Ένας ιατροδικαστής θα βάλει σε τάξη τις απορίες μας. Κομβικό επάγγελμα στα εγκλήματα αλλά και στον κόσμο των ζωντανών. Είναι το πρώτο επίσημο βλέμμα σε ένα έγκλημα, ένας σταρ των δύσκολων υποθέσεων. Η πραγματογνωμοσύνη, η κατάθεση, η μαρτυρία του πολλές φορές φωτίζει πτυχές και πλευρές αόρατες ή και υποθετικές από όλους τους άλλους. Είναι με έναν τρόπο η φωνή των νεκρών, η φωνή των θυμάτων. Πέρα από τους συμπαθείς ιατροδικαστές των σίριαλ και των ταινιών, αναζητήσαμε έναν επιστήμονα της αληθινής ζωής, τον κ. Μανόλη Σακελλιάδη για να φωτίσει πολλά γιατί και το μυστήριο του κόσμου των εγκλημάτων.
— Κάνετε μια από τις πιο σκληρές δουλειές, επιστημονικά, θέλετε όμως να μου πείτε ποιό είναι το πιο ενδιαφέρον μέρος μιας ιατροδικαστικής εξέτασης;
Σίγουρα, η ειδικότητα της ιατροδικαστικής είναι μια εργαστηριακή ιατρική ειδικότητα, δεν έχει δηλαδή το στοιχείο που πολλές άλλες ιατρικές ειδικότητες έχουν, αυτό της άμεσης επαφής με τον ασθενή. Ωστόσο, σαν ειδικότητα, είναι πάρα πολύ ενδιαφέρουσα διότι πολύ απλά υπάρχει μια πολύ μεγάλη εναλλαγή των ειδών των περιστατικών. Ένας ιατροδικαστής μπορεί να μη σώσει τη ζωή του ασθενή, μπορεί όμως να φανεί χρήσιμος, στην απονομή της Δικαιοσύνης.
— Κατά πόσο ένας ιατροδικαστής συμβάλλει με το έργο του στη διαλεύκανση ενός εγκλήματος;
Η αντικειμενική καταγραφή των κακώσεων, η τεκμηρίωση των ευρημάτων αλλά και η εκφορά γνώμης ενός ιατροδικαστή σχετικά με το μηχανισμό θανάτου, είναι στοιχεία ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας, κατά τη διάρκεια της προανακριτικής διαδικασίας που διεξάγεται σε κάθε περίπτωση εγκλήματος. Με βάση τα ευρήματα μιας ιατροδικαστικής διερεύνησης, είναι δυνατό να επιβεβαιωθούν ή να απορριφθούν διάφοροι μηχανισμοί πρόκλησης του θανάτου, κάτι το οποίο σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα στοιχεία της προανακριτικής διαδικασίας, συνήθως, οδηγεί και στη διαλεύκανση του εγκλήματος.
Στη δουλειά του ιατροδικαστή πολλές φορές όλη η ουσία κρύβεται στις λεπτομέρειες άρα καμία λεπτομέρεια δεν είναι περιττή.
— Ποιά είναι τα σημαντικότερα ευρήματα που συνήθως μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει έγκλημα;
Το πιο προφανές εύρημα, πιστεύω, είναι η διαπίστωση κακώσεων κατά τη νεκροψία-νεκροτομή, ή ακόμη και η ανίχνευση κάποιου δηλητηρίου σε τοξικολογική εξέταση δειγμάτων βιολογικών υλικών. Σε κάθε περίπτωση εξετάζεται το κατά πόσο ένα περιστατικό, εφόσον μιλάμε για βίαιο θάνατο βέβαια, αποτελεί έγκλημα, αυτοκτονία ή ατύχημα. Η διερεύνηση αυτού του τριπτύχου, αποτελεί κύριο ιατροδικαστικό ζήτημα σε κάθε περιστατικό βίαιου θανάτου, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι είναι εφικτή πάντοτε η επιτυχία της αναζήτησης αυτής.
— Η ιατροδικαστική εξέταση μπορεί να σκιαγραφήσει ένα δολοφόνο, αξιοποιώντας τα στοιχεία που υπάρχουν;
Η ιατροδικαστική εξέταση, και πιο συγκεκριμένα η Θανατολογία, ασχολείται με τη διερεύνηση των αιτιών και του μηχανισμού του θανάτου. Ως αντικείμενο εξέτασης έχει κυρίως το πτώμα το θύματος, αλλά και τη σκηνή του εγκλήματος. Στόχος είναι κατ’ ουσίαν η όσο το δυνατό λεπτομερέστερη καταγραφή των ευρημάτων, τόσο από το χώρο της αυτοψίας του εγκλήματος, όσο και από τη νεκροψία-νεκροτομή, με τρόπο ώστε τα στοιχεία αυτά να μπορέσουν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν κατά την εξέλιξη της προανακρίσεως. Η κλινική ιατροδικαστική εξέταση από την άλλη πλευρά, στην περίπτωση που αφορά έναν ύποπτο, μπορεί να βοηθήσει στη συσχέτιση των κακώσεων και με αυτόν τον τρόπο στην ταυτοποίηση του δράστη. Με άλλα λόγια τόσο η Θανατολογία, όσο και η Κλινική Ιατροδικαστική, μπορούν να παρέχουν εμμέσως μόνο πληροφορίες ως προς το ψυχολογικό προφίλ ενός δράστη. Ωστόσο, βασιζόμενη και σε αυτές τις πληροφορίες, δυνατό να συνδράμει και η Δικανική Ψυχιατρική, που είναι και η πλέον αρμόδια σε ότι αφορά τη σκιαγράφηση του προφίλ ενός δολοφόνου.
— Ανατέμνοντας τα στοιχεία που υπάρχουν μπορείτε να οδηγηθείτε στις συνθήκες που διαλευκάνουν μια υπόθεση;
Η λεπτομερής εξέταση των διαθέσιμων στοιχείων είναι πολύ σημαντική στη μελέτη κάθε περιστατικού και διαδραματίζει το σημαντικότερο ρόλο στην επιτυχή διερεύνησή του. Κάθε στοιχείο θα πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να αξιολογείται.
— Ποιό είναι το πιο δύσκολο κομμάτι του επαγγέλματός σας; (Εννοώ όταν πχ έχετε να αντιμετωπίσετε σώμα που έχει υποστεί μεγάλη βία ή μικρά παιδιά;)
Μιλώντας καθαρά προσωπικά, θα έλεγα ότι ένα από τα πιο δύσκολα καθήκοντα ενός ιατροδικαστή είναι η ενημέρωση των οικείων του θανόντος σχετικά με τις συνθήκες του θανάτου. Αποτελεί μια ιδιαίτερη πρόκληση καθώς πλέον κανείς έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με τη θλίψη, τη συντριβή, την οργή που έχει προκαλέσει ο θάνατος. Ένας ιατροδικαστής θα πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανθρώπινη συμμετοχή στη θλίψη, στην ανθρώπινη προσπάθεια προστασίας της ίδιας του της ψυχολογίας αλλά και στην αντικειμενική, στο μέτρο του δυνατού, και αποστασιοποιημένη παροχή πληροφοριών στην οικογένεια. Μπορεί να ακούγεται εύκολο, δεν είναι πάντοτε όμως.
— Έχετε σκεφτεί κάποια στιγμή, μέσα στην ψυχραιμία και την προσήλωση που επιβάλλει το επάγγελμά σας, «ποιός μπορεί να έχει κάνει ένα τέτοιο έγκλημα»;
Σίγουρα πάντα υπάρχουν στιγμές που κανείς αισθάνεται αποτροπιασμένος αντικρύζοντας ένα ιδιαιτέρως ειδεχθές έγκλημα. Μιλώντας προσωπικά και καθώς δεν είμαι δημόσιος λειτουργός, ώστε να επιλαμβάνομαι ως πραγματογνόμων, καθημερινά, εγκλημάτων, μέχρι και σήμερα όχι δεν έχω κάνει αυτή τη σκέψη.
— Ποιά είναι τα αγριότερα εγκλήματα που έχετε αντιμετωπίσει;
Ως σας εξήγησα και στην απάντηση του προηγούμενου ερωτήματός σας, ως ιδιώτης ιατροδικαστής, δε διαθέτω την έκταση της σχετικής εμπειρίας που διαθέτουν οι άξιοι και καλοί συνάδελφοι που υπηρετούν στις κατά τόπους Ιατροδικαστικές Υπηρεσίες και στα κατά τόπους Εργαστήρια Ιατροδικαστικής των Πανεπιστημίων. Ωστόσο, με βάση την προσωπική μου εμπειρία, ένα από τα πιο άγρια εγκλήματα που έχω αντιμετωπίσει είναι ο θανάσιμος τραυματισμός με νύσσον και τέμνων όργανο μιας γυναίκας, η δε αγριότητα του συγκεκριμένου εγκλήματος περισσότερο οφείλετο στον αριθμό των πληγμάτων που εκείνη δέχθηκε.
— Εμείς ξέρουμε την όψη μια ιατροδικαστικής εξέτασης κυρίως από τον κινηματογράφο. Υπάρχει το κλισέ ότι ο νεκρός μιλά, ότι το σώμα σε έναν τόσο σιωπηλό κόσμο, μαρτυρά. Είναι αλήθεια;
Η αλήθεια είναι ότι η ειδικότητα της Ιατροδικαστικής, τόσο στον κινηματογράφο, όσο και στην τηλεόραση, απολαμβάνει ιδιαίτερα μεγάλης προβολής. Το μέγεθος της προβολής αυτής είναι τέτοιο, που στο εξωτερικό, υπάρχει η τάση ορισμένες φορές υπερεκτίμησης των δυνατοτήτων της ειδικότητας στα εκεί Δικαστήρια, με αποτέλεσμα η όλη διαδικασία καταδίκης ενός υπόπτου να έχει δυσχεραίνει αρκετά επειδή οι ένορκοι είναι συχνά επηρεασμένοι από αυτά που βλέπουν στην τηλεόραση. Το κλισέ, στο οποίο αναφέρεστε, λίγο ως πολύ, απηχεί την αλήθεια. Τα στοιχεία βρίσκονται εκεί, απλά κανείς πρέπει να επιδείξει την επιμέλεια που είναι αναγκαία για να τα ανακαλύψει.
— Εσείς πώς διαλέξατε έναν τέτοιο επιστημονικό κλάδο στον οποίο διαπρέπετε;
Η ειδικότητα της Ιατροδικαστικής, ήταν για μένα, από τα φοιτητικά μου χρόνια κιόλας, μια ελκυστική και ενδιαφέρουσα ειδικότητα. Η εναλλαγή των περιστατικών και η ευρύτητα που διαθέτει ως ειδικότητα, διασφάλιζαν για μένα μια σίγουρα συναρπαστική επαγγελματική ζωή.
— Μπορεί ένας ιατροδικαστής να αποκρύψει μια αλήθεια;
Θέλω να πιστεύω ότι κανένας συνάδελφος δε θα έφτανε στο σημείο να αποκρύψει ένα στοιχείο. Κάτι τέτοιο θα ήταν τόσο δύσκολο, όσο και παράτολμο, ωστόσο, όχι ακατόρθωτο.
— Είναι μια δουλειά, ένα επάγγελμα αυτό μέσα στο οποίο μπορεί κανείς να βγάλει φιλοσοφικά συμπεράσματα για την ανθρώπινη φύση;
Κάθε ανθρώπινη ενασχόληση μπορεί να αποτελέσει πηγή φιλοσοφικών συμπερασμάτων. Η Ιατροδικαστική ωστόσο, ακριβώς επειδή ασχολείται με δύσκολες στιγμές της ανθρώπινης ζωής, ίσως να προσφέρεται λίγο παραπάνω.
— Υπάρχει κάποια αρχή, κάποιο πρότυπο στην εργασία σας που θα θέλατε να μας την πείτε;
Στη δουλειά μου, πολλές φορές όλη η ουσία κρύβεται στις λεπτομέρειες, με αυτήν την έννοια, καμία λεπτομέρεια δεν είναι περιττή.
Ο κύριος Μανόλης Σακελιάδης είναι ιατροδικαστής. Το site του είναι www.forensicadvice.gr
σχόλια