«Πριν από χιλιάδες χρόνια, μόνο οι βασιλιάδες, Φαραώ και αυτοκράτορες μπορούσαν να λύσουν προβλήματα μεγάλης κλίμακας. Η δύναμη αυτή πέρασε πριν δύο αιώνες στους βιομηχάνους που σχεδίασαν τα συστήματα μεταφοράς και στα τραπεζικά ιδρύματα που λειτούργησαν ως πυλώνες της οικονομικής ανάπτυξης. Σήμερα, η ικανότητα επίλυσης τέτοιων προβλημάτων έχει εκδημοκρατιστεί εντελώς και για πρώτη φορά στην Ιστορία, ένας παθιασμένος, αποφασισμένος άνθρωπος μπορεί να έχει πρόσβαση στην τεχνολογία, στους ειδικούς και στο κεφάλαιο που χρειάζεται για να ανταποκριθεί σε κάθε πρόκληση», παρατηρεί η Νίκη Συροπούλου, διευθύντρια του SingularityU Greece Summit.
Διαβάζω τις σκέψεις της στις πρώτες σελίδες του προγράμματος του διεθνούς φόρουμ, στην υποδοχή του Μεγάρου Μουσικής. Έχω έρθει για να συναντήσω από κοντά τον Andrew Dunnett, τον γενικό διευθυντή του Ιδρύματος Vodafone, που δραστηριοποιείται σε 27 χώρες. Έναν πραγματικά πολυάσχολο και ευρηματικό Βρετανό με τόσο φορτωμένο πρόγραμμα, που δε θα τον συναντούσα ποτέ στο ίδιο δωμάτιο, αν δεν ήμουν δημοσιογράφος.
Τον βλέπω να πλησιάζει και προλαβαίνω να διαβάσω στα κλεφτά, ως το τέλος, το μήνυμα της Νίκης Συροπούλου που κλείνει με μια παλιά αφρικανική παροιμία: «Αν θες να πας γρήγορα, πήγαινε μόνος. Αν θες να πας μακριά, πάμε μαζί». Σε λίγα λεπτά, θα μου δοθεί η ευκαιρία να καταλάβω πόσο μακριά έχει φτάσει το Ίδρυμα Vodafone, αλλά και πόσος δρόμος ανοίγεται μπροστά.
Για πρώτη φορά μαθητές ακόμα και από τις πλέον απομακρυσμένες περιοχές της Ελλάδας έχουν τη δυνατότητα να εκπαιδευτούν πάνω στις νέες τεχνολογίες και να αναπτύξουν τις ιδέες τους.
Στο διεθνές Φόρουμ «SingularityU Greece Summit 2019» στην Αθήνα, την τιμητική τους είχαν φυσικά οι νέες τεχνολογίες. Η πρόσβαση στη γνώση και στη διασύνδεση που ανοίγει έναν ολόκληρο κόσμο ευκαιριών. Όταν ο Peter Diamandis και ο Ray Kurzweil ίδρυσαν το Singularity University πριν μερικά χρόνια, θέλησαν να εκπαιδεύσουν τους επόμενους ηγέτες στα τελευταία τεχνολογικά δεδομένα με στόχο ένα καλύτερο μέλλον, και η φιλοσοφία τους υπήρξε έκτοτε μεταδοτική. Ήδη από την πρώτη χρονιά στην Αθήνα, το SingularityU Greece Summit, απετέλεσε σημείο αναφοράς ανθρώπων που μοιράζονται το ίδιο όραμα.
Η προσοχή στρέφεται και στη νέα γενιά που είναι ο «πυρήνας» του προγράμματος του Ιδρύματος Vodafone, Generation Next. Για πρώτη φορά μαθητές ακόμα και από τις πλέον απομακρυσμένες περιοχές της Ελλάδας έχουν τη δυνατότητα να εκπαιδευτούν πάνω στις νέες τεχνολογίες και να αναπτύξουν τις ιδέες τους. Η επαφή με τις βασικές έννοιες STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) μετατρέπουν ανήλικα παιδιά σε ευρηματικούς «μαθητευόμενους μάγους» που δίνουν λύσεις στα προβλήματα των τοπικών κοινωνιών.
Ο Andrew Dunnett μου δίνει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. «Μία ομάδα 15χρονων αγοριών από την Κάλυμνο είχε την εξής ιδέα: ας πούμε ότι κάνετε ορειβασία στα βουνά της Καλύμνου ή ότι περπατάτε στην εξοχή και σας δαγκώνει ένα φίδι. Χρειάζεστε άμεσα κάποιο παυσίπονο. Οι υπηρεσίες υγείας μπορούν να στείλουν ένα drone ακριβώς στο σημείο που βρίσκεστε, με οδηγίες για το τι πρέπει να κάνετε, δίνοντας περισσότερο χρόνο στην ιατρική ομάδα για να φτάσει σε μια ορεινή περιοχή. Είναι πραγματικά εκπληκτικό να βλέπεις αυτού του είδους την καινοτομία από νέα παιδιά».
Εξίσου αποτελεσματικό φαίνεται πως είναι και το πρόγραμμα τηλεϊατρικής του Ιδρύματος Vodafone που τρέχει στην Ελλάδα τα τελευταία 13 χρόνια. «Μισό εκατομμύριο άνθρωποι έχουν πρόσβαση σ' αυτές τις υπηρεσίες κάθε χρόνο», παρατηρεί με ικανοποίηση ο Andrew Dunnett. Η Ρούλη Χριστοπούλου (Vodafone Foundation & Sustainability Lead) μου εξηγεί: «Από το Σουφλί έως τη Γαύδο, οι κάτοικοι έχουν πρόσβαση σε εξειδικευμένους γιατρούς τους Ιατρικού Κέντρου Αθηνών - σε καρδιολόγους, πνευμονολόγους, ενδοκρινολόγους. Είναι ένα πρόγραμμα με τεράστιο αντίκτυπο καθώς αυτές οι περιοχές έχουν έλλειψη τέτοιων υπηρεσιών υγείας- σχεδόν κάθε χρόνο αυτό είναι το Νο2 πρόβλημα στην Ελλάδα. Για αυτό φροντίζουμε να παρέχουμε στους γιατρούς των αγροτικών περιφερειακών ιατρείων εξοπλισμό και σταθερή πρόσβαση και επικοινωνία».
Τι συμβαίνει όμως όταν όλοι είναι υγιείς αλλά αποκομμένοι από τον «ποταμό της πληροφορίας»; Τι ευκαιρίες έχει ένα μικρό παιδί σε ένα μακρινό νησί του Αιγαίου να ταξιδέψει μια μέρα στη Silicon Valley; Τώρα πια, τις ίδιες με όλους. Η συζήτηση επιστρέφει αυθόρμητα στο Generation Next: «Τα τελευταία 3 χρόνια υλοποιούμε το πρόγραμμα ανάπτυξης δεξιοτήτων STEM. Ξεκινήσαμε με απομακρυσμένες περιοχές, όπου μεγάλα ποσοστά μαθητών εγκαταλείπουν το σχολείο, όπως η Θράκη. Παράλληλα το προωθήσαμε σε περιοχές που τα παιδιά δεν είχαν πολλές επιλογές για εξωσχολικές δραστηριότητες και έχει φτάσει πλέον σε 42 περιοχές στην περιφέρεια».
Το πρότζεκτ υλοποιείται σε συνεργασία με τον Εκπαιδευτικό Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό SciCo - Επιστήμη Επικοινωνία και την ακαδημαϊκή συμβολή της Ελληνογερμανικής Αγωγής και περιλαμβάνει εξωσχολικά εργαστήρια, εκπαιδευτικό υλικό STEM και mobile εκπαιδευτικό παιχνίδι για την αστρονομία.
«Εκπαιδεύσαμε καθηγητές δημόσιων σχολείων, δημιουργήσαμε εργαστήρια διάρκειας δύο μηνών για τους μαθητές. Όταν ολοκληρώνουν αυτόν τον κύκλο, ζητάμε από τα παιδιά να εντοπίσουν τοπικά προβλήματα και να σκεφτούν πιθανές λύσεις με τη βοήθεια των γνώσεων που πήραν από αυτά τα μαθήματα.
»Για δυόμισι χρόνια εφαρμόσαμε αυτό το πρόγραμμα από τα Δωδεκάνησα μέχρι την Κρήτη, και από τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου μέχρι το Ιόνιο, την Πελοπόννησο, τη Θεσσαλία και τις Σποράδες και αποφασίσαμε ότι θέλουμε να προσφέρουμε αυτή τη δυνατότητα σε όλους τους μαθητές της Ελλάδας. Έτσι, πριν τρεις μήνες δημιουργήσαμε αυτή την πλατφόρμα. Τώρα το σύνολο της ύλης έχει ψηφιοποιηθεί και όλοι έχουν πρόσβαση στο υλικό.
»Μπορούν να δημιουργήσουν πρότζεκτ για τις ανάγκες του τόπου τους. Διοργανώνουμε έναν μεγάλο διαγωνισμό και οι νικητές θα κερδίσουν ένα ταξίδι στη Silicon Valley».
Το πρόγραμμα είναι η μετεξέλιξη του STEMpowering Youth που υλοποιείται από το Ίδρυμα Vodafone. Πρόσφατα διακρίθηκε από τον διεθνώς αναγνωρισμένο θεσμό των Mariano Gago Ecsite Awards με το κορυφαίο βραβείο Sustainable Success Award 2019, για τον ουσιαστικό αντίκτυπο που έχει στην ελληνική κοινωνία, ως εργαλείο ενδυνάμωσης των νέων.
Ο Andrew Dunnett μιλά για επανάσταση: «Πολλές από τις ρηξικέλευθες ιδέες που εφαρμόζουμε προήλθαν από νέους ανθρώπους που μεγάλωσαν σε έναν συνδεδεμένο κόσμο. Θυμάμαι να διαβάζω τα μαθήματά μου για το σχολείο χωρίς διαδίκτυο. Τώρα βλέπω πώς διαβάζουν τα δικά μου παιδιά και είναι απλά υπέροχο», παρατηρεί. «Είμαστε μέρος της μεγαλύτερης επανάστασης στην Ιστορία. Η γενιά μας πέρασε από την εποχή που κανείς δεν είχε smartphone στην απόλυτη διάδοση τους - οι συσκευές αυτές είναι πρακτικά παντού».
«Πόσο χρόνο έχεις;» μου αποκρίνεται αυθόρμητα και γελά. «Υπάρχουν πολλές απαντήσεις σε αυτή την ερώτηση. Η Vodafone υπάρχει από το 1986. Όταν ξεκινήσαμε ήταν μία εταιρεία τηλεφωνικής επικοινωνίας. Νομίζω το πρώτο business plan εκτιμούσε πως ο μέγιστος αριθμός πελατών μας θα ήταν 250.000. Ότι αυτό θα ήταν το όριο. Εκείνοι που ίδρυσαν την εταιρεία δεν μπορούσαν να φανταστούν τι θα επακολουθούσε.
»Ξεφύγαμε από τις φωνητικές υπηρεσίες, το iPhone γίνεται φέτος 12 ετών. Όταν εφευρέθηκε το 2007, περίπου 14 εκατομμύρια άνθρωποι ήταν συνδεδεμένοι. Σήμερα, 3,9 δισεκατομμύρια άτομα είναι πάντα online και έχουν άμεση πρόσβαση σε φίλους, οικογένεια, χρήματα, εκπαίδευση. Και νομίζω πως ακόμα βρισκόμαστε στην αρχή».
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της συνδεσιμότητας και της συλλογής δεδομένων στον αγώνα κατά των ανισοτήτων;
«Ο κόσμος αλλάζει σε συστημικό επίπεδο αυτή τη στιγμή, πρέπει να "ξεφορτωθούμε" τις εκπομπές άνθρακα, να αντιμετωπίσουμε την ανισότητα, να μετακινηθούμε σε ένα άλλο μοντέλο οικονομίας. Για όλα αυτά, η τεχνολογία παίζει καταλυτικό ρόλο και θα κάνει τη διαφορά.
»Ως Ίδρυμα Vodafone δίνουμε 15 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο σε 27 χώρες. Αυτή είναι η οικονομική συνεισφορά μας. Κάθε χώρα, καλείται να αποφασίσει πώς θα αξιοποιήσει αυτά τα κονδύλια για να έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
»Στην Ελλάδα εστιάζουμε στις ψηφιακές δεξιότητες και στο πρόγραμμα Generation Next. Στην υποσαχάρια Αφρική προτεραιότητα έχει η πρόσβαση στη γνώση - αν έχεις πρόσβαση στο διαδίκτυο, έχεις πρόσβαση σε οτιδήποτε έχει γραφτεί ποτέ. Σε άλλες περιοχές είναι οι πλατφόρμες ηλεκτρονικών συναλλαγών που βοηθούν τα πιο αδύναμα στρώματα να βελτιώσουν την οικονομική τους κατάσταση, ιδιώτες να στήσουν επιχειρήσεις. Σε πολλά σημεία του πλανήτη προέχει η άμεση υποστήριξη των γυναικών.
Είμαστε η πρώτη πολυεθνική εταιρεία που εφάρμοσε μία παγκόσμια πολιτική για την αντιμετώπιση της οικογενειακής βίας. Οποιοσδήποτε υποφέρει μέσα σε μία κακοποιητική σχέση μπορεί να πάρει δέκα ημέρες πληρωμένης άδειας και να αναζητήσει βοήθεια από τις αρχές ή Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις.
Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να χρησιμοποιήσουμε τα χρήματα, την τεχνολογία και τους ανθρώπους μας - πάνω από 100.000 άτομα - για να αντιμετωπίσουμε συγκεκριμένα προβλήματα. Αυτό είναι το όραμά μας, αυτή είναι η αποστολή μας: να αξιοποιήσουμε την τεχνολογία μας, τη διασύνδεση με έναν απτό τρόπο. Έως το 2025 θέλουμε οι δράσεις μας να έχουν αγγίξει θετικά 400 εκατομμύρια ανθρώπους.
Όταν ο κυκλώνας Ιντάι χτύπησε τη Μοζαμβίκη, το Vodafone Foundation ανέπτυξε ομάδες εθελοντών, παρέχοντας υποδομές επικοινωνίας για τους πληγέντες κατοίκους. Κάνατε τη διαφορά κάτω από ακραίες συνθήκες. Ποια είναι στρατηγική που ακολουθεί το Ίδρυμα σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών ή άλλων ανθρωπιστικών κρίσεων;
«Μετά τον πόλεμο στη Βοσνία, μία ομάδα μηχανικών τηλεπικοινωνίας ανέλαβε να επισκευάσει δίκτυα. Όσο εργάζονταν εκεί, ο κόσμος συχνά τους πλησίαζε με νούμερα συγγενών τους, παρακαλώντας τους να κάνουν ένα τηλεφώνημα για να μάθουν ότι είναι καλά. Όταν οι μηχανικοί αυτοί έφυγαν από τη Βοσνία, αποφάσισαν να ιδρύσουν την Μη Κυβερνητική Οργάνωση Télécoms Sans Frontières που θα φρόντιζε για την επικοινωνία κάτω από συνθήκες κρίσης. Ήταν μία από τις πρώτες μας συνεργασίες στο Vodafone Foundation - ξεκινήσαμε να τους χρηματοδοτούμε πριν 16 χρόνια για να το κάνουν αυτό.
»Αργότερα, αισθανθήκαμε έτοιμοι να αναπτύξουμε τις δικές μας, καινοτόμες λύσεις. Το Instant Network είναι το δίκτυο με τον μικρότερο χρόνο εγκατάστασης - μπορούμε να το τοποθετήσουμε μέσα σε 14 λεπτά και καλύπτει μία περιοχή 20 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Μπορούμε απλά να «ρίξουμε» ένα καινούργιο δίκτυο σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη που αντιμετωπίζει κάποια ανθρωπιστική κρίση. Αναπτύξαμε το Instant WiFi, ένα αντίστοιχο σύστημα για σύνδεση στο διαδίκτυο που καλύπτει μια επιφάνεια 400 τετραγωνικών μέτρων.
Γιατί η τεχνολογία είναι τόσο σημαντική για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής σε παγκόσμια κλίμακα;
»Η ομάδα μας εξασφάλισε αυτά τα συστήματα και στη Λέσβο, στην κορύφωση της προσφυγικής κρίσης. Το 90% των προσφύγων έφταναν με smartphone αλλά δεν είχαν πρόσβαση σε WiFi ή σε φορτιστές. Εκεί μας ήρθε η ιδέα να δημιουργήσουμε το Instant Charge που φορτίζει μέχρι και 50 smartphone ταυτόχρονα. Μέχρι σήμερα έχουμε αξιοποιήσει αυτά τα εργαλεία σε 21 διαφορετικές περιοχές του πλανήτη από την Αφρική μέχρι την Ασία - όπου μας το ζητούν οι ΜΚΟ.
»Στην Γκάνα ελλοχεύει ο κίνδυνος επιδημιών. Μια ΜΚΟ, ένας μεγάλος οργανισμός υγείας, σκέφτηκε πως αν μπορούσαμε να συλλέξουμε τα εντελώς ανώνυμα δεδομένα από τις μετακινήσεις των χρηστών, οι γιατροί θα ήταν σε θέση να γνωρίζουν με ποιο τρόπο και σε ποια σημεία πρέπει να παρέμβουν ώστε να ανακόψουν την εξάπλωση μιας ασθένειας. Μας πήρε τέσσερα χρόνια για όλες τις διαδικασίες σε θεσμικό επίπεδο και τώρα, σε συνεργασία με το υπουργείο Υγείας και τη στατιστική υπηρεσία της Γκάνας, θα έχουμε τα πρώτα αποτελέσματα τον Ιανουάριο. Αυτό κυριολεκτικά θα σώσει ζωές», λέει ο Andrew Dunnett.
Ρωτώ την ομάδα αν θέλει να μοιραστεί κάποια μικρή, ανθρώπινη ιστορία που έχει εντυπωθεί στη μνήμη τους: «Στα Διαβατά, υπάρχει το Instant Classroom στους καταυλισμούς προσφύγων. Τα παιδιά λαμβάνουν βασικές γνώσεις, μαθαίνουν ελληνικά, αγγλικά, την γλώσσα τους για να υπάρχει μία συνέχεια. Μαζί με τα παιδιά ερχόταν κάθε μέρα και μία ηλικιωμένη κυρία και αναρωτιόμασταν πώς μία γυναίκα 80 ετών έβρισκε τη δύναμη να παρακολουθεί καθημερινά τα μαθήματα στην τάξη.
»Όταν τη ρωτήσαμε μας αποκάλυψε ότι ήθελε να μάθει να διαβάζει ώστε να μπορεί να βοηθά την εγγονή της στα μαθήματα και να έχει μία εικόνα για την πρόοδό της. Για πρώτη φορά στη ζωή της, έμαθε να γράφει και να διαβάζει χάρη σε αυτό το πρόγραμμα. Ένας από τους δασκάλους σε αυτό το σχολείο ήρθε ο ίδιος πρόσφυγας και εκπαιδεύτηκε αργότερα για να διδάσκει. Όνειρό του είναι μια ημέρα από καθηγητής σε camp, να γίνει καθηγητής σε campus πανεπιστημίου», λέει η Ρούλη Χριστοπούλου.
Στο φουαγιέ, το μάτι μου έπεσε σε ένα ρομποτικό air - τσέλο που σου επιτρέπει να παίξεις αρμονικές μελωδίες ακόμα κι αν δεν έχεις παρακολουθήσει ποτέ μαθήματα σε ωδείο. Φαντάζομαι την εντύπωση που θα κάνει ένα τέτοιο φουτουριστικό, ηλεκτρονικό όργανο σε ένα μικρό παιδί. Τις δυνατότητες που ανοίγει σε ένα παιδικό μυαλό το στοιχείο του ενθουσιασμού.
Μπαίνοντας στην αίθουσα, ακούω τον διακεκριμένο οικονομολόγο Αμίν Τουφάνι να εξηγεί ότι εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να δίνει έμφαση στην ανακάλυψη αντί για την αποστήθιση. Λίγο αργότερα, η CEO της εταιρείας τεχνητής νοημοσύνης Iris:ai,, Anita Schjøll Brede, προβλέπει πως τα συστήματα AI θα αναπτυχθούν πολύ πιο γρήγορα από όσο νομίζαμε. Ο Ramez Naam, επικεφαλής στο τμήμα Ενέργειας και Περιβαλλοντικών συστημάτων του Singularity University, αναλύει τις τεράστιες δυνατότητες της Ελλάδας στην αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Σκέφτομαι ότι αυτό που συνέβη στο φετινό SingularityU Greece Summit, συμβαίνει κάθε μέρα μέσα στην ψηφιακή πλατφόρμα http://www.generationnext.vodafone.gr/: η νέα γενικά έρχεται σε επαφή με τις νέες τεχνολογίες, αξιολογώντας την προοπτική και λύνοντας προβλήματα. Η Νίκη Συροπούλου βάζει σε λέξεις αυτό που όλοι σκεφτόμαστε: «Η αλλαγή δεν θα είναι ποτέ ξανά τόσο αργή».
σχόλια