ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος παγιώνεται ως μικρό κόμμα, είναι εξαιρετικά αρνητικό, καθώς τα ηγετικά στελέχη του αδυνατούν να συγκρατήσουν ακόμα και τα πολύ χαμηλά ποσοστά του. Η κατάσταση αυτή δεν ξαφνιάζει κανέναν, ειδικά μετά την επεισοδιακή ανάδειξη και καθαίρεση του Κασσελάκη, καθώς πρόκειται για ένα κόμμα εδώ και καιρό χωρίς σαφή πολιτική ταυτότητα, το οποίο, κατά περίπτωση, προσπαθεί να παρουσιαστεί άλλοτε ως συστημικό και άλλοτε ως αντισυστημικό, χωρίς να πείθει σε κανέναν από τους δύο ρόλους.
Η καθοδική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ είχε ξεκινήσει αμέσως μετά την ανάληψη της εξουσίας και την αποδοχή των μνημονιακών πολιτικών και έκτοτε δεν ανακόπηκε ποτέ. Άλλοτε με μεγάλα άλματα και άλλοτε με αργό ρυθμό, η πορεία του όλα αυτά τα χρόνια ήταν σταθερά καθοδική. Η μεγαλύτερη βουτιά που κατέγραψε ήταν στις εθνικές εκλογές του 2023, όταν ο Αλέξης Τσίπρας, από το 31,53% που είχε λάβει στις εκλογές του 2019, τον οδήγησε στο 17,8%. Πέρσι, στις ευρωεκλογές του Ιουνίου, υπό την πειραματική ηγεσία του Στέφανου Κασσελάκη και μετά την αποχώρηση των στελεχών που συγκρότησαν τη Νέα Αριστερά, βρέθηκε στο 14,9%. Σε λιγότερο από έναν χρόνο, όμως, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει φτάσει στο 6%.
Αρκετοί βουλευτές που έχουν μείνει στον ΣΥΡΙΖΑ βλέπουν το κόμμα τους να αποσυντίθεται και αντιλαμβάνονται ότι στις επόμενες εκλογές οι περισσότεροι από αυτούς δεν θα επανεκλεγούν, ενώ αν συνεχιστεί με αυτό τον ρυθμό η πτώση, δεν θα θεωρείται βέβαιη ούτε η είσοδός του στη Βουλή.
Οι οπαδοί του πάλαι ποτέ αντιμνημονίου έχουν εγκαταλείψει τον Αλέξη Τσίπρα εδώ και χρόνια. Τους αντιδεξιούς και αντιμητσοτακικούς τούς απογοήτευσε με την απόσυρσή του, καθώς θεωρούν ότι δεν στήριξε τις επόμενες ηγεσίες του κόμματος, για να ασχοληθεί με την προσωπική του προβολή.
Μπορεί να αντιστραφεί αυτή η πορεία; Κανείς δεν φαίνεται να το πιστεύει πια, ούτε ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος εργάζεται για την επιστροφή του, αλλά δεν έχει καμία διάθεση να αναλάβει τον μικρό ΣΥΡΙΖΑ, γιατί δεν πιστεύει ότι μπορεί να τον κάνει μεγάλο ξανά. Οι οπαδοί του πάλαι ποτέ αντιμνημονίου τον έχουν εγκαταλείψει εδώ και χρόνια. Τους αντιδεξιούς και αντιμητσοτακικούς τούς απογοήτευσε με την απόσυρσή του, καθώς θεωρούν ότι δεν στήριξε τις επόμενες ηγεσίες του κόμματος, για να ασχοληθεί με την προσωπική του προβολή.
Το «αριστεροχώρι» (σύμφωνα με μια έκφραση που αποδίδεται στον ίδιο) του φαίνεται εδώ και καιρό πολύ μικρό και ασφυκτικό, αλλά στα «σαλόνια» της σοσιαλδημοκρατίας που ονειρεύεται να γίνει αποδεκτός θα θυμούνται πάντα ότι όταν είχε τη δυνατότητα να επιλέξει κυβερνητικό εταίρο αυτός διάλεξε τον Πάνο Καμμένο, και όχι μόνο την πρώτη φορά, αλλά και τη δεύτερη, όταν δεν υπήρχε πια το άλλοθι του αντιμνημονίου. Παρομοίως δεν ξεχνούν ούτε την ανοχή που επέδειξαν τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ στις θέσεις των δεξιών λαϊκιστών των ΑΝΕΛ, με τους οποίους συνεργάστηκαν αρμονικά, ενώ «κατηγορούσαν όλους τους άλλους ως ακροδεξιούς και φασίστες», αναφέρουν στελέχη της Χαριλάου Τρικούπη.
Το ΠΑΣΟΚ δεν ξεχνά, αλλά όχι όλο
«Δεν μπορεί να μιλάνε σήμερα για αντιδεξιό μέτωπο εκείνοι που συνεργάστηκαν με τους ακροδεξιούς ΑΝΕΛ και να παριστάνουν τους τιμητές», αναφέρει βουλευτής του ΠΑΣΟΚ που είναι αρνητικός σε κάθε ενδεχόμενο συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ. «Αυτά τα λένε επειδή τώρα έχουν πέσει στο 6%», υποστηρίζει, «και περιμένουν από το ΠΑΣΟΚ να γίνει το σωσίβιό τους». Ο ίδιος όμως θεωρεί πως «ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πλέον τοξικός και βουλιάζει» και πως αν συνεργαστούν μαζί του, «θα μας τραβήξει στον πάτο».
Αν και η εκλογική βάση του ΠΑΣΟΚ παραμένει σε μεγάλο βαθμό αντι-ΣΥΡΙΖΑ, δεν έχουν όλα τα στελέχη του την ίδια αρνητική γνώμη. Άλλος βουλευτής, από την εσωκομματική αντιπολίτευση στον Νίκο Ανδρουλάκη, έλεγε πρόσφατα ότι μόνο με τον ΣΥΡΙΖΑ και την αριστερά μπορεί να δει μέλλον και ότι εάν το ΠΑΣΟΚ δεχόταν να μπει σε μια κυβέρνηση με τη Νέα Δημοκρατία, εκείνος θα παρέδιδε την έδρα του. Όσο για το κυβερνητικό παρελθόν του ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ και τις επιθέσεις στο ΠΑΣΟΚ, τα χαρακτηρίζει «περσινά ξινά σταφύλια», υποστηρίζοντας πως δεν υπάρχει λόγος να τους απασχολούν σήμερα.
Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είναι ανοιχτός στην ενσωμάτωση στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, υπό προϋποθέσεις, και όχι όλων, αλλά δεν βλέπει καθόλου θετικά προτάσεις περί κοινών ψηφοδελτίων, σαν αυτή που έκανε πρόσφατα ο Σωκράτης Φάμελλος. Άλλωστε γνωρίζει ότι όσοι θέλουν την ένωση του ΣΥΡΙΖΑ με το ΠΑΣΟΚ τον βλέπουν ως εμπόδιο και εργάζονται για την αποδυνάμωσή του. Τα σενάρια συνεργασίας του ΠΑΣΟΚ με τον ΣΥΡΙΖΑ δεν περιλαμβάνουν ρόλο για τον Νίκο Ανδρουλάκη.
Ο Τσίπρας δεν κάνει κόμμα τώρα
Σύμφωνα με στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο συμμετέχει στις διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στην αριστερά για μια ευρύτερη συνεργασία δυνάμεων και συνομιλεί με όλες τις πλευρές: «Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να επιστρέψει ο Τσίπρας, αν δεν μεσολαβήσουν εκλογές πρώτα». Όλες αυτές οι διαρροές στα ΜΜΕ, ωστόσο, περί επιστροφής, δεν γίνονται ερήμην του. Αντιθέτως, οι περισσότερες προέρχονται από το δικό του περιβάλλον, με σκοπό να διατηρείται το όνομά του στην πολιτική επικαιρότητα. «Επιθυμεί να παρουσιάζεται ως παράκλητος, που θα τον καλέσουν ξανά πίσω επειδή όλοι οι άλλοι δεν μπορούν. Αυτός είναι ο σκοπός», αναφέρει το στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Αλέξης Τσίπρας δεν θέλει να γυρίσει για να αντικαταστήσει τον Σωκράτη Φάμελλο στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Θέλει να ηγηθεί μιας ενωμένης κεντροαριστεράς. Γι’ αυτή την περίπτωση τα σενάρια ήταν αρχικά δύο. Το ένα ήταν να ενωθούν πρώτα τα κόμματα του χώρου και αυτός να εμφανιστεί μετά και να διεκδικήσει την ηγεσία. Το άλλο ήταν να πάρει ο ίδιος την πρωτοβουλία και είτε να ενώσει τα κόμματα αυτά, είτε –αν οι ηγεσίες δεν δεχθούν– να πάρει στελέχη από όλα και να δημιουργήσει έναν νέο φορέα. Το πρώτο σενάριο κάηκε με την επανεκλογή του Νίκου Ανδρουλάκη, καθώς προϋπέθετε την εκλογή του Χάρη Δούκα, σύμφωνα με συνομιλητές του Αλέξη Τσίπρα και την εκδοχή που συζητούσαν. Οπότε το δεύτερο σενάριο είναι αυτό που κυρίως συζητιέται τώρα στους συγκεκριμένους κύκλους που τον στηρίζουν.
Το κίνημα των Τεμπών το είδε αρκετά θετικά στην αρχή· μάλιστα είχε καλέσει κάποιους συγγενείς στο γραφείο του και τους είχε διαθέσει ως δικηγόρο και τον διευθυντή του, Μ. Καλογήρου. Στην πορεία διαπίστωσε αυτό που έδειξαν και οι έρευνες, ότι η οργή των Τεμπών στρέφεται και κατά της δικής του κυβέρνησης, η οποία επέτρεπε και εκείνη στα τρένα να τρέχουν χωρίς την απαιτούμενη ασφάλεια, με υποστελεχωμένο τον ΟΣΕ. Ήταν η κυβέρνησή του που πούλησε την ΤΡΑΙΝΟΣΕ στους Ιταλούς σε ευτελιστική τιμή και δεν ολοκλήρωσε τη σύμβαση 717 για την τηλεδιοίκηση και τη σηματοδότηση, ως όφειλε, το 2016. Η Ευρωπαία Εισαγγελέας επίσης διώκει εξίσου στελέχη της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ, ενώ έχει βρει στοιχεία σε βάρος του Κ. Καραμανλή αλλά και του Χρ. Σπίρτζη. Επιπλέον, ούτε ο Α. Τσίπρας ούτε κάποιος άλλος από τους υπουργούς που είχαν εμπλοκή στο Μάτι μοιάζουν ειλικρινείς όταν μιλάνε σήμερα για συγκάλυψη στα Τέμπη, καθώς τα ίδια έκαναν και αυτοί. Ενώ υπήρχαν δηλαδή δικογραφίες και ντοκουμέντα σε βάρος υπουργών, αυτά αρχειοθετήθηκαν και δεν πήγαν ποτέ στη Δικαιοσύνη για να λογοδοτήσουν.
Ο Αλέξης Τσίπρας έχει φροντίσει όλο αυτό το διάστημα να αποκαταστήσει και να βελτιώσει τις σχέσεις του με το εκδοτικό κατεστημένο, πραγματοποιώντας συναντήσεις με τους εκπροσώπους του.
Ο Τσίπρας σκοπεύει να εντείνει τις εμφανίσεις του μετά το φθινόπωρο. Πριν από τις εκλογές δεν θα κάνει κάτι, επιμένουν όσοι συνομιλούν μαζί του. Επιδιώκει να επιστρέψει αν του δοθεί η ευκαιρία, αλλά θεωρεί ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει πριν από τις εκλογές, διότι δεν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες, που ελπίζει ότι θα δημιουργηθούν μετά. Βασική προϋπόθεση είναι να μην τα πάνε καλά στις επόμενες εκλογές ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε το ΠΑΣΟΚ, ώστε να αποχωρήσει ο Νίκος Ανδρουλάκης, τον οποίο βλέπει ως εμπόδιο. Αν συμβεί αυτό, ανάλογα και με τις μετρήσεις που θα λάβει υπόψη, θα μπορούσε να πάρει μια πρωτοβουλία «για να σώσει την προοδευτική παράταξη» και να δημιουργήσει έναν φορέα με βάση τον ΣΥΡΙΖΑ και πρόσωπα πέριξ αυτού, όπως ο Νίκος Κοτζιάς, η Λούκα Κατσέλη, ο Πέτρος Κόκκαλης και ορισμένοι από το ΠΑΣΟΚ, με τους οποίους διατηρεί διαύλους.
Όπως λέει κι ένας συνομιλητής του, ωστόσο, «αυτά δεν μπαίνουν σε υπολογισμούς και δεν υπάρχουν βεβαιότητες. Η πολιτική ρευστότητα είναι μεγάλη και ο χρόνος πυκνός. Από τη Ζωή μέχρι μια νέα ισχυρή ακροδεξιά που μπορεί να φυτρώσει, ίσως υπάρξουν εξελίξεις που θα αλλάξουν εντελώς τα δεδομένα».
Το περιβάλλον του Τσίπρα, πάντως, θεωρεί πως δεν θα έχει αντίπαλο για την ηγεσία ενός ενιαίου σχήματος της κεντροαριστεράς, αν υπάρξει, καθώς στο σχετικό ερώτημα που έχει τεθεί από ορισμένες δημοσκοπήσεις βγαίνει ως ο καταλληλότερος ηγέτης της. Αυτό έχει σχετική αξία όμως, καθώς παίζει όντως χωρίς ανταγωνισμό, αφού είναι ο μόνος που εκδηλώνει ενδιαφέρον για την ηγεσία της ενωμένης κεντροαριστεράς και τοποθετείται αναλόγως, ενώ κάνει ταυτόχρονα μια ακριβή επικοινωνιακή καμπάνια γι’ αυτό, εδώ και έναν χρόνο, μέσω του ιδρύματός του και των εταιρειών μάρκετινγκ που του φτιάχνουν το προφίλ. Οι μετρήσεις θα είχαν κάποιο νόημα εάν υπήρχε μια πολιτική διαδικασία για την ενιαία κεντροαριστερά και μερικοί ακόμα υποψήφιοι ηγέτες με προτάσεις γι’ αυτήν. Για την ώρα είναι μόνο σενάριο και επικοινωνιακή κατασκευή, στην οποία επενδύει ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος ανακάλυψε τώρα και τη χρησιμότητα των δημοσκοπήσεων, τις οποίες τα προηγούμενα χρόνια κατήγγειλε ως συστημικά εργαλεία.
Αλλά οι δημοσκοπήσεις δεν είναι το μόνο που κατήγγειλε και τώρα χρησιμοποιεί για τη νέα πολιτική καριέρα που θέλει να χτίσει, ως συστημικός παίκτης πλέον. Βασικό μέρος της ρητορικής του στο παρελθόν ήταν η διαρκής καταγγελία της δήθεν αριστείας, όπως έλεγε, των αστών πολιτικών και των συστημικών παικτών με τις σπουδές και τα σεμινάρια στο Χάρβαρντ.
Η εξημέρωση των «λύκων της Γκράβας» και το Χάρβαρντ
Παρά τα όσα είχε πει, όμως, τα προηγούμενα χρόνια, έκανε και ο ίδιος επαφές προκειμένου να προσκληθεί στο Χάρβαρντ και να μιλήσει ως πρώην πρωθυπουργός ευρωπαϊκής χώρας, όπως κάνουν πολλοί πρώην αξιωματούχοι, και όπως είχε κάνει πριν από λίγο καιρό και ο πρώην δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης, αλλά και ο Γιώργος Παπανδρέου πιο παλιά.
Μετά από σχετικές ενέργειές του προσκλήθηκε από το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών Minda de Gunzburg (Minda de Gunzburg Center for European Studies - CES) και το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών (Center for Hellenic Studies - CHS) του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ για να δώσει μερικές ομιλίες ως πρώην πρωθυπουργός που «συμμετείχε και βίωσε μερικές από τις πιο καθοριστικές στιγμές στην ιστορία της Ευρώπης του 21ου αιώνα, όπως την οικονομική και τη μεταναστευτική κρίση», σύμφωνα με το CES.
«Δεν τον κάλεσαν να διδάξει, όπως ούτε και τον Κώστα Μπακογιάννη», αναφέρει πρώην απόφοιτος. «Υπάρχουν προγράμματα των σχολών αυτών που καλούν πρώην πολιτικούς, από ακτιβιστές μέχρι δημάρχους ή πρώην πρωθυπουργούς, ως επισκέπτες, για να μιλήσουν στους φοιτητές και να τους παρουσιάσουν την εμπειρία τους. Είναι κάτι σαν εργαστήριο γι’ αυτούς. Πολλοί πολιτικοί μετά από μια ήττα επιδιώκουν μια τέτοια πρόσκληση, θεωρώντας ότι θα κάνει καλό στην εικόνα τους».
Σύμφωνα με παλαιότερα δημοσιεύματα, πάντως, πρόγραμμα της Νομικής Σχολής του Χάρβαρντ είχε κατατάξει τη διαπραγμάτευση της κυβέρνησης Τσίπρα στην κορυφή της λίστας με τις «χειρότερες τακτικές διαπραγμάτευσης του 2015».
Παρατηρώντας κάποιοι τις φωτογραφίες που διοχετεύει αυτές τις μέρες στα ΜΜΕ ο Αλέξης Τσίπρας, οι οποίες τον δείχνουν μπροστά από το λογότυπο του αμερικανικού πανεπιστημίου, θυμήθηκαν, εκτός από τις παλιές ειρωνείες του για τους απόφοιτους των πανεπιστημίων της Ivy League, ένα άρθρο του στενού συνεργάτη του, Θανάση Καρτερού, στην «Αυγή», με τίτλο «Σας γαμώ το Χάρβαρντ», στο οποίο επιχειρηματολογούσε για την υπεροχή των παιδιών της Γκράβας απέναντι σε αυτά των ιδιωτικών. «Αυτό που φοβάται», έγραφε για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, «είναι ότι η ορμητική είσοδος στην εκλογική σκηνή των νεαρών λύκων της Γκράβας και της Καισαριανής, συντριπτικά υπέρτερων από τα παιδιά του Κολλεγίου και των ευάριθμων καλών σχολείων, μπορεί να διαταράξει τη δημοκρατική μας αρμονία. Να αλλάξει συσχετισμούς. Και να επηρεάσει –αν είναι δυνατόν!– το ποιος, ή ποιοι, τελικώς, θα πάρουν το τιμόνι της χώρας στα χέρια τους».
Ίσως τελικά οι «λύκοι της Γκράβας» να αποζητούσαν απλώς την εξημέρωσή τους από τα παιδιά του Κολλεγίου. Πρόσφατα η Ζωή Κωνσταντοπούλου, από τα πολιτικά πρόσωπα με τα οποία δεν θα ήθελε να τα βάλει ο Αλέξης Τσίπρας, η οποία παίζει και στα δύο ταμπλό και μάλλον δεν είχε υπόψη της το συγκεκριμένο άρθρο, δήλωσε πως «ο Αλέξης Τσίπρας είναι σε ένα λαγούμι και καλά θα κάνει να παραμείνει».
Η άνοδος του κόμματος της Ζωής Κωνσταντοπούλου είναι γεγονός πως έχει προκαλέσει αμηχανία στον ΣΥΡΙΖΑ και χαλάει τα σχέδια για την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα, που εύχεται να είναι συγκυριακή και τα δημοσκοπικά ποσοστά της σύντομα να ξεφουσκώσουν. Έχει, άλλωστε, θεωρεί, την πολυτέλεια να περιμένει για κάποιον καιρό ακόμα, ελπίζοντας.
