Η «εκκίνηση» δόθηκε στην «κούρσα» για την εξασφάλιση αρκετού φυσικού αερίου για τον χειμώνα και το διακύβευμα δεν θα μπορούσε να είναι υψηλότερο: θα μπορέσει η ΕΕ να απελευθερωθεί από τη ρωσική κυριαρχία ή το Κρεμλίνο μπορεί να προκαλέσει αρκετά προβλήματα στην Ένωση, για να υπονομεύσει την υποστήριξή της στην Ουκρανία;
Το κλειδί είναι αν η ΕΕ έχει αρκετό φυσικό αέριο στη διάθεσή της για να αντιμετωπίσει τις όποιες εκβιαστικές προσπάθειες της Ρωσίας, επισημαίνει το Politico αναλύοντας το ζήτημα. Για αυτό η ΕΕ θέλει οι χώρες- μέλη να γεμίσουν τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου στο 80% της χωρητικότητάς τους έως την 1η Νοεμβρίου.
Το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο τάχθηκε υπέρ αυτού του πλάνου την Πέμπτη. Αλλά το Κρεμλίνο γνωρίζει καλά τον κίνδυνο που υπάρχει αν πετύχει η ΕΕ. Οι ροές φυσικού αερίου μειώνονται ραγδαία και 12 χώρες μέλη παρατηρούν πλήρη ή μερική διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου.
«Ο κίνδυνος μιας πλήρους διακοπής φυσικού αερίου είναι τώρα πιο ρεαλιστικός από ποτέ», είπε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Φρανς Τίμερμανς, στους ευρωβουλευτές την Πέμπτη. «Για αυτό η υιοθέτηση του κανονισμού αποθήκευσης αερίου είναι τόσο σημαντικός αυτή τη στιγμή. «Όλο αυτό είναι κομμάτι της ρωσικής στρατηγικής να υπονομεύσει την ενότητά μας», τόνισε.
Η ΕΕ βρίσκεται μπροστά από το χρονοδιάγραμμα σε ό,τι αφορά την πλήρωση των αποθεμάτων φυσικού αερίου για μια κανονική χρονιά. Οι χώρες ξεκίνησαν να «γεμίζουν» ένα μήνα νωρίτερα. Η συνολική αποθήκευση φυσικού αερίου σε όλη την ΕΕ αυτή τη στιγμή είναι περίπου στο 55% της χωρητικότητας. Αλλά η φετινή δεν είναι μια κανονική χρονιά.
Την προηγούμενη εβδομάδα η Gazprom μείωσε κατά 40% της χωρητικότητας τη ροή φυσικού αερίου στον αγωγό Nord Stream, επικαλούμενη πρόβλημα εξοπλισμού που προκλήθηκε από τις κυρώσεις της Δύσης. Αυτό επηρέασε τις παραδόσεις αερίου σε Γαλλία, Ιταλία, Αυστρία και Γερμανία. Η Μόσχα επιμένει ότι οι μειωμένες ροές οφείλονται σε καθαρά τεχνολογικό ζήτημα και ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, υποστήριξε ότι δεν υπάρχει «κρυφή ατζέντα» πίσω από αυτή την κίνηση. Αλλά οι χώρες της ΕΕ δεν πείθονται.
Την Πέμπτη το Βερολίνο ενεργοποίησε το δεύτερο στάδιο- από τα συνολικά τρία- του σχεδίου έκτακτης ανάγκης για το φυσικό αέριο, ένα βήμα πριν πάρει τον έλεγχο για τη διανομή της ενέργειας και επιβάλει περιορισμούς στην παροχή φυσικού αερίου. Επίσης, δεσμεύθηκε να θέσει σε λειτουργία προσωρινά τα εργοστάσια άνθρακα, όπως η Αυστρία και η Ολλανδία.
«Δεν πρέπει να αυταπατόμαστε. Η μείωση των προμηθειών φυσικού αερίου είναι μια οικονομική επίθεση του Πούτιν εναντίον μας», τόνισε ο αντικαγκελάριος Ρόμπερτ Χάμπεκ, ο οποίος προειδοποίησε ότι έρχονται δύσκολες στιγμές. «Θα πρέπει να διαβούμε έναν δύσκολο δρόμο ως χώρα. Έστω κι αν δεν το νιώθετε πραγματικά ακόμη, έχουμε μια κρίση φυσικού αερίου», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Και οι ροές φυσικού αερίου θα μειωθούν ακόμη περισσότερο τον επόμενο μήνα, όταν η Ρωσία κλείσει τον Nord Stream, λόγω τακτικής συντήρησης, όπως λέει.
Το »χαρτί» του φυσικού αερίου
Αν η Ρωσία συνεχίσει να στέλνει φυσικό αέριο, η ΕΕ θα μπορούσε να πετύχει τον στόχο για τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης έως τον Οκτώβριο, επεσήμανε ο Σιμόν Ταλιαπιέτρα, ερευνητής επί ενεργειακών ζητημάτων στο think tank Bruegel. Όμως, αν η Μόσχα κλείσει τις στρόφιγγες, αυτός ο στόχος θα είναι «εξαιρετικά δύσκολος», συμπλήρωσε.
Και αυτό γιατί οι εναλλακτικές προμήθειες δεν μπορούν να αναπληρώσουν τις ρωσικές παραδόσεις, εξήγησε ο Τόμας Ρότζερς, αναλυτής επί ενεργειακών θεμάτων στην ICIS. Μέσα στο 2022 θα φτάσουν στην Ευρώπη 12,6 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου- ποσότητα ρεκόρ- από χώρες εκτός της Ρωσίας, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ICIS. Το πρώτο εξάμηνο έφτασαν από τη Ρωσία στην ΕΕ 25 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. «Το επιπλέον φυσικό αέριο που μπορούν να δώσουν στην Ευρώπη, το δίνουν ήδη. Οι όποιες επιπλέον ποσότητες δεν πρόκειται να έρθουν σύντομα», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Αν σταματήσουν οι εισαγωγές από τη Ρωσία, δήλωσε, οι ευρωπαϊκές χώρες θα αναγκαστούν να θέσουν όριο στη χρήση φυσικού αερίου, ξεκινώντας από τη βιομηχανία και συνεχίζοντας με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και την οικιακή χρήση.
Η κούρσα για την εξασφάλιση αρκετού φυσικού αερίου μπορεί επίσης να επηρεάσει την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία. «Η Μόσχα δεν έχει να παίξει πολλά καλά χαρτιά και το φυσικό αέριο είναι προφανώς το χαρτί που έχει το Κρεμλίνο», επεσήμανε ο Αλεξάντερ Γκαμπούεφ, του think tank Carnegie.
Αν η Μόσχα μπορέσει να πλήξει την οικονομία της ΕΕ, διακόπτοντας την παροχή φυσικού αερίου, αυτό ενδέχεται να μειώσει την υποστήριξη της κοινής γνώμης για την ενίσχυση της πολεμικής προσπάθειας της Ουκρανίας. Αν η ΕΕ πετύχει τον στόχο της για αποθήκευση φυσικού αερίου, οι χώρες- μέλη είναι πιθανό να συνεχίσουν να παρέχουν όπλα και χρήματα στο Κίεβο. Εξαιτίας αυτού, είναι πιθανή μια διακοπή.
«Η πιθανότητα είναι πολύ μεγάλη, σχεδόν 100%», ανέφερε ο Μιχαήλ Κρουτίκιν, συνιδρυτής της ανεξάρτητης συμβουλευτικής RusEnergy και κορυφαίος ειδικός στα ζητήματα που αφορούν τις εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου. «Ο Πούτιν θα προτιμούσε να χρησιμοποιήσει τη Gazprom ως όπλο τώρα», συμπλήρωσε, αντί να διατρέξει τον κίνδυνο να γεμίσει η ΕΕ τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης.
«Πιστεύω ότι ο Πούτιν θα είναι έτοιμος να θυσιάσει την Gazprom», δήλωσε και πρόσθεσε ότι μια τέτοια κίνηση πιθανότατα θα έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια περίπου 200.000 θέσεων εντός των συνόρων και απώλεια του 7% του προϋπολογισμού, που προέρχεται από τα έσοδα από το φυσικό αέριο.
Ο Κρουτίκιν εκτίμησε ότι μια διακοπή παροχής θα μπορούσε να γίνει ακόμη και τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο. Κάτι που θα επιτρέψει στη Ρωσία να ασκήσει τη μέγιστη πίεση στην ΕΕ, ενώ παράλληλα θα δίνει στη Μόσχα αρκετό χρόνο για να δει πώς θα κριθούν αποφασιστικές μάχες στην ανατολική Ουκρανία.
Ο καιρός επίσης μπορεί να μπει στο παιχνίδι. Αν ο επόμενος χειμώνας είναι ψυχρός, ακόμη και η επίτευξη του στόχου του 80% για την αποθήκευση φυσικού αερίου δεν θα επαρκεί για να βγάλουν οι χώρες της ΕΕ την περίοδο χρήσης θέρμανσης, εκτίμησε ο Ρότζερς της ICIS. «Αν δεν είναι ο θερμότερος και πιο ήπιος χειμώνας, αυτό θα κάνει τα πράγματα εξαιρετικά δύσκολα σε ό,τι αφορά την αγορά του φυσικού αερίου», τόνισε.
