Μερικά από τα αριστουργήματα της γαλλικής ζωγραφικής μετονομάζονται με τίτλους που αναφέρονται στους μαύρους ανθρώπους που απεικονίζονται σε αυτά, σε μία μεγάλη έκθεση που θέλει να τονίσει τον τρόπο που παρουσιάζεται το χρώμα του ανθρώπου στην τέχνη.
Πχ. η «Ολυμπία», ο σκανδαλιστικός πίνακας του Εντουάρ Μανέ που απεικονίζει μία ξαπλωμένη ιερόδουλη και θεωρείται από τους ειδικούς πως σηματοδοτεί τη γέννηση της μοντέρνας τέχνης, μετονομάζεται στην έκθεση σε «Λορέ», το όνομα της μαύρης γυναίκας που πόζαρε ως η υπηρέτρια της.
Ο πίνακας της Ολυμπίας είναι απλά ένα παράδειγμα. Και άλλα σημαντικά έργα μετονομάστηκαν από τους επιμελητές της έκθεσης η οποία έχει όνομα «Μαύρα Μοντέλα: Από τον Ζερικώ στον Ματίς» και εγκαινιάζεται αύριο στο Musée d'Orsay.
Οι επιμελητές κατάφεραν να εντοπίσουν την ταυτότητα των γυναικών που ποζάρουν στους διάσημους πίνακες.
Η μεγάλη έκθεση περιλαμβάνει έργα του Ντελακρουά, του Γκογκέν, του Πικάσο, του Μπονάρ και του Σεζάν και επικεντρώνεται στην απεικόνιση ανθρώπων μαύρου χρώματος ή μιγάδων, από τότε που η Γαλλία κατάργησε οριστικά τη δουλεία το 1848 έως τη δεκαετία του 1950.
Η Αμερικανίδα ειδική Ντενίζ Μιούρελ , βασική επιμελήτρια, λέει πως η έκθεση αποκαλύπτει πως οι μαύροι άνθρωποι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη γέννηση της μοντέρνας τέχνης στη Παρίσι αλλά αγνοήθηκαν από την ιστορία.
Ξεκινώντας από την Ζαν Ντιβάλ τη «Μαύρη Αφροδίτη» που ήταν ερωμένη και μούσα του Μποντλέρ (και αυτή έχει ζωγραφιστεί από τον Μανέ) μέχρι την Κουβανή τραγουδίστρια Μαρία Μαρτίνεθ και τον συγγραφέα Αλέξανδρο Δουμά, η Μιούρελ επιμένει πως «υπήρχε μαύρη παρουσία στους αβάντ γκαρντ κύκλους την εποχή που οι ζωγράφοι και οι συγγραφείς αντιτάχθηκαν στις συμβάσεις της τέχνης, σε μια εποχή που οι κοινωνικές σχέσεις ανάμεσα σε ανθρώπους διαφορετικού χρώματος ήταν ταμπού.
Η επιρροή ανθρώπων διαφορετικού χρώματος έχει αποσιωπηθεί στην ιστορία της τέχνης εξαιτίας του ρατσισμού και των στερεοτύπων, λέει η Μιούρελ. Όμως τα ονόματα τους έχουν κρυφτεί πίσω από «αχρείαστες αναφορές στη φυλή» όπως «νέγρα» ή με τη γαλλική λέξη για τη μιγάδα, «mulatresse», η οποία προέρχεται από τη γαλλική λέξη για το μουλάρι, προσθέτει.
Η Μιούρελ και οι υπόλοιποι επιμελητές της έκθεσης αποκαλύπτουν τα πραγματικά ονόματα στους καινούργιους τίτλους των πινάκων της έκθεσης,«αυτό θα είχε συμβεί και στην πραγματικότητα αν ήταν Ευρωπαίοι», ενώ ο τίτλος με τον οποίο είναι διαχρονικά γνωστός κάθε πίνακας βρίσκεται στη δεύτερη σειρά της επιγραφής.
Η λογική της έκθεσης αποκαλύπτεται από την αρχή, με τον εντυπωσιακό πίνακα «Το πορτρέτο μίας Νέγρας» (στην έκθεση έχει τον τίτλο «Το πορτρέτο της Μαντλέν).
Είναι έργο της Γαλλίδας ζωγράφου Μαρί Γκιγελμίν Μπενουά.το οποίο ζωγράφισε κάποια στιγμή από το 1788 έως το 1802. Πρόκειται για το χρονικό διάστημα από τη στιγμή που η Γαλλική Επανάσταση κατάργησε τη δουλειά έως όταν ο Ναπολέοντας την επανέφερε.
«Για πάνω από 200 χρόνια δεν υπήρξε καμία έρευνα ώστε να ανακαλυφθεί η γυναίκα του πίνακα, αν και το όνομα της είχε καταγραφεί εκείνην την εποχή. Είναι μια εμβληματική περίπτωση που δείχνει πως ήταν η ιστορία της τέχνης που έκανε τα ονόματα να ξεχαστούν. Συνεισέφερε ώστε να αντιμετωπίζονται αυτά τα πρόσωπα ως φυλετικοί τύποι και όχι ως τα άτομα τα οποία ήταν», λέει η Μιούρελ.
Και όμως, μαύροι άνθρωποι απεικονίζονται σε μερικούς από τους σημαντικότερους πίνακες της περιόδου. Για παράδειγμα στο αριστούργημα του Ζερικώ, «Η Σχεδία της Μέδουσας» ποζάρει το αγαπημένο μοντέλο του ζωγράφου. Πρόκειται για έναν άντρα από την Αϊτή με το όνομα Ζοζέφ. Στον πίνακα είναι η ηρωική φιγούρα της Σχεδίας και στην έκθεση αποκτά επιτέλους τη δημοσιότητα και τη λάμψη που του αξίζει.
Όμως η πραγματική σταρ της έκθεσης που θα διαρκέσει έως τις 21 Ιουλίου είναι η μαύρη υπηρέτρια του Μανέ.
Εμφανίζεται τουλάχιστον σε 8 πόζες. ανάμεσα τους δύο νεότερες εκδοχές, έργα των τελευταίων δεκαετιών. «Η Ολυμπία με μαύρο πρόσωπο», έργο του Αμερικανού, Λάρι Ρίβερς, και «Ολυμπία η Β'» έργο του Κογκολέζου, Αϊμέ Μπανέ.
Στον δεύτερο πίνακα οι ρόλοι αντιστρέφονται. Μια λευκή υπηρέτρια δίνει στην μαύρη κυρία της ένα μπουκέτο λουλουδιών που περιέχει ένα ανθρώπινο κρανίο.
σχόλια