Κατά γενική ομολογία, ο κινηματογραφικός κατάλογος του Netflix δεν είναι ακριβώς το δυνατό του σημείο. Αυτή είναι η μισή αλήθεια.
Η άλλη μισή είναι ότι υπάρχουν και αξιόλογες επιλογές, ικανές να καλύψουν ακόμα και πιο σκληροπυρηνικά arthouse γούστα –διαθέτει π.χ. ταινίες των Ντράγερ, Γκοντάρ και Μπρεσόν στον κατάλογο–, απλώς ο αλγόριθμος του Netflix τις κρατά πεισματικά κρυμμένες, σαν να ντρέπεται γι’ αυτές περισσότερο από κάτι απίθανες δικές του παραγωγές, προερχόμενες από τις πέντε γωνιές του πλανήτη, πλασμένες, θαρρείς, για να αποδείξουν τι πραγματικά σημαίνει κακό σινεμά.
Ξεψαχνίζοντας τον κατάλογο του Netflix, ανέσυρα τους παρακάτω δέκα κινηματογραφικούς θησαυρούς. Δέκα ταινίες που αξίζει να ανακαλύψει κάποιος που περνά ώρες ατελείωτες σκρολάροντας τις προτάσεις του αλγορίθμου της πλατφόρμας και αναθεματίζει πέφτοντας πάνω στους ίδιους τίτλους ξανά και ξανά.
Ξημερώνει
(Le jour se leve, 1939)
του Μαρσέλ Καρνέ
Εκεί που η εξπρεσιονιστική εικονογραφία συναντά τον ποιητικό ρεαλισμό και τον φαταλισμό «ξημερώνει» μια σπουδαία στιγμή για τον κινηματογράφο. Στην ταινία του Καρνέ ένας άντρας που έχει διαπράξει φόνο εγκλωβίζεται στο λιλιπούτειο διαμέρισμά του, με την αστυνομία να το πολιορκεί και πλήθος να συγκεντρώνεται έξω από αυτό. Η πολιορκία είναι πραγματική αλλά και μεταφορική, καθώς ο ήρωας δέχεται επίθεση από τις αναμνήσεις του, απ' όλα όσα συνέβησαν και οδήγησαν σ’ αυτό το σημείο ή θα μπορούσαν να έχουν συμβεί ώστε να το αποτρέψουν. Και ο Καρνέ μας καλεί να χορέψουμε το βαλς των χαμένων ονείρων παρέα με τον ήρωα, που υποδύεται ο Ζαν Γκαμπέν με στιβαρότητα και ευαισθησία.
Mάντεψε ποιον θα σκοτώσουν απόψε
(Dead of Night, 1945)
των Α. Καβακάλντι, Τ. Κράιτον, Ρ. Χάμερ και Μπ. Ντίρντεν
Όλες οι κινηματογραφικές ανθολογίες τρόμου που έχουμε απολαύσει μέχρι σήμερα έχουν πατήσει πάνω σε αυτήν τη δημιουργία των Ealing Studios, όπου μια ομάδα ανθρώπων συγκεντρώνεται σε ένα σπίτι στην εξοχή για το Σαββατοκύριακο και μοιράζονται τις υπερφυσικές τους ιστορίες. Δεν είναι όλες οι ιστορίες εξίσου καλές. Εκείνη που λειτουργεί ως comic relief τραβάει αρκετά και ίσως φαντάζει σαχλή στο σύγχρονο μάτι, μα η ιστορία του Μάικλ Ρέντγκρεϊβ με τον εγγαστρίμυθο μπορεί να σου σηκώσει την τρίχα, ενώ η κατάληξη, κάπου μεταξύ αυτοεκπληρούμενης προφητείας και σουρεαλιστικού εφιάλτη, κάπου ανάμεσα στον Ροντ Σέρλινγκ και στον Λουίς Μπουνιουέλ, θα σας μείνει αξέχαστη.
Tα γεγονότα της ζωής
(Les choses de la vie, 1973)
του Κλοντ Σοτέ
«Τι σε πονάει; Το στομάχι σου; Η πλάτη σου;» ρωτά ο νοσηλευτής έναν ημιθανή Μισέλ Πικολί, καθώς τον μεταφέρει στο νοσοκομείο. Δεν χρειάζεται να απαντήσει, είναι αποτυπωμένο στο βλέμμα του. Στο συναρπαστικό μελόδραμα του Κλοντ Σοτέ, που έχει ευλογηθεί με το συγκινητικότερο θεματάκι του Φιλίπ Σαρντ, ένας άνδρας έχει ένα αυτοκινητικό ατύχημα. Στα τελευταία του λεπτά περνά μπροστά από τα μάτια του όχι όλη του η ζωή αλλά εκείνα που επέλεξε να κρατήσει σαν φυλαχτό και σαν κατάρα. Les choses de la vie, όπως λέει και ο τίτλος. Η ιδιαίτερη αφηγηματική του δομή –επιστρέφουμε διαρκώς στο ατύχημα– και η παρουσία της Ρόμι Σνάιντερ κάνουν το φιλμ ακόμα πιο ξεχωριστό.
Ντίβα
(Diva, 1981)
του Ζαν-Ζακ Μπενέξ
Mια ελιτίστρια τραγουδίστρια της όπερας, ένας ταχυδρόμος που είναι ερωτευμένος μαζί της, μια κασέτα με παράνομη ηχογράφησή της, μια άλλη που ίσως αποκαλύπτει ένα έγκλημα και δύο μπράβοι με δολοφονικά ένστικτα είναι κάποια από τα υλικά που συνθέτουν το ντεμπούτο του Ζαν-Ζακ Μπενέξ, το οποίο σήμανε την έναρξη ενός νέου αισθητικού ρεύματος στο σινεμά, του cinema du look. H εξωφρενική πλοκή είναι απλώς η αφορμή ώστε ο Μπενέξ να συνθέσει μια σειρά από αξέχαστες εικόνες και σκηνές, με κορυφαία εκείνη της περιήγησης των δύο ηρώων στο Παρίσι λίγο πριν από τα ξημερώματα – ένα μαγικό ιντερλούδιο που ενώνει δυο διαφορετικούς κόσμους.
Tενέμπρε: Ο παρανοϊκός δολοφόνος
(Tenebrae, 1982)
του Ντάριο Αρζέντο
Το μεγάλο σερί του Αρζέντο ξεκινά με το Profondo Rosso, σκαρφαλώνει στις μεταφυσικές κορυφές της Suspiria και του Inferno και κατηφορίζει ξανά στην πεδιάδα του giallo με το Tenebrae, που δύσκολα θα καταλάβαινες ότι υπάρχει στο Netflix έτσι όπως είναι ανεβασμένο με τον αγγλικό του τίτλο (Unsane) και ένα διόλου χαρακτηριστικό thumbnail. Με την καλοδουλεμένη του πλοκή, το έξυπνο twist του, μα κυρίως με τη δεξιοτεχνία και την εφευρετικότητα με την οποία ο Ιταλός maestro μπoρεσε να στήσει ένα set-piece φόνου, το Tenebrae συγκαταλέγεται ανάμεσα στις μεγάλες δόξες του υποείδους.
Όλα στραβά κι ανάποδα
(Clockwise, 1986)
του Κρίστοφερ Μόραχαν
Ψυχαναγκαστικός διευθυντής σχολείου που προγραμματίζει όσα τον αφορούν με ακρίβεια χιλιοστού πρόκειται να βραβευτεί σε μια εκδήλωση και να δώσει ευχαριστήριο λόγο. Από μια παρεξήγηση χάνει το τρένο κι αυτή είναι η μικρότερη από τις αναποδιές που θα του συμβούν μέσα στη μέρα. Η παραγνωρισμένη κωμωδία καταστάσεων του Κρίστοφερ Μόραχαν είναι από τις πιο αστείες βρετανικές ταινίες των '80s, εν πολλοίς χάρη στο κωμικό ένστικτο του Τζον Κλιζ που μπορεί να χειριστεί εξίσου καλά τόσο τη φλεγματική κωμωδία όσο και το σλάπστικ. Πίσω απ' όσα ευτράπελα διαδραματίζονται, όμως, μπορείς να δεις μια καυστική αλληγορία για το επίμονο κυνήγι της καταξίωσης.
Eξομολογήσεις πολύ προσωπικές
(Confidences trop intimes, 2004)
του Πατρίς Λεκόντ
Δεν λέει πολλά στον μέσο σινεφίλ σήμερα το όνομα του Πατρίς Λεκόντ, αλλά, ξεκινώντας από το Tandem του 1987 και φτάνοντας μέχρι το παρόν έργο, ο Λεκόντ έχει ελάχιστα στραβοπατήματα και μια σειρά από υπέροχες ταινίες, συνήθως με ήρωες που φαντασιώνονται μια άλλη ζωή. Εδώ μια γυναίκα εισβάλλει στο γραφείο ενός λογιστή, θεωρώντας πως είναι ψυχολόγος, ξεκινά να του εξομολογείται τα προσωπικά της προβλήματα κι εκείνος κάνει το λάθος(;) να της αποκρύψει το πραγματικό του επάγγελμα. Ιδιότυπο σασπένς, ανομολόγητες (και ομολογημένες) επιθυμίες σε μια ταινία αφιερωμένη σε όσους λαχταρούν να «δουν από τον εξώστη μια άλλη ταινία». Σε όλους μας, ίσως.
5x2
(2004)
του Φρανσουά Οζόν
H ροπή του Οζόν προς τη φεστιβαλική πρόκληση, που λάμπει διά της παρουσίας της στην αρχική σκηνή, θα μπορούσε να βλάψει το εγχείρημά του, αν αυτό αφορούσε την αποδόμηση μιας ερωτικής σχέσης. Στην πραγματικότητα, η ταινία του Οζόν, που χρησιμοποιεί το εύρημα της αντίστροφης αφήγησης που φοριόταν αρκετά εκείνη την περίοδο και παραθέτει πέντε κεφάλαια από τη ζωή ενός ζεύγους, ξεκινώντας από το διαζύγιό τους και φτάνοντας στη γνωριμία τους, είναι περισσότερο μια ταινία πάνω στην αναθεώρηση του παρελθόντος με τη γνώση του σήμερα, πάνω σ' εκείνα τα μικρά που συμβαίνουν ασυνείδητα και επηρεάζουν τα μεγάλα. Τίποτα δεν είναι τυχαίο, ακόμα και η εκλεκτή ιταλική tracklist υπάρχει λόγος που είναι ιταλική, όπως τυχαίο δεν είναι ότι όλες μας οι ιστορίες λίγο-πολύ μοιάζουν μεταξύ τους – ίσως γιατί τις υπογράψαμε εμείς.
Στη σκιά του φόβου
(Under the shadow, 2016)
του Μπαμπάκ Ανβάρι
Όταν ακούς για ιρανική κινηματογραφία, σκέφτεσαι κάτι πλησιέστερο στις arthouse ευαισθησίες του Κιαροστάμι ή στις λεπτοδουλεμένες ηθογραφίες του Φαρχαντί, σίγουρα όχι το σινεμά τρόμου. Να, όμως, που μία από τις πιο ατμοσφαιρικές προσθήκες των τελευταίων ετών στο είδος μιλά φαρσί. Στο Under the shadow η αγωνία μιας μητέρας για την επιβίωση της ίδιας και της κόρης της στο νεοσύστατο, θεοκρατικό και πατριαρχικό καθεστώς του Αγιατολάχ Χομεϊνί μετουσιώνεται σε ανατριχιαστική παραφυσική δραστηριότητα. Ο σχεδιασμός του πλάσματος που απειλεί τις δυο γυναίκες είναι «γαργαλιστικά» αποκρουστικός, ενώ υπάρχει κι ένα jump scare που θα θυμάστε για καιρό.
Eνθύμιο
(Τhe Souvenir, 2019)
της Τζοάνα Χογκ
Λατρεμένη δημιουργός στη χώρα της –τουλάχιστον από την κριτική–, η Βρετανίδα Τζοάνα Χογκ χρειάστηκε να στραφεί στις προσωπικές της εμπειρίες για να γίνει γνωστή διεθνώς. Στο ημιαυτοβιογραφικό Souvenir παρακολουθούμε τον τρόπο με τον οποίο μια κακοποιητική σχέση, στην οποία βρίσκεται η Τζούλι, μια νεαρή, πρωτάρα σκηνοθέτις, επιδρά στην αναζήτηση της φωνής της. Για πρώτη φορά ο φακός στο σινεμά της δεν κοιτά την ηρωίδα της από απόσταση αλλά γίνεται συνοδοιπόρος της σε μια ταινία που μαζί με τη φετινή συνέχειά της συνθέτουν ένα γοητευτικό δίπτυχο πάνω στις ιαματικές ιδιότητες της δημιουργίας. Προλάβετε, καθώς η ταινία θα βρίσκεται στην πλατφόρμα μέχρι τις 8 Φεβρουαρίου.
