Είναι γεγονός πως η ένταση μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά το πέρας της πανδημίας και την επιστροφή των εργαζομένων στα γραφεία τους.
Οι μεν προσπαθούν να διατηρήσουν την ευελιξία με την οποία συνήθισαν να εργάζονται τον καιρό της πανδημίας και της τηλεργασίας. Οι δε προσπαθούν να επαναφέρουν την τάξη, συχνά μέσω σταθερών εργασιακών ρυθμίσεων που απαιτούν την παρουσία των εργαζομένων τους στους χώρους εργασίας.
Κατά την διάρκεια της πανδημίας ήταν οι εργαζόμενοι αυτοί που φαίνεται να είχαν το πάνω χέρι σε ό,τι αφορούσε τις εργασιακές συνθήκες.
Όμως το 2023 αποτελεί σημείο καμπής. Για πρώτη φορά από τότε που ξέσπασε η επιδημία του Covid-19, εν μέσω μιας εξασθενημένης οικονομίας και μιας ψυχρής αγοράς εργασίας, οι εργοδότες είναι αυτοί που φαίνεται να βγαίνουν κερδισμένοι.
Tο νέο υβριδικό εργασιακό περιβάλλον φαίνεται ότι θα υπαγορεύεται από τους εργοδότες για το προσεχές μέλλον.
Ωστόσο, αν και αυτός ο «αγώνας» εξουσίας φαίνεται να έχει λήξει υπέρ των εργοδοτών, οι εργαζόμενοι δεν έχουν χάσει όλα τα κεκτημένα τους. Εκατομμύρια από αυτούς έχουν καταλήξει με μεγαλύτερη ευελιξία, αυτονομία και αμοιβή από ό,τι ίσως ποτέ άλλοτε.
Όμως, σύμφωνα με τους ειδικούς, το νέο υβριδικό εργασιακό περιβάλλον φαίνεται ότι θα υπαγορεύεται από τους εργοδότες για το προσεχές μέλλον.
Πώς φτάσαμε ως εδώ;
Πριν από σχεδόν τέσσερα χρόνια, η περίπτωση ενός εργαζομένου πλήρους απασχόλησης που εργαζόταν έστω και περιστασιακά από το σπίτι ήταν ένα εξαιρετικά σπάνιο γεγονός. Για την ακρίβεια, αποτελούσε ένα ειδικό προνόμιο που επιτρέπονταν μόνο σε λίγους και συχνά κάτω από ειδικές συνθήκες.
Με το ξέσπασμα της πανδημίας ακολούθησε η μαζική έξοδος από τα γραφεία και πάσης φύσης εργασιακούς χώρους. Ξαφνικά, οι εργαζόμενοι έπρεπε να δουλεύουν εξ αποστάσεως, οι περισσότεροι για πρώτη φορά, και πολλοί διαπίστωσαν ότι απολάμβαναν την ευελιξία και την αυτονομία που τους επέτρεπε το να εργάζονται από την ασφάλεια του σπιτιού τους.
Ακόμα και μετά τη λήξη της καραντίνας και την χαλάρωση των μέτρων προστασίας, όταν οι εργοδότες ξεκίνησαν να καλούν τους υπαλλήλους πίσω στον εργασιακό χώρο, πολλοί ήταν οι εργαζόμενοι που συνέχισαν να εργάζονται από το σπίτι με την βοήθεια της τηλεργασίας.
Ένας από τους περιορισμούς της πανδημίας ήταν η δυσκολία με την οποία οι εργοδότες μπορούσαν να προσλάβουν νέο προσωπικό. Αυτό έδωσε την ευκαιρία στους εργαζόμενους να απαιτήσουν για μεγαλύτερη αμοιβή και ευνοϊκότερους όρους εργασίας χωρίς την απειλή της απόλυσης.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι προσπάθειες της διοίκησης να επιβάλει την επιστροφή στα γραφεία ήταν, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και αφορμή ανοιχτής εξέγερσης.
Όμως, αυτή η συνθήκη δεν είχε μεγάλη διάρκεια. Μάλιστα η κατάσταση άρχισε να αλλάζει το φθινόπωρο του 2022, όταν η αποδυνάμωση της οικονομίας και η αύξηση των επιτοκίων οδήγησαν σε ευρείας κλίμακας περικοπές θέσεων εργασίας, ιδίως στον τομέα της τεχνολογίας.
Στην μετα Covid εποχή, μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρίες παγκοσμίως πίεσαν για την επιστροφή των εργαζομένων τους σε εταιρικό έδαφος. Ταυτόχρονα πολλοί από τους κολοσσούς αυτούς ανακοίνωσαν πάγωμα των προσλήψεων. Και κάπως έτσι η εξουσία άρχισε να γλιστρά ξανά από τα χέρια των εργαζόμενων.
Μεγάλες εταιρείες, όπως η Disney και η KPMG, άρχισαν να επιβάλλουν περισσότερες «ημέρες γραφείου» καθώς και να παρακολουθούν τη συμμετοχή των εργαζομένων τους.
Σύμφωνα με την Grace Lordan, αναπληρώτρια καθηγήτρια συμπεριφορικής επιστήμης στο London School of Economics, οι εργοδότες είχαν ήδη προσπαθήσει να δελεάσουν τους εργαζόμενους τους να επιστρέψουν με διάφορα κίνητρα και προνόμια, όπως το δωρεάν φαγητό ή τα διαλείμματα yoga. Όμως ελάχιστοι εργαζόμενοι ανταποκρίθηκαν σε αυτό το κάλεσμα.
Άνοιξη και καλοκαίρι
Μάλιστα, η αντίδραση των εργαζομένων συνεχίστηκε την άνοιξη του 2023, με πιο χαρακτηριστικές τις διαμαρτυρίες των υπαλλήλων της Amazon ενάντια στα σχέδια επιστροφής στα γραφεία.
Πολλοί εργαζόμενοι εξακολουθούσαν επίσης να αρνούνται να ακολουθήσουν τα αυστηρά υβριδικά πρωτόκολλα. Σύμφωνα με στοιχεία της Kastle Systems, η οποία μετράει τις κινήσεις εισόδου σε κτίρια γραφείων, η μέση πληρότητα των χώρων εργασίας μεταξύ 41.000 επιχειρήσεων στις ΗΠΑ κυμαίνονταν κάτω από το 50% καθ' όλη τη διάρκεια του 2023.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού και η κρίση του κόστους ζωής σήμαινε ότι περισσότεροι εργαζόμενοι ήταν πρόθυμοι να παραιτηθούν και να βρουν νέες θέσεις εργασίας, αν αυτό ήταν δυνατόν.
Αυτή ήταν μια αξιοσημείωτη διαφορά από προηγούμενες περιόδους οικονομικής ύφεσης, κατά τις οποίες οι εργαζόμενοι παρέμεναν στις τρέχουσες θέσεις τους, με τον φόβο ότι θα δεν θα κατάφερναν να βρουν κάτι καλύτερο.
Η κρίση του κόστους ζωής ώθησε τους ανθρώπους να σκεφτούν: «αν το αφεντικό μου δεν μου δίνει αύξηση μισθού που να ανταποκρίνεται ακόμα και στον πληθωρισμό, είναι καιρός να προχωρήσω» δηλώνει η Lordan.
Σταδιακά η οικονομική ύφεση εξασθένισε ολοσχερώς την επιρροή των εργαζομένων. Οι απολύσεις συνεχίστηκαν και τα ποσοστά παραίτησης επέστρεψαν στα προ πανδημίας επίπεδα.
Φθινόπωρο και χειμώνας
Μέχρι τον Σεπτέμβριο, η καταστολή της εξ αποστάσεως εργασίας επιταχύνθηκε, η ρητορική των αφεντικών για επιστροφή στο γραφείο κλιμακώθηκε και η παρουσία των εργαζομένων έγινε όλο και περισσότερο ένα ζήτημα πειθαρχίας, όπως υποστηρίζει η Hannah Dwyer, επικεφαλής έρευνας και στρατηγικής για τη δυναμική της εργασίας στην περιοχή EMEA της εταιρείας εμπορικών ακινήτων JLL, στο Δουβλίνο.
Ακόμα και εταιρείες συνώνυμες με την εξ αποστάσεως εργασία, όπως η Zoom, άρχισαν να επιβάλλουν την δια ζώσης εργασία.
Ταυτόχρονα, η ζήτηση για νέο εργατικό δυναμικό μειώθηκε – η παραδοσιακή φθινοπωρινή έξαρση των προσλήψεων διακόπηκε από την παραπαίουσα οικονομία.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας δείχνουν ότι οι εκτιμώμενες κενές θέσεις εργασίας μειώθηκαν κατά 257.000 μεταξύ Αυγούστου και Οκτωβρίου 2023, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Αντίστοιχα στις ΗΠΑ, την έξαρση νέων θέσεων εργασίας τον Σεπτέμβριο ακολούθησε μια ξαφνική πτώση τον Οκτώβριο. Αυτή η επιβράδυνση των προσλήψεων αποδυνάμωσε ακόμη περισσότερο τη δύναμη των εργαζομένων.
Σύμφωνα με στοιχεία του LinkedIn, οι προσλήψεις στις ΗΠΑ μέσω της πλατφόρμας μειώθηκαν κατά 13,4% σε ετήσια βάση τον Οκτώβριο του 2023, με τις προσλήψεις στο Ηνωμένο Βασίλειο όχι μόνο να μειώνονται κατά 15,1% σε ετήσια βάση, αλλά και να πέφτουν κατά 7,2% κάτω από τα προ της πανδημίας επίπεδα.
Η Nela Richardson, επικεφαλής οικονομολόγος της εταιρείας διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού ADP στη Νέα Υόρκη, υποστηρίζει ότι αυτή η δυναμική προσφοράς και ζήτησης μεταφράζεται σε λιγότερες ευκαιρίες για τους εργαζόμενους καθώς και ότι όσοι ψάχνουν εργασία πρέπει να είναι πιο πρόθυμοι να παραχωρήσουν δύναμη στους εν δυνάμει εργοδότες.
Καθώς βαδίζουμε σταθερά στο 2024, οι εργοδότες φαίνεται να κατέχουν τα ηνία της εργασιακής πραγματικότητας περισσότερο από ποτέ άλλοτε στην μετα Covid εποχή. Ωστόσο, πολλά στοιχεία από το εργασιακό περιβάλλον της πανδημίας φαίνεται να έχουν εδραιωθεί. Η ευελιξία στο εργασιακό ωράριο είναι ένα από αυτά.
Με στοιχεία από το BBC.
