Το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος διοργανώνει για 7η χρονιά τη «Νύχτα Ιδεών» βάζοντας στο επίκεντρο των συζητήσεων το ζήτημά των οικολογικών ισορροπιών. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, η εκδήλωση συντονίζεται με τα υπόλοιπα Γαλλικά Ινστιτούτα και τους συνεργάτες τους σε όλο τον κόσμο την ίδια ημέρα, στις 30 Ιανουαρίου, και επεκτείνεται σε τέσσερις πόλεις: Αθήνα, Ηράκλειο, Μυτιλήνη και Θεσσαλονίκη.
Μέσα στο ίδιο βράδυ θα πραγματοποιηθούν, ομιλίες, συναντήσεις, φόρουμ αλλά και προβολές, καλλιτεχνικές παραστάσεις, φιλοσοφικά συμπόσια κ.α. γύρω από ένα κοινό θέμα, που κάθε τόπος προσεγγίζει με τον δικό του τρόπο.
Η Νύχτα Ιδεών 2020, από τη Μπραζαβίλ ως το Τόκυο, θα ασχοληθεί με το θέμα «ζήω-ζῶ». Στο επίκεντρο των συζητήσεων τοποθετείται το ζήτημα των οικολογικών ισορροπιών και της σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο καθώς και με άλλα είδη, τα ζώα, τα φυτά, σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο κατάρρευσης της βιοποικιλότητας.
Η διοργάνωση μας προσκαλεί επίσης να εξερευνήσουμε ζητήματα ηθικής, τόσο αρχαία όσο και διαχρονικά, για την ύπαρξη των ιδεών αυτών καθαυτών και της εκτίμησης της ανθρώπινης ζωής.
Η Θεματική «ζήω-ζῶ» θα αποτελέσει επίσης το κατευθυντήριο νήμα του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος, καθ’ όλη τη διάρκεια του 2020. Για τις 30 Ιανουαρίου προσκεκλημένη επιμελήτρια στην Αθήνα είναι η AinhoaJean-Calmettes. H Jean-Calmettes είναι αρχισυντάκτης της πολιτιστικής επιθεώρησης Mouvement, από το 2014. Με σπουδές πολιτικών επιστημών, φιλοσοφίας και δημοσιογραφίας, συντονίζει συχνά συναντήσεις με θέμα τις πολιτικές δυνατότητες των σύγχρονων θεατρικών και επιτελικών σκηνών
Η Νύχτα Ιδεών διοργανώνεται με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και με την υποστήριξη του Institut français (Παρίσι).
Το πρόγραμμα της Αθήνας
ΖΗΩ-ΖΩ (Πέρα από το ανθρώπινο)
Επιμέλεια: Aïnhoa Jean-Calmettes
Σε συνεργασία την εξαμηνιαία επιθεώρηση «Κρίση»
Ανθρωπόκαινος, κεφαλαιόκαινος, φυτειόκαινος: πολλοί και ετερόκλητοι όροι προτείνονται για να προσδιορίσουν τη νέα εποχή στην οποία έχει εισέλθει η Γη, μια ανησυχητική νέα εποχή που χαρακτηρίζεται από την υπερθέρμανση του πλανήτη, την έκτη μαζική εξαφάνιση ειδών, τον πολλαπλασιασμό των φυσικών καταστροφών και την απορρύθμιση των οικοσυστημάτων.
Καθένας από τους όρους αυτούς υποδεικνύει έναν ένοχο (τον άνθρωπο, τον καπιταλισμό, την αποικιοκρατία και το σύστημα των φυτειών) και μας καλεί σε έναν τύπο κινητοποίησης. Ωστόσο όλοι συγκλίνουν σε ένα σημείο: αν έχουμε φτάσει σήμερα σ’ αυτή την κατάσταση, είναι επειδή ο δυτικός άνθρωπος αρνήθηκε στα υπόλοιπα ζωντανά μια μορφή εσωτερικότητας, μια ψυχή, μια υποκειμενικότητα, μια άποψη για τον κόσμο.
Η εύρεση μιας πολιτικής διεξόδου από την καταστροφή που συντελείται τώρα δεν θα μπορέσει να παρακάμψει μια ριζική αμφισβήτηση αυτής της αντίληψης του κόσμου που ο ανθρωπολόγος Philippe Descola αποκαλεί «νατουραλισμό».
Μπορούμε λοιπόν να δοκιμάσουμε να μπούμε στη «φωνόκαινο», που προτιμά η φιλόσοφος Vinciane Despret ορίζοντάς την ως εξής: «Η φωνόκαινος – ή «η εποχή των ήχων της Γης» – σηματοδοτεί μια κατάσταση όπου θα δίνεται ιδιαίτερη προσοχή σε οτιδήποτε ζωντανό, όπως είναι ακόμα ζωντανό και όχι μόνο όταν απειλείται με εξαφάνιση.
Η φωνόκαινος μας προτρέπει να σκεφτόμαστε όλα όσα υπάρχουν ακόμα εδώ και με τα οποία πρέπει να προσπαθούμε να ζούμε λίγο καλύτερα, να ενεργοποιήσουμε ξανά την ικανότητά μας για χαρά, να θυμόμαστε τη ζωή που αντιστέκεται, που επιμένει πεισματικά και συνεχίζει να εκδηλώνεται ζωηρά». - Aïnhoa Jean-Calmettes
Auditorium Theo Angelopoulos
19.00: Έναρξη - διάλεξη του Patrick Bouchain σε αναμετάδοση από τη Μυτιλήνη
20.30: Συναυλία του συνόλου Brazzy Opera
Νίκος Σαρρής, τρομπέτα
Τάσος Μπακούρης, κόρνο
Σταύρος Κλαβανίδης, τρομπόνι
Βενιαμίν Χατζηκουμπάρογλου, πιάνο
Το σύνολο Brazzy Opera συγκροτήθηκε με σκοπό την ανάδειξη της οπερατικής μουσικής, μέσα από τον ηχηρό, μελωδικό, ζεστό και ξεκάθαρο ήχο των χάλκινων πνευστών.
21.00: Εισαγωγή στο θέμα «Ζώντας με τα μη-ανθρώπινα»
21.00-21.30: Εναρκτήρια ομιλία «Η ζωή των ζώων: μια φιλοσοφική προοπτική»
Ευγενία Μυλωνάκη, διδάκτωρ φιλοσοφίας, CYA, ΕΑΠ
21.30: Πρώτη συζήτηση
«Ζώντας πιο μακριά»: μη-ανθρώπινες μορφές, νοημοσύνες και ευαισθησίες
Μαριέλα Νέστορα, περφόρμερ, ερευνήτρια της νοημοσύνης των φυτών
Violette Pouillard, ιστορικός των ζώων, συγγραφέας του βιβλίου L’ Histoire des zoos par les animaux
Solenn Patalano, ειδικός στις μέλισσες
Ζώο-μηχανή ή κάτι χωρίς πνεύμα: ο δυτικός μοντερνισμός αρνήθηκε στα υπόλοιπα ζωντανά νοημοσύνη, ευαισθησία και μοναδικότητα. Ωστόσο, εδώ και μερικά χρόνια οι ανθρωπιστικές επιστήμες αμφισβητούν αυτές τις προϋποθέσεις και αρχίζουν να ενδιαφέρονται για το μη ανθρώπινο.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι κορυφές των δέντρων μπορεί να είναι ντροπαλές, τα δάση εμφανίζονται ως πολύπλοκα δίκτυα επικοινωνίας, τα σύνορα που χαράσσουν οι κότσυφες αποτελούν μάλλον χώρους συνάντησης παρά περιορισμού… Συντελούνται μετακινήσεις, ό,τι θεωρούνταν «φυσικό» αποδεικνύεται ενδεχόμενο: τα πάντα θα μπορούσαν κάλλιστα να υπάρχουν διαφορετικά.
22.30: Δεύτερη συζήτηση
Μετά τη φύση: ανασυνθέτοντας τους κόσμους και τις συμμαχίες με ό,τι ζωντανό
Louis Morelle, διδακτορικός ερευνητής για την κληρονομιά της φιλοσοφίας της φύσης και του γερμανικού ρομαντισμού
Jade Lindgaard, δημοσιογράφος του ιστότοπου Médiapart, ειδικός σε οικολογικά ζητήματα
Αριστείδης Μπαλτάς, ομότιμος καθηγητής φιλοσοφίας των επιστημών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου
Κάτω από την αβλαβή επίφασή του, ο όρος «φύση» δεν έχει τίποτα το ουδέτερο. Μας παροτρύνει να κοιτάξουμε προς τα έξω, ένα πεδίο που άλλοτε το εκμεταλλευόμαστε υπέρμετρα και άλλοτε διαφυλάσσουμε την υποτιθέμενη αγνότητά του. Ενώ η Γη αντιμετωπίζει την έκτη μαζική εξαφάνιση της βιοποικιλότητας, φαίνεται ολοένα και πιο επείγον για τον άνθρωπο να τελειώσει οριστικά με τη μοναδικότητά του και να ξαναβρεί τη θέση του μέσα στον κόσμο όλων των ζωντανών.
Αίθουσες 10-12, 2ος όροφος
19.00, 20.00, 21.00, 22.00, 23.00 (διάρκεια 45΄)
Φιλοσοφικό Escape room
Ιδέα και εκτέλεση: Βένια Σταματιάδη, Γιάννης Παπανικόλας
Τι σημαίνει ζωή;
Τι είναι αυτό που ξεχωρίζει το «ον»;
Ποιος άραγε μπορεί με σιγουριά να πει τι είναι αυτό που τον διαφοροποιεί από το λεγόμενο «άψυχο»;
Σε μια εποχή που η τεχνητή νοημοσύνη κάνει τα πράγματα ακόμα πιο σύνθετα και τους ορισμούς ακόμα λιγότερο δεδομένους, εμείς στήνουμε ένα διαδραστικό μουσείο φιλοσοφίας, ένα escapegame γεμάτο γρίφους, κλειδαριές και μυστήριο με θέμα – τι άλλο; – την ύπαρξη.
Ελάτε μαζί μας να παίξουμε, να ξεκλειδώσουμε, να νοιώσουμε, να βρούμε τον συνδυασμό της «ζωής».
Στα ελληνικά και τα γαλλικά κατ’ επιλογή
Περιορισμένος αριθμός θέσεων. Απαραίτητη η εγγραφή.
Οι εγγραφές θα γίνονται από τις 18.30 στην υποδοχή του Γαλλικού Ινστιτούτου.
Καφέ Γαλλικού Ινστιτούτου
23.30 Μπουφέ και djset
Επιμέλεια: Μαρία Χαρτοκόλλη
Dj set: Εύα Τσακνή
«Το να είμαστε ζωντανοί» γύρω από ένα μπουφέ, σημαίνει να μπορούμε να εναρμονιστούμε, ενεργοποιώντας όλες μας τις αισθήσεις, με τον περιβάλλοντα χώρο και με το περιβάλλον που μας παρέχει την τροφή, τις εικόνες, τους ήχους, τις μυρωδιές, τις υφές και μέσα από αυτά την ίδια την αίσθηση του ωραίου. «Το να είμαστε ζωντανοί» λοιπόν γύρω από ένα μπουφέ, σημαίνει να ενδιαφερόμαστε για το τι διεργασίες προηγήθηκαν και έπονται αυτής, για το πόσο συνειδητά γευόμαστε το καθετί και για το ποιο είναι το οικολογικό αποτύπωμα αυτής μας της δραστηριότητας.
Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, Σίνα 31, Κολωνάκι
30 Ιανουαρίου 2020
Είσοδος ελεύθερη
σχόλια