Ένα ζοφερό μέλλον για τον πλανήτη και την ανθρωπότητα προβλέπει η πολυαναμενόμενη έκθεση για τη φύση που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα.
Η Διακυβερνητική Επιστημονική και Πολιτική Πλατφόρμα για την Βιοποικιλότητα και τις Υπηρεσίες Οικοσυστήματος (IPBES), η ομάδα των 145 εμπειρογνωμόνων από 59 χώρες του ΟΗΕ για την Βιοποικιλότητα, έδωσε σήμερα στην δημοσιότητα μία συνολική και συντριπτική έκθεση για την κατάσταση της Φύσης, προϊόν τριετούς έρευνας, η οποία διαβεβαιώνει ότι το μέλλον του ανθρώπινου είδους, που εξαρτάται από την Φύση για να αναπνεύσει, να πιεί, να φάει, να ζεσταθεί, να θεραπευθεί, διαγράφεται σκοτεινό!
Η απειλή είναι ξεκάθαρη και η καταδίκη της φύσης βέβαιη, εκτός αν υπάρξει άμεση λήψη μέτρων και ριζική αλλαγή του τωρινού μοντέλου. Ήδη ένα εκατομμύριο είδη απειλούνται με εξαφάνιση και ο ρυθμός επιταχύνεται: η Φύση είναι καταδικασμένη να συνεχίσει την ταχεία καταστροφική της πορεία, λόγω των τραγικών επιπτώσεων που έχει το πέρασμα της ανθρωπότητας από τον πλανήτη. Εκτός και αν γίνουν βαθιές αλλαγές στα μοντέλα παραγωγής και κατανάλωσης των ανθρώπων.
«Καταστρέφουμε τα ίδια τα θεμέλια των οικονομιών μας, τα μέσα επιβίωσης, την διατροφική ασφάλεια, την υγεία και την ποιότητα της ζωής σε ολόκληρο τον κόσμο», γράφει ο Robert Watson, πρόεδρος της IPBES. Καταστροφή των δασών, εντατική γεωργία, υπεραλίευση, καλπάζουσα αστικοποίηση, ορυχεία: το 75% του γήινου περιβάλλοντος έχει υποστεί σοβαρές μεταλλαγές από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και το 66% του θαλάσσιου περιβάλλοντος έχει επίσης πληγεί.
Αποτέλεσμα: περίπου ένα εκατομμύριο είδη ζώων και φυτών από τα 8 εκατομμύρια που υπάρχουν στην Γη, απειλούνται με εξαφάνιση. Για πολλά από αυτά, αυτό θα γίνει τις επόμενες δεκαετίες. Μία διαπίστωση που συμφωνεί με αυτό που πλήθος επιστημόνων περιγράφει εδώ και χρόνια: η έναρξη της «6ης μαζικής εξαφάνισης», που δεν μνημονεύεται στην έκθεση, αλλά της «1ης μαζικής εξαφάνισης» για την οποία είναι υπεύθυνος ο Ανθρωπος...όμως επίσης, «της 1ης που θα μπορούσε να σταματήσει, εάν ενεργήσουμε κατά αποφασιστικό τρόπο τώρα», σημειώνει ο Mark Tercek, πρόεδρος της μη κυβερνητικής οργάνωσης Nature Conservancy.
«Δεν είναι πολύ αργά για να αναλάβουμε δράση, αλλά μόνο αν αρχίσουμε να το κάνουμε τώρα και μέσω μίας αλλαγής που θα μεταμορφώσει την κοινωνία μας για να επιβραδύνει τους κινητήρες απώλειας της βιοποικιλότητας που απειλεί τον Ανθρωπο τουλάχιστον όσο και η κλιματική αλλαγή».
Η έκθεση της IPBES καλεί για την υιοθέτηση ενός νέου μετα-αναπτυξιακού οικονομικού μοντέλου για την συγκράτηση των υπαρξιακών κινδύνων που προέρχονται από τις αλληλοενισχυόμενες συνέπειες της ρύπανσης, της καταστροφής των οικοσυστημάτων.
Φαύλος κύκλος - Οι ένοχοι
Οι πέντε κύριοι ένοχοι καταγγέλλονται ξεκάθαρα στο κείμενο της έκθεσης για την οποία εργάσθηκαν 450 εμπειρογνώμονες επί τρία χρόνια. Είναι κατά σειράν η χρήση της γης (γεωργία και καταστροφή των δασών), η απευθείας εκμετάλλευση των πόρων (αλιεία, κυνήγι), η κλιματική αλλαγή, η ρύπανση και τα χωροκατακτητικά είδη.
Ακόμη και αν η συμφωνία του Παρισιού για τον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας της Γης στους +2 βαθμούς Κελσίου τηρηθεί, η κλιματική αλλαγή μπορεί να αλλάξει θέση στην κατάταξη των ενόχων, επιβαρύνοντας και τους άλλους παράγοντες. Ευτυχώς, ορισμένες δράσεις για τον περιορισμό των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου μπορεί να έχουν ευθέα θετικά αποτελέσματα στην Φύση, επιτρέποντας την έξοδο από τον φαύλο κύκλο.
Πρώτος στόχος: το αγροτικό-διατροφικό σύστημα. Η διατροφή 10 δισεκατομμυρίων ανθρώπων το 2050 κατά «αειφόρο» τρόπο απαιτεί την αναμόρφωση της γεωργικής παραγωγής (αγροοικολογία, καλύτερη διαχείριση των υδάτινων πόρων), αλλά επίσης των καταναλωτικών συνηθειών (διατροφικές συνήθειες), σύμφωνα με την έκθεση.
«Χαιρετίζουμε την έκκληση για την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών, προς μία διατροφή που θα βασίζεται περισσότερο στα φυτά, ώστε να περιορισθεί η κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, που έχει πολύ γνωστά αρνητικά αποτελέσματα στην βιοποικιλότητα, την κλιματική αλλαγή και την ανθρώπινη υγεία», σχολίασε ο Eric Darier, de Greenpeace.
Στα πορίσματα της έκθεσης που υιοθετήθηκαν στο Σάββατο από τις αντιπροσωπείες δεν περιλαμβάνεται ευθεία έκκληση για κατανάλωση λιγότερου κρέατος. Η αρχική διατύπωση προς αυτήν την κατεύθυνση που περιλαμβανόταν στο σχέδιο της έκθεσης αμβλύνθηκε στην τελική εκδοχή του κειμένου, αναμφισβήτητα εξαιτίας της παρέμβασης των χωρών που παράγουν κρέας.
Οχι μόνο επιβίωση
Ομως, την ώρα που η έκθεση αναφέρεται σε τομείς δράσης χωρίς να προχωρά σε συστάσεις, μένει να φανεί εάν τα κράτη μέλη της Σύμβασης του ΟΗΕ για την βιοποικιλότητα (COP15) θα ορίσουν κατά την διάρκεια της διάσκεψης τους στην Κίνα το επόμενο έτος τους φιλόδοξους στόχους που ελπίζουν οι υπερασπιστές του περιβάλλοντος για έναν «αειφόρο» πλανήτη το 2050.
Η έκθεση του IPBES αναφέρεται σε άλλα εργαλεία που έχουν στην διάθεσή τους οι κυβερνήσεις για την βελτίωση της αντοχής του οικονομικού συστήματος, όπως οι ποσοστώσεις στην αλιεία ή η μεταρρύθμιση των κρατικών επιδοτήσεων και της φορολογίας. Αναφέρεται ακόμη και στην ανάγκη απoμάκρυνσης από το δόγμα της ανάπτυξης.
«Το θέμα είναι να θεωρηθεί στόχος η ποιότητα ζωής και όχι η οικονομική ανάπτυξη», επισημαίνει ένας από τους συντάκτες, ο Eduardo Brundizio. Αφού ο Ανθρωπος εξαρτάται από την Φύση για να επιβιώσει, είναι καταδικασμένος σε εξαφάνιση; «Μάλλον όχι» και οπωσδήποτε όχι βραχυπρόθεσμα, απαντά άλλος εκ των συγγραφέων, ο Josef Settele. «Αλλά δεν θέλουμε απλώς να επιβιώσουμε. Αυτό είναι το διακύβευμα της έκθεσης», λέει ο Eduardo Brundizio επιμένοντας στην «ποιότητα της ζωής».
Αυτή η «ποιότητα» κινδυνεύει να επιδεινωθεί περαιτέρω για τους φτωχότερους του πλανήτη, σημειώνεται στην έκθεση, και για τις περιοχές κατοικίας αυτόχθονων πληθυσμών που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την Φύση.
