Ο Πολωνός συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας Κριστόφ Πεντερέτσκι πέθανε σε ηλικία 86 ετών, στη γενέτειρά του Κρακοβία.
Ο διάσημος συνθέτης κατέληξε ύστερα από μακρά ασθένεια, σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης που επικαλούνται την ένωση Λούντβιχ βαν Μπετόβεν της Κρακοβίας, την οποία ίδρυσε η σύζυγός του Ελζμπιέτα.
«Ύστερα από μακρά και σοβαρή ασθένεια, ο Κριστόφ Πεντερέτσκι –ένας από τους μεγαλύτερους Πολωνούς μουσικούς, μια παγκόσμια αυθεντία στον χώρο της κλασικής μουσικής, πέθανε», ανέφερε το πολωνικό υπουργείο Πολιτισμού σε ανάρτηση στο Twitter.
Ένας από τους μεγάλους σύγχρονους συνθέτες και πλέον καινοτόμους, ο Κριστόφ Πεντερέτσκι ήταν μεταξύ άλλων γνωστός για τη μουσική του σε κινηματογραφικές ταινίες, όπως «Ο Εξορκιστής» του Γουίλιαμ Φρίντκιν, «Η Λάμψη» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ και «Ατίθαση Καρδιά» του Ντέιβιντ Λιντς, καθώς και τις συνθέσεις του «Θρηνωδία» για τα Θύματα της Χιροσίμα και «Πάθη κατά Λουκά».
Ένας από τους σημαντικότερους Πολωνούς συνθέτες του 20ου αιώνα
Ο συνθέτης Κριστόφ γεννήθηκε το 1933 στη νότια Πολωνία, σπούδασε μουσική στο Πανεπιστήμιο της Κρακοβίας καθώς και στη Μουσική Ακαδημία της πόλης. Το όνομά του έγινε γνωστό στα τέλη της δεκαετίας του '50, όταν παρουσίασε μερικά από τα σημαντικότερα έργα του, μεταξύ αυτών, τους Ψαλμούς του Δαυίδ και τη Θρηνωδία για τα Θύματα της Χιροσίμα για 52 έγχορδα. Επηρεασμένος από την αβάν γκαρντ πρωτοπορία ενός Πιερ Μπουλέζ κι ενός Τζον Κέιτζ (αλλά και των παλαιότερων Άντον Βέμπερν και Ιγκόρ Στραβίνσκι), στο ξεκίνημά του ο Πεντερέτσκι εμφάνισε πολύ επιθετικά, πειραματικά μουσικά σχήματα, σχεδόν «αντικρουόμενα» μεταξύ τους, και μια εκφραστική προσωπική σπάνιας δύναμης.
Στις αρχές της δεκαετίας του '70, την εποχή που δίδασκε στο Γέιλ, ο Πεντερέτσκι άρχισε να στρέφεται προς πιο παραδοσιακές φόρμες - όπως περίπου έκανε και ο Στραβίνσκι στην ύστερη περίοδό του. Όπως ο ίδιος ο Πεντερέτσκι έχει δηλώσει, η πρωτοποριακή μουσική των Λουίτζι Νόνο, Στοκχάουζεν κ.ά. ήταν κάτι πολύ απελευθερωτικό για τους καλλιτέχνες που ζούσαν υπό το καθεστώς του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Αργότερα όμως συνειδητοποίησε ότι αυτός ο «προμηθεϊκός τόνος της αβάν γκαρντ ήταν κάτι περισσότερο καταστροφικό παρά δημιουργικό».
Το 1980 ο Λεχ Βαλέσα και η Αλληλεγγύη ζήτησαν από τον Πεντερέτσκι να συνθέσει ένα έργο αφιερωμένο στους νεκρούς της από το κομμουνιστικό καθεστώς. Αποτέλεσμα αυτής της παραγγελίας ήταν το Lacrimosa, σύνθεση που αργότερα ο Πεντερέτσκι συμπεριέλαβε στο εξαιρετικό πολωνικό Ρέκβιεμ (1980-84, 1993).
Η συνεισφορά του στη μουσική της Ανατολικής Ευρώπης είναι τεράστια, κι εκτός από την αβάν-γκαρντ πλευρά του που στη δεκαετίας του '60 τον έκανε από τους πιο πρωτοπόρους συνθέτες κλασικής μουσικής, έγινε πολύ δημοφιλής τα επόμενα χρόνια και στο mainstream κοινό, πέρα από την κλασική μουσική, μέσα από Χολιγουντιανές παραγωγές, -ταινίες όπως τη «Λάμψη» του Κιούμπρικ, τον «Εξορκιστή» του Φρίντκιν, την «Ατίθαση καρδιά» του Λιντς, το «Κατίν» του Αντρέι Βάιντα και το Children of Men. Το 2017 ο Ντέιβιντ Λιντς χρησιμοποίησε ένα μεγάλο απόσπασμα από τη Θρηνωδία για τα Θύματα της Χιροσίμα στη σειρά Twin Peaks: The Return series, το 2017.
Παρόλη την μεγάλη επιτυχία (και τα λεφτά) που του έφεραν οι ταινίες, πάντα ήταν επικριτικός για την «εκμετάλλευση» που είχε υποστεί από την ποπ κουλτούρα. Όταν ο Κιούμπρικ χρησιμοποίησε επαναλαμβανόμενα το "De Natura Sonoris No. 2» για να δημιουργήσει την εφιαλτική ατμόσφαιρα στην Λάμψη, ο Πεντερέτσκι τον κατηγόρησε ότι έκανε «χαρι-κάρι» στη μουσική του (ότι την ξεκοίλιασε). Προηγουμένως, είχε αρνηθεί να γράψει original σάουντρακ για την ταινία.
Το έργο του είχε πολλούς θαυμαστές στον χώρο της ροκ και ηλεκτρονικής μουσικής, από τον Aphex Twin και τους Radiohead, μέχρι τους Swans και τους Suede. To 2011 συνεργάστηκε με τον Jonny Greenwood των Radiohead για να παρουσιάζουν μαζί ένα κονσέρτο στο European Culture Congress στη Βρότσλαβ της Πολωνίας. Το 2012 κυκλοφόρησε κι ένα άλμπουμ με τη συνεργασία τους που περιείχε διαφορετικές εκτελέσεις διάσημων έργων του Πεντερέτσκι.
Ο Πεντερέτσκι παρέμεινε δημιουργικός μέχρι τα 80 του και δήλωνε μέχρι πρόσφατα ότι «τα σχέδιά του να γράψει όπερες και νέα μουσική θα χρειαστούν μία εικοσαετία για να τα ολοκληρώσει».
Το 2009 είχαμε την τύχη να τον δούμε στην Αθήνα, καλεσμένο στο Φεστιβάλ Αθηνών.
σχόλια