Συνέντευξη: Χρήστος Παρίδης
Η παράσταση ξεκινάει με την εμφάνιση της ιψενικής Νόρας που ψάχνει για εργασία. Και ένα νέο ρόλο στην κοινωνία και τη ζωή. Όλο το πρώτο μέρος του μουσικού πολυθεάματος Woman, στο Θέατρο Τέχνης της οδού Φρυνίχου, μας ταξιδεύει σε μία, ανά τους αιώνες, αναδρομή της ιστορίας της γυναίκας. Ενώ στο δεύτερο μέρος προσγειωνόμαστε στον 20ο αιώνα, μέσα από θρυλικά τραγούδια θυμόμαστε τα μεγάλα ινδάλματα της τέχνης, αλλά και τους αγώνες και τα οράματα για δίκαιη μεταχείριση και δικαιοσύνη. Ένα έργο συνόλου, γραμμένο από μία ομάδα καλλιτεχνών, γυναικών και αντρών, το οποίο πήρε τελική μορφή στις πρόβες.
Η ηθοποιός Εύα Κοτανίδη που πρώτη το ονειρεύτηκε, εξηγεί τους λόγους που οδηγήθηκε σ' αυτό, στη συνέντευξη που ακολουθεί:
Θα έλεγα ότι η παράσταση σας μετεωρίζεται μεταξύ μίας διατριβής για την ιστορία της γυναίκας και σε ένα πολυθέαμα με εικόνα, λόγο, τραγούδι. Πως προέκυψε;
Η αρχική μου ιδέα ήταν να κάνω μία παράσταση που να δείχνει από πού ξεκίνησε, τί πέρασε και που έχει φτάσει η γυναίκα σήμερα και ίσως να εξηγεί μέσα από αυτήν την διαδρομή το γιατί είναι ακόμα μπερδεμένη. Η σημερινή γυναίκα έχει φτάσει σε ένα σημείο που δεν χρειάζεται να αποδεικνύει ότι είναι ίση με τον άντρα κι όμως το κάνει ακόμα. Γιατί;
Αυτό ισχύει για το δυτικό κόσμο βέβαια. Ο τρίτος κόσμος είναι άλλη ιστορία…
Δυστυχώς αυτό που ισχύει για τις γυναίκες που ζουν στις χώρες του λεγόμενου τρίτου κόσμου είναι μια πικρή ιστορία. Αλλά αυτό ακριβώς με απασχολούσε από την αρχή της έρευνας για το Woman, το πώς δηλαδή διαχειριζόμαστε οι γυναίκες την ελευθερία μας στη Δύση όταν στην Ανατολή υπάρχει ακόμα καταπίεση. Και όπως ανέφερα και πριν το που είμαστε οι γυναίκες σήμερα, τι κερδίσαμε και τι χάσαμε, αν υπάρχουν απώλειες ποιες είναι;
Σε τι υλικό βασιστήκατε;
Ξεκίνησα μία μελέτη με μία φίλη θεατρολόγο και μία φίλη σκηνοθέτη. Κάναμε έρευνα για ένα χρόνο και βρήκαμε πραγματικά πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα. Αυτό το υλικό προσπάθησα να το δραματοποιήσω με τη συνεισφορά ενός συνάδελφου ηθοποιού, του Μάνου Καρατζογιάννη. Μαζί διαχωρίσαμε τα πιο σημαντικά, καταλήξαμε στο τι θέλαμε να πούμε και πώς έπρεπε να το πούμε. Αρχικά μας ενδιέφερε η πορεία της γυναίκας από το τέλος του 19ου αιώνα μέχρι τον 21ο.
Από τη «Νόρα»…
Ναι, από τη «Νόρα» του Ίψεν. Το πρώτο αστικό δράμα στο οποίο η γυναίκα επαναστατεί. Μετά όμως σκεφτήκαμε ότι θέλαμε να αναφερθούμε και σε ό,τι συνέβη πριν τη χειραφέτηση. Κάναμε μία νέα έρευνα και τότε αποφασίσαμε ποια θα ήταν η τελική μορφή του κειμένου. Σ’ αυτήν την διαδικασία, στην τελική διαμόρφωση του κειμένου συμμετείχε ολόκληρη η ομάδα και κυρίως ο Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης.
Ξεκινάτε με τη Μητριαρχία κι από κει περνάτε στην Παλαιά Διαθήκη.
Μας ενδιέφερε να δούμε το πώς η θρησκεία διαχειρίζεται τη γυναίκα. Σε ποιο σημείο αρχίζει να δαιμονοποιείται από τη θρησκεία.
Αφού και η θρησκεία είναι προϊόν της αντρικής ηγεσίας.
Ακριβώς. Βρήκαμε πάρα πολύ υλικό αλλά δεν μας ενδιέφερε να τα πούμε όλα. Θέλαμε να δούμε πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα, με ποιο τρόπο έχει συμβάλει το καθετί, για να φτάσουμε στο σήμερα και όχι να αναλύσουμε με λεπτομέρεια ό,τι έχει συμβεί.
Παρολ’ αυτά, διαπερνάτε ολόκληρη την ανθρώπινη ιστορία…
Ναι, μέσα από την επιθυμία μας να δείξουμε τα πιο σημαντικά στάδια που φανερώνουν πώς φτάσαμε εδώ που φτάσαμε.
Είστε πνευματικά παιδιά του 20ου αιώνα. Δεν θα έπρεπε να σας ενδιαφέρει τι συμβαίνει σήμερα;
Μα αυτό ακριβώς εξετάζουμε. Πως επηρέασε τη γυναίκα η ελευθερία που κατέκτησε στον 20ο αιώνα, πώς άλλαξε τη σχέση της με το άλλο φύλο και γενικότερα ποια ήταν η εξέλιξη της σε σχέση με τις σημαντικές παράλληλες πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές κατακτήσεις.
Έχουν ενδιαφέρον τα icons που χρησιμοποιείτε. Τα ινδάλματα της βιομηχανίας του θεάματος. Από την Gilda της Ρίτα Χέιγουορθ μέχρι τη Μαντόνα.
Πολλές απ’ αυτές τις γυναίκες χρησιμοποιήθηκαν από το σύστημα και εγκλωβίστηκαν μέσα σε αυτό. Δείχνουμε όμως και το πώς κάποιες άλλες γυναίκες χρησιμοποίησαν το σύστημα και έφτασαν να γίνουν άντρες στη θέση των αντρών όπως η Μάργκαρετ Θάτσερ ή η Μαντόνα, γυναίκες και αυτές αλλά με την εξουσία στα χέρια τους…
Η Μαντόνα έχει στοιχεία androgynous, είναι το επιστέγασμα του τέλους του 20ου αιώνα.
Συμφωνώ. Ανέτρεψε την εικόνα της γυναίκας στη show business. Γενικά μας ενδιέφεραν γυναίκες ανατρεπτικές που κάποτε εγκατέλειψαν την οικογένεια τους για μια ιδέα και καταστράφηκαν από αυτό όπως η Μάινχοφ ή που σε άλλες περιπτώσεις άφησαν την καριέρα τους για έναν έρωτα όπως έκανε η Κάλλας. Προσπαθήσαμε να βασίσουμε την παράσταση σε γυναίκες που ανέτρεψαν τα στερεότυπα.
Η Μάινχοφ δεν υπηρέτησε την επανάσταση ταξικά και λιγότερο ως γυναίκα;
Έκανε μια επιλογή. Άφησε την οικογένεια της και τα παιδιά της κι εντέλει καταστράφηκε εξαιτίας των πολιτικών της ιδεών.
Με προβλημάτισε πως αντιμετωπίσατε την θέση της ομοφυλόφιλης γυναίκας. Υπάρχει ταύτιση με το φεμινισμό;
Όχι. Αυτό που δείχνουμε στην παράσταση είναι μια πλευρά των πραγμάτων, δηλαδή το ότι κάποιες από τις ομοφυλόφιλες γυναίκες ενστερνίστηκαν την περίοδο των ‘70’s το φεμινισμό με τέτοια ακρότητα που κατέληξαν να γίνουν περισσότερο «άντρες» κι απ’τους άντρες.
Μέσα από εμβληματικά τραγούδια περνάτε όλα αυτά τα σύμβολα. Τα αγαπάτε;
Άλλα τα αγαπούσαμε από την αρχή και άλλα τα αγαπήσαμε στην πορεία. Γενικά χρησιμοποιήσαμε ό,τι παρέπεμπε στη γυναίκα μέσα από την ποίηση, την πεζογραφία, το θέατρο, το τραγούδι, ενταγμένα δραματουργικά στην παράσταση. Παρουσιάσαμε τις “Γυναίκες – σύμβολα” που θέλαμε να εντάξουμε στην παράσταση αλλά έπρεπε να αποφασίσουμε γιατί θέλαμε να τις εντάξουμε, με ποιο τρόπο, τι θέλαμε να πούμε μέσα απ’αυτές. Επίσης τα κείμενα που βρήκαμε γι’ αυτές έπρεπε να τα αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο τρόπο.
Δεν σας ενδιέφερε καθόλου η ελληνική εμπειρία;
Θέλαμε το Woman ως παράσταση να αφορά την διεθνή πραγματικότητα. Μιλάμε και για την Ελλάδα όπως και για άλλα μέρη του κόσμου. Δεν επικεντρωνόμαστε στην Ελληνίδα, τη Γερμανίδα, την Αμερικάνα αλλά τη γυναίκα γενικότερα. Σε όσες χώρες υπάρχει ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα, έχω την αίσθηση ότι η γυναίκα παραμένει μπερδεμένη και δύσκολα ανταπεξέρχεται σε όλους τους ρόλους που καλείται να εκπληρώσει.
Το κοινό σας;
Στο κοινό της παράστασης δεν συγκαταλέγονται μόνο γυναίκες, αλλά και πολλοί άντρες. Άλλωστε το έργο γράφτηκε και από άντρες με τελικό αποδέκτη τον άνθρωπο. Έρχονται συγκινημένοι στο καμαρίνι και μας λένε ότι δεν ήξεραν ούτε το 10% όλων όσων ακούγονται στην παράσταση. Το ότι παρουσιάζονται με μοντέρνο και πρωτοποριακό τρόπο είναι επίσης πολύ θετικό. Το κοινό αυτής της παράστασης καλύπτει όλες τις ηλικίες, από 25 μέχρι 65 ετών. Ιδιαίτερα οι πιο μεγάλοι που έχουν ζήσει πολλά από αυτά που βλέπουν, είναι ενθουσιασμένοι. Ξανάρχονται και στέλνουν τα παιδιά τους. Θέλουν να μιλήσουν γι’ αυτό που είδαν, να το μοιραστούν. Κι αυτό μας κάνει πολύ χαρούμενους.
Σε ποια χώρα θα θέλατε αν είχατε τη δυνατότητα να την παίξετε εκτός Ελλάδος;
Παντού! Αλλά φανταστείτε πόσο μεγάλο επίτευγμα θα ήταν να παιζόταν αυτή η παράσταση στο Ιράν, όπου οι γυναίκες που θέλουν να ασχοληθούν με το θέατρο ρισκάρουν κυριολεκτικά τη ζωή τους! Θα ήταν σπουδαία εμπειρία το να ταξιδέψει το WOMAN. Και για εμάς και για όσες γυναίκες και άντρες θα έρχονταν να τo δουν. Μακάρι να συμβεί αυτό κάποια στιγμή.
ΟΜΑΔΑ ΟΙ ΣΑΛΝΤΙΜΠΑΓΚΟΙ WOMAN
Ερευνητική ομάδα: Δήμητρα Κονδυλάκη, Μαρινέτα Κρητικού, Εύα Κοτανίδη,
Γιώργος Κοτανίδης.
Αρχικό κείμενο: Μάνος Καρατζογιάννης, Εύα Κοτανίδη, Γιώργος Κοτανίδης
Το τελικό κείμενο διαμορφώθηκε στις πρόβες απο όλους τους
συνεργάτες με την καθοδήγηση του Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη.
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης
Σκηνικό-Κοστούμια: Κλερ Μπρέισγουελ
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
Χορογραφίες-κίνηση: Pauline Huguet
Video art : Kλεοπάτρα Κοραή
Βοηθοί σκηνοθέτη: Μαριάνθη Γραμματικού, Έλενα Χαραλαμπούδη
Φωτογραφίες-Βίντεο: Ιωάννα Ασμενιάδου-Φωκά
Ηθοποιοί - Μουσικοί: Εύα Κοτανίδη (τραγούδι), Κατερίνα Μαούτσου
(ακορντεόν), Γιάννης Παπαγιάννης (πιάνο), Θεοδοσία Σαββάκη (σαξόφωνο), Γιώργος Τζαβάρας (μπάσο), Ευαγγελία Τσιάρα (κιθάρα)
Παραγωγή: «Σαλτιμπάγκοι» σε συνεργασία με το «Θέατρο Τέχνης
Κάρολος Κουν»
Οργάνωση παραγωγής: Γιώργος Κοτανίδης
Θέατρο Τέχνης, Φρυνίχου 14, Πλάκα
210-3222464 210-3236732
Τετάρτη 20:00, Πέμπτη Παρασκευή 21:00, Σάββατο 18:00, 21:00
Κυριακή 20:00
σχόλια