Τα έργα του μεγάλου Κρητικού ζωγράφου Ελ Γκρέκο που βρίσκονται στο μουσείο του Πράδο στη Μαδρίτη, δεν θα εκτεθούν στην πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση του ζωγράφου στη Γαλλία, παρά τις προσπάθειες του Μουσείου του Λούβρου και του Γκραν Παλαί.
Οι γαλλικές Αρχές ζήτησαν από το Πράδο να γίνει δανεισμός από τις συλλογές του τριών γνωστών έργων του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (το «Ένας μύθος» (1580), «Η Φυγή στην Αίγυπτο» (1570) και η «Αγία Τριάς» (1577), χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Ο λόγος είναι πως το μεγάλο ισπανικό μουσείο έχει αποφασίσει να εφαρμόσει «μορατόριουμ» στους δανεισμούς διάσημων έργων του, ενόψει των εορτασμών των 200 χρόνων λειτουργίας του, το 2019. «Ο καλύτερος τρόπος εορτασμού των 200 χρόνων είναι να εκτίθενται ακέραιες οι συλλογές του», τονίζεται στο φυλλάδιο του προγράμματος εορτασμών.
Ωστόσο το Πράδο έχει αναιρέσει το μορατόριουμ του σε διάφορες περιστάσεις μέσα στη χρονιά: Ο πίνακας του Αντρέα Μαντένια «Η μετάβαση της Παρθένου» (1462) ταξίδευσε πρώτα στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου για μία έκθεση και κατόπιν 'μετοίκησε' και στην Gemäldegalerie (Πινακοθήκη) του Βερολίνου. Το ίδιο έπραξε και στην έκθεση που η λονδρέζικη πινακοθήκη οργάνωσε για τον εκλεκτό ζωγράφο της Βαλένθιας Εδουάρδο Σορόλια. Τήρησε την πολιτική του όμως ενάντια στον δανεισμό στην περίπτωση της έκθεσης «Τέχνη και Μύθος» του κοινωφελούς ιδρύματος της τράπεζας La Caixa με έργα του Ρούμπενς, Χοσέ ντε Ριβέρα και Βαν Άικ.
Το Γκραν Παλαί απέστειλε γραπτό αίτημα στο Πράδο για τα έργα του Γκρέκο, για να λάβει αρνητική επιστολή στις 28 Σεπτεμβρίου 2017. Τον Οκτώβριο μία γαλλική αποστολή επισκέφθηκε τη Μαδρίτη, συνοδευόμενη από τις επιμελήτριες της ίδιας έκθεσης που θα φιλοξενηθεί το 2020 στο Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγου, με στόχο να μεταπείσουν τις Αρχές του Πράδο. Προσπάθεια που απέβη άκαρπη.
«Οι δανεισμοί ζητήθηκαν με επίσημο τρόπο από τους επιμελητές, με τη στήριξη της Ένωσης Γαλλικών Μουσείων (RMN) και του Λούβρου», τονίζει εκπρόσωπος του Γκραν Παλαί, τονίζοντας πως έλαβαν αρνητική απάντηση. «Η σχέση μεταξύ Λούβρου και Πράδου είναι οι καλύτερες. Τα ιδρύματά μας έχουν υποχρεώσεις απέναντι στα αιτήματα δανεισμού, όπως επίσης και στις συνθήκες συντήρησης των έργων, που εμείς τηρούμε στο έπακρο», πρόσθεσε ο ίδιος εκπρόσωπος. Από την πλευρά του, το Πράδο υποστηρίζει πως δεν υπήρξε επίσημο αίτημα για δανεισμό οποιουδήποτε έργου.
Τα έργα που θα παρουσιαστούν στην έκθεση προέρχονται από συλλογές άλλων ισπανικών ιδρυμάτων, όπως η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ισπανίας, τα μαδριλένικα μουσεία Λάθαρο Γαδιάνο και Τίσεν-Μπορνεμίτσα, το Εθνικό Μουσείο Τέχνης της Καταλονίας, καθώς και από διάφορα εθνικά μνημεία του Τολέδο, της πόλης όπου μεγαλούργησε ο μεγάλος Έλληνας ζωγράφος και άλλα από ιδιωτικές συλλογές.
«Από συμβολικής άποψης θα μου άρεσε να συμμετείχε στο εγχείρημα αυτό και το Πράδο. Επιμείναμε στο βαθμό που μπορούσαμε να επιμείνουμε», δήλωσε ο επιμελητής της γαλλικής έκθεσης Γκιγιόμ Κιέντζ, που τόνισε πως για τον ίδιο η άρνηση του ισπανικού μουσείου απετέλεσε «μία έκπληξη», δεδομένων των αγαστών σχέσεων ανάμεσα στα δύο μουσεία. Ο Κιέντζ μέχρι τον Ιανουάριο χρημάτισε επικεφαλής του τμήματος ισπανικής ζωγραφικής του Λούβρου, μέχρις ότου του προταθεί η θέση του υπεύθυνου ευρωπαϊκής τέχνης στο Μουσείο Τέχνης Κίμπελ στο Φορτ Γουόρθ του Τέξας.
Παρά και την παρέμβαση της πρεσβείας της Γαλλίας στη Μαδρίτη την ύστατη στιγμή, τον περασμένο Ιούνιο, οι υπεύθυνοι της έκθεσης υπέκυψε στην άρνηση του Πράδο. «Εάν είχαν αλλάξει γνώμη αργότερα θα είχαμε βρει μία λύση, όμως αυτό δε συνέβη. Το Πράδο ουδέποτε έδειξε να αμφιταλαντεύεται στην άρνησή του. Η έκθεση δεν μπορούσε να καθυστερήσει, προκειμένου να διευκολυνθεί ο δανεισμός, διότι το επόμενο βήμα, η μεταφορά της έκθεσης στο Σικάγο, είχε προαποφασισθεί και δεν μπορούσε να αλλάξει χρονικά», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος του γαλλικού μουσείου.
Παρά την απουσία του Πράδο, η έκθεση στο Γραν Παλαί υπό τον λιτό, αλλά περιεκτικά δηλωτικό τίτλο «Γκρέκο» θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα εκθεσιακά γεγονότα. Τόσο για τα μοναδικά έργα του απαράμιλλου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, όσο και από τις επιστημονικές μονογραφίες που συνοδεύουν την έκθεση. Μέσα από τα έργα και τα κείμενα, κάποιος μπορεί να παρακολουθήσει «το πέρασμά του από την εικονογραφία στην υιοθέτηση της βενετσιάνικης σχολής.
Τις καινοτομίες και τις παραλλαγές στο ίδιο θέμα, που κάνουν δυνατή την πρόσληψη του ανανεωτικού χαρακτήρα της τέχνης του και να παρακολουθήσει την εξέλιξή του ύφους του από τη Βενετία στο Τολέδο. Την ευαισθησία του, περισσότερο προσανατολισμένη στον ουμανισμό, παρά στον μυστικισμό και το πνευματικό του ταμπεραμέντο, πνευματικό, φλογερό, λογοτεχνικό», τονίζεται στο πρόγραμμα της έκθεσης του Γκραν Παλαί, που θα είναι ανοικτή για το κοινό από τις 16 Οκτωβρίου 2019, έως τις 10 Φεβρουαρίου 2020.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
σχόλια