, των πουκαμίσων, τα κουμπιά του τηλεκοντρόλ ή του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Δεν πρόκειται για συνηθισμένη φοβία, αλλά ταλαιπωρεί περίπου 1 στους 75.000 ανθρώπους, που -ναι, εμφανίζονται απολύτως δυσλειτουργικοί- σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από κουμπιά. Όσοι πάσχουν από αυτή τη φοβία, δηλώνουν ανίκανοι να φέρουν εις πέρας την καθημερινότητα τους, να επικοινωνήσουν κανονικά με φίλους, να υπάρξουν σε περιβάλλον όπου υπάρχουν άνθρωποι που φορούν οτιδήποτε φέρει κουμπιά.
Ομοίως, η καριέρα τους συνήθως χτίζεται από το σπίτι. Εκεί που μπορούν να κυκλοφορούν με casual -εννοείται, χωρίς κουμπιά- ρούχα. Όπως εξομολογείται ο Andy, ένας 32χρονος IT consultant για χρόνια δούλευε σε εργασιακό περιβάλλον γεμάτο από ανθρώπους με κοστούμια, πουκάμισα, ακριβά παλτό, που όλα έφεραν κουμπιά, κουμπάκια, μανικετόκουμπα, οι πιο μύχιοι φόβοι του να χορεύουν γύρω του.
Οι περισσότεροι που υποφέρουν από μία τέτοια σπάνια φοβία συνήθως βιώνουν όλον αυτόν τον πανικό και την απόγνωση (που στους περισσότερους από εμάς ίσως να φαίνονται αστεία) στη σιωπή και μη τολμώντας να αναζητήσουν βοήθεια, ακριβώς φοβούμενοι τις αντιδράσεις του ειδικού, στον οποίο θα καταφύγουν.
"Έχω συνηθίσει ο κόσμος να γελάει μαζί μου με το που αποκαλύπτω από τι υποφέρω, αλλά το να βρίσκομαι σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι κάτι αντίστοιχο με το να βρεθείτε εσείς σε ένα φλεγόμενο κτήριο. Η αναλογία του πανικού είναι η ίδια. Αρχίζει να τρέμει η φωνή μου, να ιδρώνω και να ανεβάζω παλμούς", εξηγεί ο Andy σε μια προσπάθεια να περιγράψει αυτό που του συμβαίνει.
Οι περισσότεροι που υποφέρουν από μία τέτοια σπάνια φοβία -που συχνά σχετίζεται με κάποιο αντικείμενο- συνήθως βιώνουν όλον αυτόν τον πανικό και την απόγνωση (που στους περισσότερους από εμάς ίσως να φαίνονται αστεία) στη σιωπή και μη τολμώντας να αναζητήσουν βοήθεια, ακριβώς φοβούμενοι τις αντιδράσεις του ειδικού, στον οποίο θα καταφύγουν. "Για χρόνια, πολύ απλά δεν ήξερα πώς να εξηγήσω αυτό που νιώθω χωρίς να νιώσω ηλίθιος. Ήξερα, όμως, τι μου συνέβαινε και ότι αυτό που μου συνέβαινε για 'μένα ήταν απολύτως αληθινό".
Ένας άλλος λόγος για τον οποίο πολύς κόσμος δεν αναζητά βοήθεια είναι λόγω του είδους της θεραπείας, στην οποία θα υποβληθεί. Συνήθως, η συμπεριφορική θεραπεία περιλαμβάνει άμεση έκθεση του ατόμου σ' αυτό από το οποίο θεωρεί ότι κινδυνεύει. Ένας άνθρωπος διαμορφώνει μία φοβία απέναντι σε κάτι, όταν ο εγκέφαλος του έχει μάθει να ανταποκρίνεται σε μία συγκεκριμένη όχι επικίνδυνη κατάσταση (π.χ.: όπως όταν βλέπει κανείς μια μικρή αράχνη) με έναν μάλλον σπασμωδικό τρόπο. Αυτό προκαλεί μία σειρά συμπτωμάτων που περιλαμβάνει κρίσεις πανικού, ταχυπαλμία, κλάματα και τάσεις φυγής. Ωστόσο, η καταπολέμηση της φοβίας με την έκθεση του ατόμου ακριβώς στο αντικείμενο που του την προκαλεί έχει αποτέλεσμα: διαδοχικά, ο πάσχων από τη φοβία μαθαίνει να αντιδρά στο ερέθισμα της φοβίας του με ηρεμία, εκπαιδεύει τον εγκέφαλο του στη σωστή αντίδραση.
Όσο για την Koumpounophobia, την ανεξήγητη φοβία κάποιων ανθρώπων για τα κουμπιά, πρόκειται για μία υποτιμημένη φοβία, ακριβώς επειδή από αυτήν υπέφερε ο Στιβ Τζομπς και χάρη σ΄αυτήν έγινε τόσο δημιουργικός, ώστε να πλάσει έναν ολοκαίνουριο τεχνολογικό κόσμο, στον οποίο τα κουμπιά δεν θα είχαν καμία απολύτως θέση. Η συγκεκριμένη φοβία, όπως και αρκετές άλλες, εμφανίζουν ραγδαία αύξηση τα τελευταία χρόνια και σε περιβάλλοντα, όπως αυτά της σύγχρονης δικής μας εποχής, όπου τα πάντα μπορούν να γίνουν με το πάτημα ενός κουμπιού. Και επειδή, όπως προειδοποιούν οι ειδικοί καμία φοβία δεν είναι αστεία, ακόμη κι αν φαίνεται παράλογη στους περισσότερους, το να ζητήσει κανείς βοήθεια, για να αποφύγει τις τρομακτικές της προεκτάσεις, είναι απλώς το πιο συνετό που μπορεί να πράξει...
Με στοιχεία από Guardian και Spectator
σχόλια