Τρεις περίπου εβδομάδες μετά την εξαγορά του Twitter από τον Έλον Μασκ, η πλατφόρμα έχει απολύσει ή χάσει ένα 75% του προσωπικού της, ένα πλήθος διαφημιστικών εταιριών έχει αποσυρθεί από αυτή, ενώ αρκετοί χρήστες αναζητούν κάποιο άλλο διαδικτυακό μέρος για να συνεχίσουν να δημιουργούν και να καταναλώνουν «περιεχόμενο».
Ο ίδιος ο Έλον Μασκ, βέβαια, πανηγυρίζει που η πλατφόρμα του έχει καταφέρει να έχει τη μεγαλύτερη χρήση στην ιστορία της. Κάποιοι όμως χρήστες του επισημαίνουν ειρωνικά, ότι πριν από πολλές ιστορικές καταστροφές, το πλήθος αυξανόταν αντί να μειώνεται.
Ο Νέρωνας, του απαντά κάποιος, πολύ πιθανό να είπε ότι «η Ρώμη ποτέ δεν ήταν ξανά τόσο λαμπερή» τη βραδιά που της είχε βάλει φωτιά. Κάποιος άλλος, ότι ο καπετάνιος από τον Τιτανικό δεν είχε ξαναδεί «τόσους πολλούς ανθρώπους στο κατάστρωμα». Ενώ κι ο Νώε θα μπορούσε να είχε πει «Ποτέ δεν ξαναείδα τόσους ανθρώπους να έχουν βγει για ένα μπανάκι», επισημαίνει ένας άλλος χρήστης.
this website was free pic.twitter.com/WWT8AZCnNY
— Feminist Proper Gander (@dappergander) November 18, 2022
Μια άλλη πλατφόρμα όμως ξεχωρίζει σε σχέση με τις εναλλακτικές που έχουν στη διάθεσή τους οι χρήστες του Twitter. Είναι το Mastodon, μια πλατφόρμα που πήρε το όνομά της από τον Μαστόδοντα, ένα εξαφανισμένο πλέον πλάσμα που έμοιαζε με μαμούθ, αλλά που οι επιστήμονες δεν το ταξινομούν καν ως πολύ στενό του συγγενή.
Ο Μαστόδοντας ήταν ένα γιγάντιο θηλαστικό, λίγο μικρότερο από τον σύγχρονο ελέφαντα. Στην περίπτωσή μας, η πλατφόρμα Mastodon, είναι πολύ μικρότερη από τον ελέφαντα που λέγεται Twitter, όμως διαρκώς μεγαλώνει, ενσωματώνοντας δυσαρεστημένους χρήστες από τη στιγμή της εξαγοράς του Twitter από τον Μασκ και έπειτα.
Το Mastodon ισχυρίζεται ότι είχε περισσότερους από 1,8 εκατομμύρια χρήστες, τον τελευταίο μήνα, 3 φορές περισσότερους δηλαδή από τον αριθμό των χρηστών του, τη μέρα που ανέλαβε ο Μασκ το Twitter.
Το Mastodon όμως δεν είναι απλά ένας κλώνος του Twitter και καθόλου δεν προσπαθεί να μετατραπεί σε τέτοιον. Ας δούμε λοιπόν κάποια από τα χαρακτηριστικά του.
Το Mastodon δεν είναι μια εταιρία.
Είναι μεν μια εφαρμογή για social media, όπως και το Twitter, που επιτρέπει στους χρήστες της να ανταλλάσουν μικρά μηνύματα σε πραγματικό χρόνο. Αλλά, αντίθετα με το Twitter, δεν υπάρχει από πίσω –ή μάλλον από πάνω- ένα γιγαντιαίο σύστημα, με σκοπό το κέρδος. Δεν είναι δηλαδή μία κερδοσκοπική επιχείρηση.
Αντίθετα το Mastodon είναι ένα δίκτυο ιδιωτικών σέρβερς, οι οποίοι λειτουργούν με ένα κοινό λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Λογισμικό ανοιχτού κώδικα σημαίνει ότι είναι προγραμματισμένο έτσι ώστε ο κώδικάς του να είναι δημόσια προσβάσιμος. Ο καθένας μπορεί να δει, να τροποποιήσει και να μοιραστεί αυτόν τον κώδικα και τις αλλαγές του όπως νομίζει, με κάποιους μικρούς περιορισμούς βέβαια, ανάλογα με τους σκοπούς του. Το λογισμικό αυτού του τύπου, δημιουργείται με έναν αποκεντρωμένο και συνεργατικό τρόπο.
Το Mastodon διαθέτει χιλιάδες «instances», όπως τα ονομάζει, ή παρακλάδια όπως θα μπορούσαμε να τα ονομάσουμε στα ελληνικά. Αυτά είναι κάποιοι επιμέρους σέρβερς, οι οποίοι φιλοξενούν έναν αριθμό χρηστών. Αυτοί οι σέρβερς είναι «ομοσπονδιακά οργανωμένοι» σε ένα δίκτυο, έτσι ώστε, αφού επιλεγεί ένας σέρβερ, να μπορεί ο χρήστης της πλατφόρμας να παρακολουθεί άμεσα τις αναρτήσεις από χρήστες και από χρήστες που βρίσκονται σε άλλους σέρβερς.
Το Mastodon δεν προσπαθεί να αντιγράψει το Twitter
Ακόμα κι αν πολλά στοιχεία του Mastodon προσιδιάζουν σε αυτά του Twitter, υπάρχουν κάποιες βασικές διαφορές:
Δεν υπάρχει κάποιος αλγόριθμος που να προμοτάρει, που να διαφημίζει δηλαδή τις αναρτήσεις που έχουν συγκεντρώσει την προσοχή άλλων χρηστών. Στο Mastodon βλέπεις μια λίστα με τη χρονολογική σειρά, κατά την οποία έχουν αναρτηθεί τα κείμενα όσων ακολουθείς.
Το Mastodon δεν έχει «Τάσεις», όπως έχουν κι άλλες πλατφόρμες πέρα από το Twitter, σαν το Youtube. Μπορείς μεν να αναδημοσιεύσεις, να κάνεις «boost» μια δημοσίευση –όπως λέγεται στην ιδιόλεκτο της πλατφόρμας- όχι όμως με τον ίδιο τουλάχιστον τρόπο που μπορείς στο Twitter. Υπάρχει βέβαια μια ολόκληρη συζήτηση μεταξύ των χρηστών, κατά πόσο αυτό πρέπει να αλλάξει ή όχι.
Οι κανονισμοί στο Mastodon είναι αποκεντρωμένοι.
Οι διαχειριστές από κάθε σέρβερ θέτουν τους όρους τους για το ποιες δημοσιεύσεις επιτρέπονται και ποιες όχι.
Για παράδειγμα σε κάποιους σέρβερ επιτρέπεται το ερωτικό περιεχόμενο και σε κάποιους όχι. Στους περισσότερους μπορεί μεν να έχει υιοθετηθεί ένα πλαίσιο συζήτησης που απαγορεύει τη ρητορική μίσους, όμως μπορεί να υπάρξουν και σέρβερς που την επιτρέπουν.
Έτσι μπορούν να υπάρχουν και σέρβερς με θεωρίες συνωμοσίας και τους αντίστοιχους χρήστες που τους ενδιαφέρουν, ακόμα και σέρβερς με ρατσιστές ή υπέρμαχους ξεπερασμένων φυλετικών αντιλήψεων, όπως ακροδεξιούς που πιστεύουν στην «λευκή υπεροχή».
Το ενδιαφέρον είναι όμως ότι οι διαχειριστές ενός σέρβερ μπορούν να αποκλείσουν άλλους σέρβερς, με των οποίων τις πρακτικές και το περιεχόμενο διαφωνούν ή που, ακόμα περισσότερο, τα βρίσκουν επιβλαβή για την κοινότητά τους.
Οι χρήστες των σέρβερς που έχουν αποκλειστεί από πολλούς άλλους σέρβερς, συνεχίζουν να επικοινωνούν μεταξύ τους, όχι όμως και με το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου που συμμετέχει στο Mastodon. Από μια άποψη, κάτι ανάλογο με αυτό που συμβαίνει και στην κανονική ζωή.
Μια τελική σύγκριση του Mastodon και του Twitter
Σε αντίθεση με το Twitter, στο Mastodon δεν υπάρχει κάποιος ιδιοκτήτης. Ο 29χρονος πια Eugen Rochko είναι ο ιδρυτής του και ο κύριος προγραμματιστής πίσω από το όλο εγχείρημα, όμως αν θες να διαμαρτυρηθείς για κάτι μάλλον θα πρέπει να απευθυνθείς στους διαχειριστές του σέρβερ στον οποίο έχεις εγγραφεί. Για να το κάνεις αυτό, κάτω από τις δημοσιεύσεις, υπάρχουν τρεις τελίτσες, στις οποίες αν πατήσεις πάνω τους μπορείς να καταγγείλεις τη δημοσίευση.
Μπορείς πάντα να αλλάξεις τον σέρβερ, στον οποίο έχεις εγγραφεί, οπότε δεν έχεις κάποιο λόγο να ανησυχείς για την πρώτη σου επιλογή. Σε κάποιους σέρβερς στέλνεται αυτόματα μήνυμα στο μέηλ σου για να ολοκληρωθεί η εγγραφή. Σε κάποιους άλλους πρέπει να περιμένεις λίγο για να εγκριθεί η αίτησή σου.
Καλό είναι πάντως να προτιμήσεις να εγγραφείς από τον υπολογιστή σου, μιας και η πλατφόρμα λειτουργεί πολύ καλύτερα σε ένα πρόγραμμα περιήγησης, παρά στην εφαρμογή της για τα κινητά, προς το παρόν.
Σε γενικές γραμμές, το Mastodon δεν προσφέρει τον επαγγελματισμό που προσέφερε το Twitter. Κι αυτό γιατί είναι μια κοινότητα εθελοντών ως επί το πλείστον, που προσπαθούν να επικοινωνήσουν, χωρίς να σκέφτονται ούτε πώς θα γίνει επικερδής αυτή η μεταξύ τους επικοινωνία, ούτε ποιος θα συλλέξει τις πληροφορίες που μοιράζονται για διαφημιστικό σκοπό.
Αυτό φυσικά έχει ως αποτέλεσμα η πλατφόρμα να μην κυνηγά την διόγκωσή της. Μάλιστα κάποιοι ανησυχούν, βλέποντας τις ορδές των ανθρώπων που μέχρι πρότινος χρησιμοποιούσαν το Twitter να μεταναστεύουν σε κάποιον γειτονικό τους σέρβερ. Θα προτιμούσαν πιθανώς μια λίγο πιο σταδιακή μετάβαση.
Άλλοι είναι ενθουσιασμένοι που βλέπουν κόσμο να προτιμά μια πλατφόρμα που δεν διοχετεύει τις πληροφορίες τους σε άλλες εταιρίες. Κι αυτοί όμως σίγουρα αναρωτιούνται για το πόσο μπορεί αυτό να διαρκέσει.
Η διαφαινόμενη παρακμή πάντως του Twitter μπορεί να ανοίξει το δρόμο, όχι μόνο προς νέες πλατφόρμες, αλλά και προς διαφορετικές νοοτροπίες σε σχέση με τις πληροφορίες που οι χρήστες διαμοιράζονται στο ίντερνετ. Ειδικά όταν απλώς θέλουν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους.
Μπορεί όμως όντως μια πλατφόρμα που θέλει να μείνει στα χέρια των χρηστών, όπως θέλει να μείνει το Mastodon, να αποφύγει την οικονομική συμμετοχή των ίδιων των χρηστών, όσο θέλει να μένει ελεύθερη από διαφημίσεις; Προς το παρόν η πλατφόρμα συντηρείται από δωρεές και από την εθελοντική εργασία των χρηστών της. Όσο μεγαλώνει όμως θα βρεθεί αντιμέτωπη με νέα διλήμματα.
