Αποκαλύψεις με παρασκήνιο από το δραματικό καλοκαίρι του 2015 κάνει ο τέως πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ.
Σε μια εφ'όλης της ύλης συνέντευξη στην «Καθημερινή« τονίζει πως το ενδεχόμενο Grexit δεν ήταν μπλόφα και αποκαλύπτει ένα Plan B το οποίο είχε προετοιμαστεί για παν ενδεχόμενο με παρότρυνση της Μέρκελ μετά την απόφαση Τσίπρα να κάνει δημοψήφισμα.
Μιλώντας για τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και την άνοδο του στην εξουσία αναφέρει πως «Τον είδα ως αρχηγό μιας κυβέρνησης που εξελέγη για να ξεκινήσει μια διαδικασία επαναδιαπραγμάτευσης των όρων που είχαν επιβληθεί από την τρόικα στην Ελλάδα και οι οποίοι ήταν ιδιαίτερα σκληροί. Τον είδα ως έναν συνομιλητή όχι μόνον επειδή είχε το δικαίωμα αλλά και σοβαρό. Αναγνώρισα βαθιά το γεγονός ότι η πρώτη χώρα που επισκέφθηκε ο Αλέξης Τσίπρας ήταν η Γαλλία. Αισθάνθηκα υποχρεωμένος, από τη φιλία που με δένει με τον ελληνικό λαό και τον σεβασμό μου προς τον Αλέξη Τσίπρα, να κάνω το παν για να παραμείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη και να υπάρξει ελάφρυνση στο αυστηρό πρόγραμμα που απαιτούσαν οι ευρωπαϊκές αρχές, εξασφαλίζοντας παράλληλα την επιστροφή της ισορροπίας των δημοσιονομικών της Ελλάδας. Ήμουν πάντα ειλικρινής με τον Αλέξη Τσίπρα, του επεσήμανα τι τον περιμένει σε αυτή τη διαδικασία. Τον ενθάρρυνα να συνεργαστεί με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και με την κ. Μέρκελ, να είναι τόσο πρωταγωνιστής όσο και εταίρος, να μην απομονωθεί».
Αποσπάσματα της συνέντευξης
– Είχατε μια δραματική συνάντηση με τον κ. Τσίπρα και την κ. Μέρκελ λίγο πριν ανακοινώσει το δημοψήφισμα. Τι ελέχθη εκεί; Σας αιφνιδίασε το δημοψήφισμα, τι του είπατε εσείς και τι η Μέρκελ στην τριμερή τηλεφωνική διάσκεψη που είχατε την ημέρα που το ανακοίνωσε;
Αυτή η τηλεφωνική συνομιλία ήταν ιδιαίτερα έντονη, διότι η Αγκελα Μέρκελ και εγώ είχαμε στηρίξει πολύ τον Αλέξη Τσίπρα και τον είχαμε τότε ενθαρρύνει να υιοθετήσει το σχέδιο που πρότεινε η Επιτροπή. Αλλά ήθελε μια καλύτερη συμφωνία και την υποστήριξη της χώρας του με δημοψήφισμα για να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με νέα ισχύ, το οποίο και έγινε. Ομως υπήρχε ο κίνδυνος να πάψουν οι περαιτέρω διαπραγματεύσεις. Εδώ και πάλι διασφάλισα ότι μετά την ψηφοφορία των Ελλήνων θα μπορούσαμε να ανοίξουμε πάλι τις συζητήσεις για την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη και για ένα νέο πρόγραμμα βοήθειας. Αυτό δεν ήταν αυτονόητο, διότι πολλοί θεωρούσαν, ειδικά στη Γερμανία, ότι η λογική συνέπεια του δημοψηφίσματος έπρεπε να είναι το τέλος της διαπραγμάτευσης και η έξοδος της Ελλάδας από τη Ζώνη του Ευρώ. Είπα αυτήν την κουβέντα στον Αλέξη: «Βοήθησέ με, να σε βοηθήσω».
– Το βράδυ του δημοψηφίσματος είχατε δραματικές επικοινωνίες με τον Ελληνα Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Τι συζητήσατε και σε ποια φόρμουλα καταλήξατε για να ξεκινήσει πάλι ο διάλογος με τον Τσίπρα;
– Ο φίλος μου Προκόπης Παυλόπουλος, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Με διαβεβαίωσε πως η Ελλάδα είναι ακλόνητα ευρωπαϊκή και μου ζήτησε να εμπιστευθώ ότι η ελληνική κυβέρνηση θα επιστρέψει στον διάλογο, το οποίο και έγινε. Παρ' όλο που δεν έχει την ίδια πολιτική κατεύθυνση με τον Αλέξη Τσίπρα, ήταν πολύ σημαντικό να μπορέσει να βεβαιώσει, εξ ονόματος του ελληνικού λαού, την καλή πίστη του πρωθυπουργού. Καλή πίστη που πράγματι υπήρξε.
– Θέλω να μου περιγράψετε αυτό το δραματικό τηλεφώνημα που είχατε με τον κ. Τσίπρα το βράδυ που βγήκε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Ελλάδα.
– Ναι, ο Τσίπρας είχε κερδίσει το δημοψήφισμα, αλλά είχε χάσει την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων. Μπορούσε να είναι περήφανος που έπεισε τους Ελληνες να τον στηρίξουν, αλλά έπρεπε και να ανησυχεί πολύ για την επόμενη ημέρα. Εκείνη τη νύχτα τον συνεχάρην για το αποτέλεσμα, αλλά του είπα ότι τώρα θα αντιμετώπιζε πολύ μεγάλες δυσκολίες, αναφέροντάς του το εξής: «Εάν θέλεις να παραμείνει η Ελλάδα στη Ζώνη του Ευρώ, πρέπει να το πεις σύντομα. Πρέπει να ανοίξεις άμεσα τις διαπραγματεύσεις. Βοήθησέ με, να σε βοηθήσω. Αν θέλεις να πας σε μια λύση, θα σε βοηθήσω. Αλλά μπορώ μόνο μέχρι εκεί που εσύ θα έχεις αποφασίσει». Και τελικά ήρθε στη διαπραγμάτευση.
– Του ζητήθηκε να απολύσει τον Βαρουφάκη πριν πάει στις Βρυξέλλες;
– Ποτέ δεν απαιτήσαμε κάτι από τον Αλέξη Τσίπρα σε ό,τι αφορούσε την επιλογή των ανθρώπων, διότι ήταν αποκλειστικά δική του ευθύνη. Ποτέ δεν του ασκήσαμε πίεση, παρ' όλο που είναι αλήθεια ότι ο υπουργός κ. Βαρουφάκης δεν έκανε τίποτα για να διευκολύνει τη συμφωνία στο Eurogroup. Δεν σταματούσε να κομπάζει και έδινε μαθήματα οικονομίας στους συναδέλφους του.
– Πόσο κοντά στο Grexit φτάσαμε στις 12-13 Ιουλίου; Υπήρχε όντως έτοιμο σχέδιο;
– Το καθήκον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ήταν να προετοιμάσουν αυτήν την επιλογή, αλλά ποτέ τίποτα δεν αναφέρθηκε συγκεκριμένα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Δεν ήθελα να εξετάσουμε αυτό το ενδεχόμενο, διότι το να το εξετάσουμε σήμαινε και να το αποδεχθούμε.
– Φοβηθήκατε ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα έφευγε από το τραπέζι; Τι του είπατε;
– Κατά τη διάρκεια της νύχτας φτάσαμε πολλές φορές κοντά στην καταστροφή διότι προσετίθεντο συνεχώς όροι από τον έναν ή τον άλλον και υπήρξαν πολλές διακοπές της συνεδρίασης. Ετσι αποφασίσαμε να κάνουμε μια συζήτηση, όχι πλέον με τα 19 μέλη της Ευρωζώνης, αλλά σε ένα πιο περιορισμένο σώμα που θα αποτελείτο από τη Μέρκελ, τον Τουσκ, τον Τσίπρα, τον Γιούνκερ και εμένα. Αυτό το σχήμα μάς επέτρεψε να επιστρέψουμε στους αρχηγούς των κυβερνήσεων με μια συμφωνία, η οποία και υιοθετήθηκε τελικά τις πρωινές ώρες, έπειτα από εργασίες που διήρκεσαν όλη νύχτα.
– Παίξατε καθοριστικό ρόλο στην αποτροπή του Grexit. Εχει φύγει εντελώς ο κίνδυνος; Τι λάθη έκανε η Ευρώπη σε αυτή την υπόθεση της ελληνικής διάσωσης;
– Το επιχείρημά μου ήταν να πείσω τους εταίρους μας ότι η έξοδος της Ελλάδας δεν ήταν μόνο ένα πρόβλημα για την Ελλάδα, αλλά για όλη την Ευρώπη, επειδή αυτό θα σήμαινε ότι η Ευρωζώνη μπορούσε να διαλυθεί. Τους προειδοποιούσα: «Εάν απομακρυνθεί η Ελλάδα, ποιος θα είναι ο επόμενος; Είστε βέβαιοι ότι δεν θα είστε ο επόμενος;».
Πιστεύω ότι η προειδοποίηση αυτή έκανε σαφές ότι η αλληλεγγύη ισοδυναμούσε με σταθερότητα. Ποτέ δεν πίστευα στην προσωρινή έξοδο της Ελλάδας από τη Ζώνη του Ευρώ. Ηταν δρόμος χωρίς επιστροφή. Εκ των υστέρων μπορούμε να πούμε ότι είχαμε δίκιο, γιατί η Ζώνη του Ευρώ παρέμεινε ενωμένη και η Ελλάδα εκπλήρωσε όλες τις δεσμεύσεις της. Πέτυχε όλα τα αναμενόμενα αποτελέσματα, και ακόμη περισσότερα, ιδίως όσον αφορά το δημοσιονομικό πλεόνασμα.
Ηταν επίσης απαραίτητο να δείξουμε ότι η Ευρώπη άντεχε σε μια εποχή που πολλοί αναρωτήθηκαν για το μέλλον της: αναμενόταν το βρετανικό δημοψήφισμα, το προσφυγικό ζήτημα απασχολούσε όλες τις χώρες. Η έξοδος της Ελλάδας δεν θα ήταν απλώς μια αποσυναρμολόγηση της Ζώνης του Ευρώ, θα σήμαινε την αποδόμηση ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτό που προσάπτω συχνά στην Ευρώπη δεν είναι η κατεύθυνση των αποφάσεών της, αλλά ο χρόνος που χρειάζεται για να τις πάρει. Το ελληνικό ζήτημα ήταν ευρέως γνωστό από το 2010. Επιλύθηκε το 2015. Αυτό κόστισε χρόνο, χρήμα και πολύ πόνο και θυσίες για τους Ελληνες.
– Η γεωπολιτική κατάσταση έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απόφαση να παραμείνει η Ελλάδα στη Ζώνη του Ευρώ, και ποιος ήταν ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών σε αυτή την κρίση;
– Ο Μπαράκ Ομπάμα επέμεινε πολύ ώστε να βρεθεί μια λύση, αλλά το ΔΝΤ δεν βοήθησε ιδιαίτερα, ειδικά ο εκπρόσωπός του στην Ελλάδα. Ομως ήταν δουλειά των Ευρωπαίων και μόνον αυτών να βρουν λύση.
– Υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη για το κατά πόσον η κ. Μέρκελ, ο κ. Σόιμπλε μπλόφαραν για το Grexit ή εάν ήταν μια πραγματική απειλή. Εσείς τι λέτε γι' αυτό;
– Για τους Γερμανούς, ήταν μια πιθανότητα, η οποία αρχικά ήταν μάλλον θεωρητική ώστε να ασκηθεί πίεση στις ελληνικές αρχές, αλλά κάποια στιγμή, μετά το δημοψήφισμα που διοργανώθηκε στην Ελλάδα για το σχέδιο της Επιτροπής, η Γερμανία άλλαξε σημαντικά τη θέση της, και ζήτησε να υπάρξει έστω η μελέτη ενός Grexit.
H κ. Μέρκελ μου είπε ότι θα έπρεπε να εξετάσουμε την επιλογή του Grexit. Οτι αν η Γαλλία ήθελε να κρατήσει την Ελλάδα στη Ζώνη του Ευρώ, θα έπρεπε να αποδεχθεί πως σε περίπτωση αποτυχίας χρειαζόταν να εξεταστεί και να προετοιμαστεί η λύση. Και απάντησα στην Αγκελα Μέρκελ ότι πριν εξετάσουμε αυτό το ενδεχόμενο, έπρεπε να γίνουν τα πάντα για να κρατηθεί η Ελλάδα στη Ζώνη του Ευρώ. Πρόσθεσα ότι το Plan A ήταν να κρατήσουμε την Ελλάδα, ποτέ δεν είχα εμπιστοσύνη στα Plan Β. Ομως ήταν ένα Plan Β. Και ως τέτοιο το πρότειναν οι Γερμανοί για την περίπτωση που η διαπραγμάτευση αποτύγχανε. Αρα, ναι, η Ελλάδα έφτασε κοντά στην έξοδο από τη Ζώνη του Ευρώ.
– Ποια είναι η πιο δραματική στιγμή που ζήσατε σε όλο αυτό το επεισόδιο;
– Οι ημέρες που προηγήθηκαν του δημοψηφίσματος, επειδή ήξερα ότι υπήρχε πιθανότητα οριστικής ρήξης. Και οι ημέρες που ακολούθησαν, επειδή κάποιοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το αποτέλεσμα για να φέρουν τη ρήξη. Αυτό κρίθηκε σε λίγες ώρες. Η πιο αποφασιστική στιγμή ήταν αναμφίβολα στην αρχή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου – όταν οι υπουργοί Οικονομικών δεν είχαν έρθει σε συμφωνία την προηγουμένη. Ανακοίνωσα τότε πως ο στόχος ήταν να γίνουν τα πάντα για να κρατηθεί η Ελλάδα, και η Aγκελα Μέρκελ συμφώνησε. Θυμάμαι τη χειραψία που ανταλλάξαμε με τον Αλέξη Τσίπρα στο τέλος αυτής της μακράς νύχτας. Oταν του είπα ότι είχε πετύχει, μου απάντησε ότι το πιο δύσκολο ερχόταν για εκείνον διότι έπρεπε να σταθεί ενώπιον του Κοινοβουλίου και του ελληνικού λαού. Και το κατάφερε. Ξέρω τι οφείλει η Ευρώπη στην Ελλάδα. Περισσότερο και από την ιστορία μας, οφείλει τον πολιτισμό, τη δημοκρατία. Η Ελλάδα δεν είναι μια οποιαδήποτε χώρα στην Ευρωπαϊκή Eνωση. Η ευρωπαϊκή ήπειρος χωρίς την Ελλάδα δεν είναι πλέον η Ευρώπη. Και η Ελλάδα χωρίς την Ευρώπη δεν θα είναι πια η ίδια.
σχόλια