Δυο ελληνικά αρχαιολογικά ευρήματα συγκαταλέγονται στον ετήσιο κατάλογο των 10 σημαντικότερων ανακαλύψεων στον κόσμο για το 2016, σύμφωνα με το έγκυρο αμερικανικό περιοδικό «Archaeology»: Η ομαδική ταφή 80 δεσμωτών στο Φαληρικό Δέλτα και ο «Άνθρωπος» των Αντικυθήρων.
Οι ανασκαφείς στη νεκρόπολη του Φαληρικού Δέλτα, στο πλαίσιο του έργου κατασκευής του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σ. Νιάρχος, ανακάλυψαν φέτος τα υπολείμματα 80 ανδρών, αλυσοδεμένων μεταξύ τους στους καρπούς, σε ομαδικό τάφο. Όπως αναφέρει το περιοδικό, οι πιο πρόσφατες οστεολογικές εξετάσεις διαπίστωσαν ότι η πλειονότητά τους είναι άνδρες μεταξύ 20 και 30 ετών (οι τέσσερις από αυτούς ακόμα πιο νέοι) και ότι όλοι σκοτώθηκαν με τον ίδιο τρόπο: με ένα μοιραίο χτύπημα στο κεφάλι.
Η ανακάλυψη δυο μικρών αγγείων θαμμένων μαζί τους επέτρεψε τη χρονολόγηση της ταφής στα μέσα με τέλη του 7ου αι. π. Χ., γεγονός που, σύμφωνα με την επικεφαλής των ερευνών, προϊσταμένη της Εφορείας Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων, Στέλλα Χρυσουλάκη, υποδηλώνει ότι οι άνδρες αυτοί εκτελέστηκαν κατά τη διάρκεια της προσπάθειάς τους να αποκτήσουν την πολιτική πρωτοκαθεδρία.
Όπως είναι, δε, γνωστό, η εποχή αυτή, δηλαδή τα τέλη του 7ου αι. π. Χ., είναι μια ιδιαίτερα ταραγμένη περίοδος στην ιστορία της Αθήνας, γεμάτη εξεγέρσεις και επαναστάσεις μεταξύ οπαδών των αριστοκρατών και επίδοξων ανατροπέων, η οποία μπορεί να συσχετιστεί, όσον αφορά το συγκεκριμένο εύρημα, είτε με το Κυλώνειον Άγος και τις ταραχές που ακολούθησαν είτε με αντίστοιχα ιστορικά γεγονότα. Σημειώνεται ότι το Κυλώνειον Άγος ήταν μια σειρά από δυστυχίες και θεομηνίες που έπληξαν την αρχαία Αθήνα και οι οποίες αποδόθηκαν στην οργή των θεών για τη σφαγή των οπαδών του Κύλωνα, ενός δημοφιλούς Αθηναίου που επιχείρησε να καταλάβει την εξουσία στην Αθήνα γύρω στο 632 π.Χ.
Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων (περίπου 65 π.Χ.) είναι το μεγαλύτερο, πλουσιότερο και ίσως το πιο διάσημο αρχαίο ναυάγιο του κόσμου. Ανακαλύφθηκε το 1900 στα ανοιχτά των Αντικυθήρων, φέρνοντας στην επιφάνεια εκατοντάδες θησαυρούς, μεταξύ των οποίων χάλκινα και μαρμάρινα αγάλματα, καθώς και τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, που συχνά αναφέρεται ως ο παλαιότερος υπολογιστής παγκοσμίως. Φέτος το καλοκαίρι, όμως, έγινε άλλη μια σημαντική ανακάλυψη στο ναυάγιο: Η εύρεση ενός ανθρώπινου σκελετού. Τα υπολείμματα, που περιλαμβάνουν τμήμα κρανίου, γνάθου, δόντια, μακρά και μικρότερα οστά χεριών και ποδιών, υποδηλώνουν ότι πιθανότατα ανήκε σε νεαρό άνδρα.
Βέβαια, οστά από τουλάχιστον τέσσερα διαφορετικά άτομα είχαν ήδη εντοπιστεί στο ναυάγιο κατά τις έρευνες των ετών 1900-1901 και 1976, αλλά η νέα ανακάλυψη ανθρώπινων υπολειμμάτων είναι η πρώτη μετά από 40 χρόνια, εποχή που η ανάλυση του DNA είναι εφικτή. Σύμφωνα μάλιστα με τον ειδικό στο αρχαίο DNA, Hannes Schroeder, η ανακάλυψη παρέχει μιας πρώτης τάξης ευκαιρία να εξεταστεί το γενετικό υλικό ενός αρχαίου ναυτικού. «Ανθρώπινα υπολείμματα από αρχαία ναυάγια είναι εξαιρετικά σπάνια», δηλώνει ο ίδιος, σύμφωνα με το «Archaeology». «Η ανάλυση DNA μπορεί δυνητικά να μας δώσει συναρπαστικές νέες πληροφορίες για τη γενετική καταγωγή του πληρώματος και τη γεωγραφική του προέλευση», προσθέτει.
Σύμφωνα, τέλος, με τον συνδιευθυντή της έρευνας, Μπρένταν Φόλεϊ, μέρος του σκελετού που εντοπίστηκε το 2016 παραμένει στο σημείο ανακάλυψής του, το οποίο θα ερευνηθεί εκ νέου το ερχόμενο καλοκαίρι. Ο ίδιος μάλιστα πιστεύει ότι μπορεί να υπάρχουν κι άλλα ανθρώπινα λείψανα στη θέση του ναυαγίου, μαζί με άλλα πολύτιμα φορτία. Η έρευνα διενεργείται από διεθνή ομάδα επιστημόνων, υπό τη διεύθυνση της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, με προϊσταμένη τη δρ Αγγελική Γ. Σίμωσι, και την τεχνογνωσία του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Woods Hole της Μασαχουσέτης.
