ΟΙ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ ΠΕΡΝΟΥΝ και τα σενάρια για ρωσική εισβολή-αστραπή στην Ουκρανία καταρρίπτονται, το Κίεβο αντιστέκεται και η Ρωσία φαίνεται να μπαίνει σε φάση παρατεταμένου πολέμου.
Πρέπει όμως να θεωρείται σίγουρο πώς θα πέσει η Ουκρανία, ακόμα κι αν η Ρωσία καθυστερήσει λίγο να πάρει αυτό που θέλει; Υπάρχει έστω και μία πιθανότητα να κάνει τώρα πίσω η Μόσχα; Ο πρώην αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, Νικόλας Κατσίμπρας που διδάσκει στο πρόγραμμα Επίλυσης Συγκρούσεων στο πανεπιστήμιο Columbia, έρχεται καθημερινά αντιμέτωπος με αυτά τα ερωτήματα.
Ο ίδιος ασχολείται με την πρακτική εφαρμογή των διεθνών σχέσεων και συνεργάζεται με πρεσβείες και εταιρείες στην Ουάσινγκτον, για τις οποίες αναλαμβάνει εξειδικευμένες αναλύσεις για συγκρούσεις και επιχειρήσεις επιρροής ειδικά στη Μέση Ανατολή και τον Κόλπο. Σε μεγάλο βαθμό, η διαδικασία είναι παρασκηνιακή, λέει στη συνέντευξη που παραχωρεί σήμερα στη LiFO. «Και είναι πολύ δύσκολη η κατάσταση γιατί δεν έχουμε αξιόπιστη πληροφορία.»
— Δηλαδή ούτε η Ουκρανία αποτυπώνει τα πράγματα όπως είναι; Θεωρείτε πως φιλτράρει όσα βγαίνουν προς τα έξω;
Η ουκρανική πλευρά κάνει αυτό που οφείλει να κάνει κάθε αμυνόμενος στο επικοινωνιακό κομμάτι: προωθεί πληροφορίες με πρώτιστο στρατηγικό σκοπό να τονώσει το ηθικό του κόσμου στο εσωτερικό. Το δευτερεύον είναι να προσελκύσει περισσότερη υποστήριξη από ξένους παίκτες. Αυτός είναι ο αντικειμενικός σκοπός και όχι η ακριβής πληροφόρηση του κοινού. Έχουν υποχρέωση στη θετική προπαγάνδα εφόσον είναι αμυνόμενοι. Από την άλλη μεριά, είναι ξεκάθαρο πως οι Ρώσοι έχουν θεσμική μνήμη για το πώς μπορούν να κάνουν επιχειρήσεις εργαλειοποίησης της πληροφορίας, από τις δεκαετίες του Ψυχρού Πολέμου. Ειδικά στο κομμάτι του πολέμου των πληροφοριών, είναι μια κατηγορία μόνοι τους οι Ρώσοι. Έχουν γράψει το «ευαγγέλιο» της εργαλειοποίησης της πληροφορίας.
Σε πρώτη φάση αποκλείεται να υποχωρήσει. Δεν υπάρχει περίπτωση. Αυτός ο σχεδιασμός, όλος ο χειρισμός, η ψυχολογία του ατόμου, ό,τι γνωρίζουμε για αυτόν - δεν υπάρχει περίπτωση να μην καταφέρει τον αντικειμενικό του σκοπό, και επίσης δεν υπάρχει κάτι που να τον εμποδίζει να μην επιτύχει. Πέραν τούτου, αυτή τη στιγμή είναι τόσο ρευστή και επικίνδυνη η κατάσταση που δεν μπορούμε να κάνουμε εκτιμήσεις για το τι θα επακολουθήσει.
Σε κάθε σύγκρουση συμβαίνει αυτό αλλά υπάρχει ένα εύρος: «η αλήθεια η δικιά μου σε μια σύγκρουση είναι διαφορετική από τη δικιά σου, για αυτόν τον λόγο ερχόμαστε σε σύγκρουση». Στην άλλη άκρη του φάσματος όμως είναι ένας δεδομένος μηχανισμός εργαλειοποίησης της ψυχολογίας και της πληροφορίας εν μέσω σύγκρουσης, που οι Ρώσοι κατέχουν εδώ και δεκαετίες. Η Ρωσία είναι στρατηγικός εμπλεκόμενος και κάθε κομμάτι της επικοινωνίας είναι και στοιχείο της εμπόλεμης κατάστασης.
— Πόσο ευσταθεί ο ισχυρισμός των Ρώσων ότι θέλουν να απελευθερώσουν την Ουκρανία από τους ναζί; Ήταν ο Ζελένσκι κυβέρνηση που άφησε ανεξέλεγκτα ναζιστικά μορφώματα ή αυτή είναι απλώς η αφορμή για το Κρεμλίνο;
Υπάρχει μία γενική ομοφωνία σε ακαδημαϊκό επίπεδο και σε επίπεδο ειδικών, πως οτιδήποτε επικαλείται αυτή τη στιγμή η Ρωσία - η οποία εννοείται πως έχει παράπονα και από την Ουκρανία και από τη Δύση - αλλά οτιδήποτε επικαλείται είναι απλώς μία αφορμή για να δικαιολογήσει μια τελείως απροκάλυπτη επίθεση σε ένα ανεξάρτητο κράτος.
Η Ουκρανία είναι μια ατελής δημοκρατία με προβλήματα, αλλά παρ' όλα αυτά είναι δημοκρατία. Το πρόβλημα της Ρωσίας είναι ότι η Ουκρανία έχει ξεκινήσει μια διαδικασία που θα οδηγήσει τη χώρα τελείως εκτός της σφαίρας επιρροής της Ρωσίας. Και αυτό είναι απαράδεκτο, αδιανόητο για τον Πούτιν. Επίσης, ίσως πάνω από όλα, αυτό που βλέπουμε είναι και μία εκδίκηση σοβιετικού τύπου από έναν πράκτορα που θέλει να εκθέσει και να εκμεταλλευτεί τις αδυναμίες της Δύσης.
— Υπάρχει έστω και μια πιθανότητα να αμυνθούν επαρκώς οι Ουκρανοί με τη βοήθεια από τη Δύση; Ή είναι μάλλον δεδομένη η επικράτηση των Ρώσων ακόμα και με μία καθυστέρηση;
Από την αξιολόγηση ειδικών εδώ στην Ουάσινγκτον τόσο στο εφοδιαστικό, όσο και στο επιχειρησιακό σκέλος του ρωσικού στρατού, υπάρχει μία γενική ομοφωνία πως έχουν φανεί πολλά προβλήματα των ρωσικών δυνάμεων, αλλά από εκεί και πέρα η ανισορροπία δύναμης παραμένει τέτοια, που η Ουκρανία έχει τεράστια προβλήματα μακροπρόθεσμα στο επιχειρησιακό κομμάτι.
Ουσιαστικά, οι μεγάλες αστικές περιοχές της Ουκρανίας θα πασχίσουν να αντισταθούν σε μία μακρά πολιορκία από τους Ρώσους. Χωρίς να χρειαστεί καμία περαιτέρω αιματηρή σφαγή. Άπαξ και καταφέρει η Ρωσία να εξασφαλίσει τις τροφοδοτικές γραμμές για τα στρατεύματά της και συνεχίσει μια μακρά παραμονή με σκοπό την πολιορκία βασικών στόχων-πόλεων, εκεί θα ζήσουν πολύ δύσκολες ημέρες οι Ουκρανοί. Είναι πολύ δύσκολο να αντισταθεί κανείς σε τέτοια πίεση επί μακρόν.
Από την άλλη πρέπει να τονίσουμε ότι, όπως λένε επανειλημμένα οι ειδικοί, οι πολεμικές επιχειρήσεις σε αστικό περιβάλλον είναι το χειρότερο σενάριο που έχει να αντιμετωπίσει ένας τακτικός στρατός. Οπότε σίγουρα θα προσπαθήσει η Ρωσία να το αποφύγει όσο μπορεί. Από εκεί και πέρα μιλάμε για ένα παιχνίδι χρόνου, τον οποίο καμία από τις δύο πλευρές δεν έχει. Οι Ουκρανοί δεν έχουν πολύ χρόνο γιατί... πόσο να αντισταθούν, από την άλλη ούτε οι Ρώσοι μπορούν να υποστηρίξουν αυτές τις επιχειρήσεις επί μακρόν εύκολα. Η Ρωσία δέχεται πολύ μεγάλη πίεση από το εξωτερικό αλλά και ουσιαστικό κόστος που μεγεθύνεται κάθε ημέρα.
— Παρότι λοιπόν η Ουκρανία στηρίζεται εξοπλιστικά από τόσες χώρες της Δύσης, χάνει αργά αλλά σταθερά το παιχνίδι, αν και πιο αργά από ότι περίμεναν ορισμένοι που έκαναν λόγο για επιχείρηση 96 ωρών.
Δεν ξέρω κατά πόσο ήταν σοβαρή η εκτίμηση των 96 ωρών, η Ουκρανία είναι μία χώρα 40 εκατομμυρίων κατοίκων. Ήταν υπερβάλλουσα αισιοδοξία ότι θα μπορούσε να τελειώσει τόσο γρήγορα ο πόλεμος. Ένα μεγάλο κομμάτι της ανάλυσης έρχεται από open source πληροφόρηση και πρέπει να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί. Από συγκεκριμένες φωτογραφίες, βίντεο, που επίσης και αυτά εργαλειοποιούνται και το έχουμε δει αυτό και από τους Ουκρανούς.
Στο πρώτο κύμα ρωσικών επιχειρήσεων φαίνεται να ήταν πολύ παλιός ο εξοπλισμός. Πολλά άρματα ήταν πολύ παλιά και τα άτομα που επιχειρούσαν στην αρχή υπάρχει η εντύπωση ότι ήταν νέα άτομα χωρίς την αναμενόμενη κατάρτιση. Κάποιος θα μπορούσε να πιθανολογήσει ότι ίσως το πρώτο κύμα να εμπεριείχε και πιο αναλώσιμες μονάδες για να μπορέσουν να κάνουν μια χαρτογράφηση της πρώτης αντίδρασης, να δουν (σ.σ. οι Ρώσοι) αν θα τους βγει κι αν θα μπορούσαν μέσα σε αυτό το κύμα να περάσουν και πιο εξειδικευμένες μονάδες. Αν μπορούσαν να βάλουν και κάποιες ειδικές δυνάμεις και να βγάλουν έξω τον Ζελένσκι είχε τελειώσει το παιχνίδι.
Αλλά σε αυτό το πρώτο κύμα δεν υπήρχε η «πυγμή» της ρωσικής αρκούδας που περίμεναν. Οι δυνάμεις ήταν υποδεέστερες. Από την άλλη, Αμερικανοί ερευνητές αναλύουν την παραπάνω κατάσταση ως ενδεικτική των προβλημάτων διαφθοράς στον Ρωσικό στρατό, κάτι που είναι χαρακτηριστική παθογένεια απολυταρχικών καθεστώτων.
Επίσης, το γεγονός πως το κομβόι ρωσικών δυνάμεων «κάθεται μια βδομάδα εκεί», είναι από μόνο του αυταπόδεικτο στοιχείο πως οι Ουκρανοί δεν έχουν τη δυνατότητα να πλήξουν κάτι που θα ήταν οργανικός στόχος για κάθε τακτικό στρατό.
Όσο για τη βοήθεια από τους δυτικούς και κατά πόσο αυτή μπορεί να αλλάξει την ισορροπία. Είδα σε αρκετούς λογαριασμούς στο διαδίκτυο, με κάθε επιφύλαξη, Ουκρανούς να έχουν στα χέρια τους αντιαρματικά Σουηδικά τα οποία εξ όσων γνωρίζω δεν τα είχε εκ των προτέρων η Ουκρανία, και μάλλον είναι από τις 5.000 που έστειλε η Σουηδία. Από ότι φαίνεται η βοήθεια έχει αρχίσει να φτάνει.
Αλλά υπάρχει η γενικότερη αίσθηση ότι η βοήθεια που είχε δώσει αρχικά η Δύση ήταν απλά για τα μάτια του κόσμου. Ακόμα και τα αντιαρματικά που είναι τα μόνα που έχουν σημασία, ουσιαστικά δόθηκαν αρχικά γιατί οι ΗΠΑ δεν μπορούσαν να δείξουν ότι δεν βοήθησαν.
Προσέφεραν αντιαρματικά αξίας 350 εκατομμυρίων δολαρίων τον Ιανουάριο, και άλλα τόσα τώρα, αλλά όπως και να 'χει τώρα, δεν ήταν αποτρεπτικός παράγοντας, δεδομένου ότι είχαν προβλεφθεί αυτές οι επιχειρήσεις εδώ και μήνες. Αν ήθελαν θα τους έδιναν ουσιαστική υποστήριξη από τον Οκτώβριο, Νοέμβριο που δεν υπήρχε κλιμάκωση. Όμως, ακόμα και η κυβέρνηση της Ουκρανίας τότε φαινόταν ότι δεν πίστευε ότι θα εξελιχθεί η κατάσταση έτσι.»
Το τελευταίο που έχει ενδιαφέρον είναι η πληροφορία πως η Πολωνία ήθελε να δώσει ουσιαστική εξοπλιστική βοήθεια, πολύ ουσιαστική - χωρίς να μπούμε σε λεπτομέρειες - και οι ΗΠΑ έβαλαν «πάγο» αρχικά, αν και τελικά φαίνεται ότι υπάρχει συμφωνία για μεταφορά των Πολωνικών μαχητικών MIG, Ρωσικής κατασκευής, το οποίο είναι ενδεικτικό αυτού που λέγαμε παραπάνω, για τα προβλήματα τέτοιων αναλύσεων όταν οι επιχειρήσεις είναι εν εξελίξει. Πάντως μια τέτοια βοήθεια έχει πολλά τεχνικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, οπότε είναι πολύ ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε πως θα εξελιχθεί και επίσης ποια θα είναι η αντίδραση της Ρωσίας.»
H βοήθεια ήταν αρχικά για τα «μάτια του κόσμου» και τώρα πιο πολύ για να αγοράσει χρόνο και αξιοπρέπεια στην Ουκρανία, διότι αν οποιοσδήποτε θέλει να δώσει ουσιαστική βοήθεια στην Ουκρανία που θα μπορούσε να επηρεάσει την ισορροπία δυνάμεων, θα οδηγούσε σε μέγιστη κλιμάκωση και μιλάμε για καταστάσεις που δεν έχει βιώσει η ανθρωπότητα εδώ και 80 χρόνια σχεδόν.
Ο Πούτιν «βρήκε και έκανε». Είχε τεστάρει τη Δύση επανειλημμένως τα τελευταία 15 χρόνια για να δημιουργήσει τις συνθήκες ώστε να φτάσει στο σημείο που βρίσκεται. Η κατάσταση έχει εξελιχθεί με τον έναν παίκτη να μπαίνει σε chicken game: Έχεις δύο αυτοκίνητα και το ένα κατευθύνεται προς το άλλο. Στο chicken game όποιος στρίψει πρώτος χάνει. Ενώ έρχεται κατά πάνω του η Δύση, ο Πούτιν έχει βγάλει το τιμόνι και το πετά από το παράθυρο. Αυτό είναι που έχει συμβεί αυτή τη στιγμή. Δεν έχει αφήσει περιθώριο στη Δύση για ουσιαστική αποτρεπτική αντίδραση, γιατί η μόνη εναλλακτική θα ήταν μια μαζική, μέγιστη κλιμάκωση σε όλη την ήπειρο και ίσως ακόμη και ευρύτερα.
Οπότε ουσιαστικά η Ουκρανία, δυστυχώς, είναι η ελάχιστη απώλεια που μπορεί να δικαιολογήσει η Δύση σε αυτό τον πόλεμο με έναν νέο Πούτιν, μια νέα Ρωσία, μια νέα απειλή.
— Φοβούνται οι σύμμαχοι μια νέα απρόβλεπτη κίνηση του Πούτιν; Ο Λουκασένκο στα μέσα της εβδομάδας έδειχνε χάρτες που κατά πολλούς αποκάλυπταν σχέδια επί χάρτου ακόμα και για εισβολή στη Μολδαβία. Φοβούνται κάτι τέτοιο;
Στα σχέδια επί χάρτου, στο κομμάτι το επιχειρησιακό, υπάρχουν «τα πάντα» που πολλές φορές μπορεί να είναι αδιανόητα. Έτσι λειτουργούν οι κρατικοί μηχανισμοί, οι αμυντικοί και οι επιθετικοί. Π.χ αυτή τη στιγμή και η Ελλάδα έχει πολλά σχέδια τα οποία είναι επιθετικά, σε σενάρια μιας πιθανής κλιμάκωσης με αντιπάλους από τα ανατολικά. Όταν έχεις μια μέγιστη σύρραξη για την οποία πρέπει να προετοιμαστείς στο μέλλον, όπως πρέπει να κάνεις σαν κράτος, κάνεις και τέτοιο σχεδιασμό. Ας είμαστε πολύ ξεκάθαροι, δεν είναι παράξενο αυτό.
Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά για όλους είναι σίγουρο. Και κανείς δεν θα εκπλαγεί από την επόμενη κίνηση του Πούτιν. Από την άλλη υπάρχει ένα φοβερό παράδοξο: αυτή είναι μια εισβολή, για την οποία υπήρξε προειδοποίηση από τις υπηρεσίες γενικά όλης της Δύσης. Πολύ λεπτομερής και με ακρίβεια - μάλιστα εδώ στην Ουάσινγκτον υπήρχαν πολλές αναλύσεις πολεμικών παιγνίων με διάφορα σενάρια κλπ. Παρ' όλα αυτά η Δύση δεν προετοιμάστηκε για αυτό, δηλαδή ενώ δεν υπήρχε έκπληξη πιάστηκαν εξαπίνης.
Είναι ένα παράδοξο αυτό. Το Κογκρέσο - και οι ειδικές επιτροπές του Κογκρέσου οι οποίες ασχολούνται με αμυντικά θέματα -ήταν κλειστά το διάστημα της εισβολής του Πούτιν, ενώ περίμεναν την εισβολή. Για ποιον λόγο; Γιατί εκείνη την Δευτέρα (σ.σ της εβδομάδας της εισβολής) έτυχε να είναι η Ημέρα των Προέδρων και είχαν προγραμματίσει να είναι κλειστά. Εδώ μιλάμε για κοσμογονικά γεγονότα. Δυστυχώς, πολλές φορές πιάνονται τα συστήματά μας εξαπίνης από προβλέψιμα γεγονότα που περιμέναμε.
— Άλλαξαν στάση οι σύμμαχοι όταν ο Πούτιν άρχισε να απειλεί ανοικτά τη Σουηδία και τη Φινλανδία για συνέπειες αν ενταχθούν στο ΝΑΤΟ;
Το 2014 ήμουν στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Ουαλία. Ήταν μία περίοδος που φοβούνταν με τη γενικότερη αναταραχή στην περιοχή. Η Κριμαία είχε πέσει λίγους μήνες πριν, τον Φεβρουάριο, Μάρτιο. Υπήρχε ένας πολύ μεγάλος διχασμός, και στην ΕΕ αλλά και στον ΝΑΤΟ, βόρειων και νότιων χωρών.
Στις πιο νότιες χώρες, πρώτο θέμα ήταναυτό της μετανάστευσης που δεν ένοιαζε καθόλου το ΝΑΤΟ, και οι βόρειες χώρες ήταν εμμονικές με τη Ρωσία για τους λόγους τους δικούς τους. Οπότε για αυτούς επιβεβαιώνονται φόβοι μιας ζωής. Δεν πέφτουν από τα σύννεφα.
Μία από τις ανεπιθύμητες συνέπειες (σ.σ για τη Ρωσία) είναι η πρωτοφανής συσπείρωση του ΝΑΤΟ που τα τελευταία αρκετά χρόνια είχε κρίση ταυτότητας. Τους την έλυσε τώρα ο Πούτιν. Θα έλεγα ότι, δυστυχώς, η εισβολή στην Ουκρανία είναι το αιματηρό αλλά και «καλύτερο δώρο» που έχει κάνει στο ΝΑΤΟ ο Πούτιν και η Ρωσία γενικότερα από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Τελείωσε τη συζήτηση, έδωσε μία ανάσα ζωής στο ΝΑΤΟ για τις επόμενες δεκαετίες. Ο Πούτιν έπεσε ακριβώς στην ίδια «λούμπα», πάνω στη βάση ότι η Ρωσία είναι ένας απρόβλεπτος, επεκτατικός παράγοντας. Εφόσον υποστηρίζεις τη Ρωσία, μόνο αν στηρίξεις την ειρήνη και αποδείξεις ότι το ΝΑΤΟ δεν έχει λόγο ύπαρξης, είσαι πραγματικά εναντίον του ΝΑΤΟ.
— Και η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία είναι το καλύτερο κίνητρο για τη Σουηδία και τη Φινλανδία να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ
Τώρα έχουμε μπει σε ένα επικίνδυνο feedback loop, έναν «βρόγχο θετικής ανάδρασης». Σε έναν κυκεώνα πολύ επικίνδυνων θετικών αναδράσεων που είναι ουσιαστικά το βασικό χαρακτηριστικό των περίπλοκων συγκρούσεων που περιγράφουμε: μια σειρά από θετικές αναδράσεις που τροφοδοτούν τη σύγκρουση.
Και δυστυχώς δεν ξέρουμε πού μπορεί να καταλήξει αυτό. Αυτές οι περιοχές τηρούσαν μια βολική στάση τα τελευταία χρόνια με το να μην εντάσσονται στο ΝΑΤΟ. Καταλαβαίνω αλλά δεν δικαιολογώ τις ανησυχίες της Ρωσίας, αλλά έχει τελειώσει αυτή η συζήτηση. Πού θα καταλήξει αυτή η μη γραμμική εξέλιξη των πραγμάτων δεν μπορεί κανείς να το προβλέψει.
— Υπάρχει έστω και μία πιθανότητα ο Πούτιν να υποχωρήσει τώρα χωρίς να πάρει ακριβώς αυτό που θέλει σε πρώτη φάση;
Η βασική φράση της ερώτησης είναι η «πρώτη φάση». Σε πρώτη φάση αποκλείεται να υποχωρήσει. Δεν υπάρχει περίπτωση. Αυτός ο σχεδιασμός, όλος ο χειρισμός, η ψυχολογία του ατόμου, ό,τι γνωρίζουμε για αυτόν - δεν υπάρχει περίπτωση να μην καταφέρει τον αντικειμενικό του σκοπό, και επίσης δεν υπάρχει κάτι που να τον εμποδίζει να μην επιτύχει. Πέραν τούτου, αυτή τη στιγμή είναι τόσο ρευστή και επικίνδυνη η κατάσταση που δεν μπορούμε να κάνουμε εκτιμήσεις για το τι θα επακολουθήσει.
Τα σενάρια ευρύτερης κλιμάκωσης εννοείται πως είναι ανοικτά σε μία τόσο επικίνδυνη κατάσταση. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια.
Βέβαια από την άλλη υπάρχουν και κάποια θετικά. Οι Αμερικανοί στους χειρισμούς τους είναι πολύ επιφυλακτικοί για να μην πυροδοτήσουν μια μεγαλύτερη κλιμάκωση. Αυτό αποδεικνύεται και από το πρόσφατο παράδειγμα, όταν ο Πούτιν κλιμάκωσε την πυρηνική ετοιμότητα αλλά κανείς δεν απάντησε.
Γιατί κανείς δεν απάντησε; Η πληροφορία είναι αξιόπιστη: όταν ο Πούτιν ζήτησε αύξηση του βαθμού ετοιμότητας, αυτό συνεπάγεται και μία αντίστοιχη κινητοποίηση στο τεχνοκρατικό κομμάτι. Θα πρέπει μετακινηθεί εξοπλισμός, άτομα, οτιδήποτε. Αυτό δεν έγινε, αυτό που έκανε ο Πούτιν ήταν μία εικονική αύξηση του βαθμού πυρηνικής ετοιμότητας.
Αυτό το γνώριζαν οι μυστικές υπηρεσίες της Δύσης, πως ήταν για λόγους εντυπωσιασμού κυρίως στο επικοινωνιακό κομμάτι και όχι τόσο στο τακτικό. Άρα ανήθελε ο Πούτιν να το τερματίσει θα είχε προβεί σε κανονική κλιμάκωση. Οι Αμερικανοί επίσης παίζουν με τη φωτιά αλλά όσο πιο προσεκτικά μπορούν.»
— Είναι ένας χορός, θεωρητικά επιχειρησιακός αλλά πρακτικά... θεωρητικός
Ναι. Ακριβώς.
— Μέσα στην εβδομάδα όμως χτυπήθηκε τμήμα των εγκαταστάσεων του μεγαλύτερου πυρηνικού εργοστασίου. Πόσο μεγάλος κρίνεται ο κίνδυνος ενός πυρηνικού ατυχήματος;
Στο πυρηνικό κομμάτι η Ουκρανία είναι «μέσα» στη Ρωσία. Οι συνέπειες ενός τέτοιου ατυχήματος δεν θα περιοριστούν στα τεχνητά, αόρατα σύνορα που έχουν θέσει τα κράτη. Αυτό θα επηρεάσει την ίδια τη Ρωσία, όχι μόνο την Ευρώπη. Οπότε μου φαίνεται λίγο παρανοϊκό το σενάριο.
— Η Ρωσία υπέγραψε πρόσφατα μια συμφωνία «μαμούθ» με την Κίνα για την παροχή φυσικού αερίου για 30 χρόνια. Μπορεί να διαδραματίσει ρυθμιστικό ρόλο στην παρούσα φάση;
Τα ενεργειακά συμβόλαια είναι πολύ τεχνικά και εκτός του πεδίου ειδικότητάς μου. Η Κίνα είναι καθοριστικός παράγοντας σε όλη αυτή τη μετακίνηση «βάρους» προς την Ασία. Πολλοί λένε πως είναι «τρελός» ο Πούτιν και άλλοι πως ο Ρώσος πρόεδρος έλαβε μία πολύ υπολογισμένη απόφαση και ότι έχει ξεγράψει τελείως τη Δύση, πως όλη του η επένδυση, σαν χώρα στο μέλλον, θα είναι προς την Ανατολή. Και η Ευρώπη, παρ' όλο που είναι εξαρτημένη ενεργειακά, συζητά για την ενεργειακή ανεξαρτητοποίησή της σε βάθος χρόνου.
Όμως στην Ανατολή, ένα μεγάλο κομμάτι της Ασίας είναι μονοπώλιο της Κίνας, τόσο στο κομμάτι της επιρροής όσο και της οικονομικής δύναμης, οπότε όλα θα εξαρτηθούν από το πως θα εξελιχθεί πρακτικά η σχέση Ρωσίας Κίνας στο μέλλον.
— Επομένως τα συμβόλαια με την Gazprom θα ισχύσουν κανονικά, ακριβώς επειδή η Ρωσία δεν μπορεί να ξεγράψει ακόμα την Ευρώπη;
Η Ευρώπη είναι κολλημένη σε έναν πολύ τοξικό γάμο με τη Ρωσία και κανείς από τους δύο δεν μπορεί να φύγει. Ζούνε ακόμα «στο ίδιο σπίτι». Είναι ενδιαφέρον πως ενώ οι Αμερικανοί περίμεναν αυτή την εξέλιξη, τέλος του Ιανουαρίου επισκέφθηκε εκτάκτως τον Λευκό Οίκο ο Εμίρης του Κατάρ, με μέγιστο βαθμό προβολής.
Η χρονική συγκυρία δεν είναι καθόλου τυχαία. Οπότε βλέπετε πως υπάρχει προετοιμασία. Το πρόβλημα είναι ότι τα μεγέθη των παραγωγών είναι συγκεκριμένα και τα συμβόλαια είναι προσυμφωνημένα - το Κατάρ συγκεκριμένα τα έχει δώσει ήδη στην Ασία κυρίως. Οπότε ένα από τα προβλήματα της Ρωσίας είναι πως η αγορά της Ασίας έχει επίσης κλείσει τις ενεργειακές της ανάγκες και από άλλους. Το γεγονός ότι υπάρχει ένα κενό στην Ευρώπη, δεν σημαίνει ότι δημιουργείται ένα αντίστοιχο στην Ασία.
— Ποιο είναι ένα πιθανό σενάριο λήξης του πολέμου;
Φοβάμαι ότι θα ακολουθήσουν σε παρατεταμένες επιχειρήσεις πολιορκίας των μεγαλύτερων πόλεων που έχουν σημασία στην Ουκρανία, μέχρι να καμφθεί η κυβέρνηση και να συνθηκολογήσει. Αυτό είναι το πρώτο σενάριο, δεδομένου του πόσο αποφασισμένος είναι ο Πούτιν και τι έχει ρισκάρει. Τα έχει βάλει όλα, όλες τις μάρκες του σε αυτό το παιχνίδι ο Πούτιν, οπότε δεν θα κάνει πίσω. Το ζήτημα είναι πότε θα λυγίσουν οι Ουκρανοί. Έχει αποδείξει ότι δεν υπολογίζει το κόστος, οπότε σημασία έχει τι κόστος θα έχει μέχρι τότε η εισβολή για τον ουκρανικό λαό.
— Υπάρχει κίνδυνος για μόνιμη εδαφική κατοχή; Ποια εδάφη ενδέχεται να προσαρτήσει η Ρωσία;
Ελπίζω ότι οι Ρώσοι έχουν πάρει και τα μαθήματα του Αφγανιστάν, και αυτά των λαθών της Αμερικής. Έχει αποδειχθεί στη σύγχρονη ιστορία ότι οι υπερδυνάμεις είναι πολύ καλές στο κάνουν καταστροφικούς επεκτατικούς πολέμους και εισβολές, αλλά είναι πάρα πολύ κακές στην κατάληψη και διαχείριση των εδαφών.
Οπότε δεν νομίζω ότι θα γίνει εύκολα μία κατοχική δύναμη, αλλά σίγουρα ένα κομμάτι θα καταφέρουν να το προσαρτήσουν.
Μιλάμε για ένα σενάριο που οι Ρώσοι θα έχουν στα χέρια τους μια ουσιαστική νίκη και το πλεονέκτημα της πρωτοβουλίας του τι θα κρατήσουν. Ποιες περιοχές θα είναι αυτές; Εκτός από τις δεδομένες δύο - Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ - οι Ρώσοι έχουν και το μαχαίρι και το καρπούζι αυτή τη στιγμή.
Αλλά το να γίνουν κατοχική δύναμη, δεν νομίζω να τους συμφέρει γιατί έχουν έναν λαό που έχει αποδείξει ότι δεν θα ανεχθεί κάτι τέτοιο. Σε μια τέτοια περίπτωση θα αντιμετωπίσουν ένα αντάρτικο για τις επόμενες δεκαετίες που δεν μπορεί να το σηκώσει μια κατοχική δύναμη. Είναι πολύ αποφασισμένοι οι Ουκρανοί. Άρα είναι λογικό οι Ρώσοι να επικεντρωθούν εδαφικά στα ρωσόφωνα τμήματα που δεν θα έχουν τέτοιες αντιδράσεις να διαχειριστούν.
Τα υπόλοιπα θα τα διαχειριστούν με το πολιτικό σκέλος της κυβέρνησης «μαριονέτας», κάτι που ξέρει να κάνει καλά η Ρωσία χωρίς πολύ κόστος.
