ΤΟ «ΜΕΝΩ ΣΠΙΤΙ» έχει γίνει το πιο ελπιδοφόρο σύνθημα, ο νέος εθνικός μας ύμνος. Ευτυχώς, σχεδόν όλοι συμμορφώνονται πια με αυτή την προσωρινή άρση της ελευθερίας του να βγεις έξω και να έρθεις σε επαφή με άλλους ανθρώπους. Το ίδιο κάνω κι εγώ, αν και η δική μου «δουλειά», η κοινωνιολογική έρευνα, σε μεγάλο βαθμό είναι μια δουλειά απομόνωσης, μια δουλειά μελέτης, κατανόησης και ενσυναίσθησης όσων γίνονται δίπλα, αλλά μακριά από σένα.
Μου λείπει το πανεπιστήμιο, μου λείπει το εβδομαδιαίο ταξίδι μου στη Θεσσαλονίκη, που άλλοτε με κούραζε, αλλά όλα έχουν το υποκατάστατό τους. Η τεχνολογία με φέρνει κοντά με όσους χρειάζεται, όσο το δυνατόν περισσότερο και συχνότερα. Το ελληνικό πανεπιστήμιο δείχνει τρομερές δυνατότητες ευελιξίας και προσαρμογής στις δύσκολες αυτές συνθήκες. Ζούμε μια εκπαιδευτική δυνητική πραγματικότητα, μια πρωτόγνωρη συνθήκη υπέρβασης εμποδίων και προσωπικών αναστολών. Η δυστοπία της πανδημίας γεννά μια εικονική ουτοπία. Οι ουτοπίες, άλλωστε, ήταν πάντα εικονικές...
Εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα, ποτέ ο θάνατος δεν υπήρξε περισσότερο μια μοναχική υπόθεση. Να πεθαίνεις απομονωμένος από τους ανθρώπους που αγαπάς, να πεθαίνεις μόνος για να μη μολύνεις το περιβάλλον σου.
Δεν είναι για όλους, όμως, όλα αισιόδοξα. Υπάρχουν αρκετοί που δυσανασχετούν από το αίσθημα απομόνωσης, κλεισούρας, εξ αποστάσεως και μόνο επικοινωνίας. Σαν να βιώνουν για πρώτη φορά τη μοναξιά. Σαν να βρίσκονται για πρώτη φορά με τον εαυτό τους, τον σύντροφό τους, τα παιδιά τους, και να μη ξέρουν τι να κάνουν. Αυτό που έχουν να κάνουν είναι να σκεφτούν τα θύματα στην Κίνα, στην Ιταλία, στην Ισπανία κ.α., που πεθαίνουν πραγματικά μόνα τους.
Στον σύγχρονο κόσμο έχουμε ξαναζήσει μαζικούς θανάτους με διάφορες βάναυσες και τραγικές αφορμές. Εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα (βλ. ισπανική γρίπη), ποτέ ο θάνατος δεν υπήρξε περισσότερο μια μοναχική υπόθεση. Να πεθαίνεις απομονωμένος από τους ανθρώπους που αγαπάς, να πεθαίνεις μόνος για να μη μολύνεις το περιβάλλον σου.
Αυτήν τη μοναξιά σκέφτομαι κάθε στιγμή που πλένω τα χέρια μου με το αντισηπτικό, αυτήν τη μοναξιά σκέφτομαι κάθε φορά που γράφω μια λέξη στο κινητό ή στον υπολογιστή επικοινωνώντας με τους γνωστούς μου, αυτήν τη μοναξιά σκέφτομαι κάθε φορά που παίζω PlayStation με την κόρη μου και νιώθω όχι μόνο λιγότερο μόνος αλλά περισσότερο από ποτέ συνδεδεμένος με τους άλλους. Ο καθένας μόνος και όλοι μαζί, αυτό είναι η ζωή, με ή χωρίς κορωνοϊό. Αυτή είναι η μόνη «αντίσταση» στον μοναχικό θάνατο.
