Ένα δικαστήριο στη Νότια Φλόριντα έκρινε ότι ο κολοσσός της μπανάνας Chiquita είναι υπεύθυνη για οκτώ δολοφονίες που έγιναν από μια δεξιά παραστρατιωτική ομάδα που η εταιρεία βοήθησε με χρηματοδότηση σε μια εύφορη περιοχή καλλιέργειας μπανάνας της Κολομβίας κατά τη διάρκεια της δεκαετούς διάρκειας εσωτερικής σύγκρουσης στη χώρα.
Το δικαστήριο διέταξε τη Δευτέρα τον πολυεθνικό παραγωγό μπανάνας να πληρώσει 38,3 εκατομμύρια δολάρια σε 16 μέλη οικογενειών αγροτών και άλλων πολιτών που σκοτώθηκαν σε ξεχωριστά επεισόδια από τις Ηνωμένες Δυνάμεις Αυτοάμυνας της Κολομβίας - μια δεξιά παραστρατιωτική ομάδα που η Chiquita χρηματοδότησε από το 1997 έως 2004. Η εταιρεία έχει αντιμετωπίσει εκατοντάδες παρόμοιες μηνύσεις σε αμερικανικά δικαστήρια που κατατέθηκαν από οικογένειες άλλων θυμάτων βίας από την παραστρατιωτική ομάδα στην Κολομβία, αλλά η ετυμηγορία στη Φλόριντα αντιπροσωπεύει την πρώτη φορά που η Chiquita κρίθηκε ένοχη.
Η απόφαση, για την οποία η εταιρεία είπε ότι σχεδίαζε να ασκήσει έφεση, θα μπορούσε να επηρεάσει την έκβαση σε άλλες αγωγές, είπαν νομικοί εμπειρογνώμονες. Η ετυμηγορία υπέρ των θυμάτων είναι μια σπάνια περίπτωση - στην Κολομβία και αλλού - κατά την οποία μια ιδιωτική εταιρεία λογοδοτεί στα θύματα για τη λειτουργία της σε περιοχές με εκτεταμένη βία ή κοινωνική αναταραχή, είπαν νομικοί εμπειρογνώμονες.
«Είμαστε πολύ χαρούμενοι για την ετυμηγορία της κριτικής επιτροπής, αλλά δεν μπορείτε να ξεφύγετε από το γεγονός ότι μιλάμε για φρικτές καταχρήσεις», δήλωσε ο Μάρκο Σάιμονς, δικηγόρος της EarthRights International, μια περιβαλλοντική ομάδα και ομάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο οποίος εκπροσωπούσε μια οικογένεια στην νομική απαίτηση. Η Agnieszka Fryszman, άλλη δικηγόρος που εκπροσώπησε τους ενάγοντες, είπε: «Η ετυμηγορία δεν φέρνει πίσω τους συζύγους και τους γιους που σκοτώθηκαν, αλλά καθορίζει το ιστορικό και θέτει ένα πλαίσιο ευθύνης για χρηματοδότηση της τρομοκρατίας εκεί που πρέπει: στο κατώφλι της Chiquita».
Οι ένορκοι έλαβαν την απόφασή τους μετά από δύο ημέρες διαβούλευσης και έξι εβδομάδες δίκης στο Περιφερειακό Δικαστήριο των ΗΠΑ στο West Palm Beach, στο οποίο οι δικηγόροι μάλωναν για το κίνητρο για πληρωμές που παραδέχθηκαν τα στελέχη της Chiquita ότι έκαναν στην παραστρατιωτική ομάδα.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ χαρακτήρισε τις Ηνωμένες Δυνάμεις Αυτοάμυνας της Κολομβίας, γνωστές ως AUC, ως ξένη τρομοκρατική οργάνωση το 2001. Η Chiquita, ως μέρος μιας συμφωνίας με το Υπουργείο Δικαιοσύνης για τη διευθέτηση των κατηγοριών για συναλλαγές με τρομοκρατική ομάδα, παραδέχτηκε το 2007 ότι πλήρωσε στους παραστρατιωτικούς 1,7 εκατομμύρια δολάρια, όπως αποκάλυψε μια έρευνα.
Οι Ενωμένες Δυνάμεις Αυτοάμυνας ήταν προϊόν του βάναυσου εμφυλίου πολέμου της Κολομβίας, ο οποίος ξέσπασε τη δεκαετία του 1960 και σκότωσε τουλάχιστον 220.000 ανθρώπους. Σχηματίστηκαν το 1997 ως συνασπισμός βαριά ένοπλων ακροδεξιών ομάδων στις οποίες στράφηκαν έμποροι ναρκωτικών και επιχειρηματίες για προστασία από αριστερές αντάρτικες ομάδες. Ο πόλεμος έληξε το 2016 όταν η κυβέρνηση και η κύρια αριστερή ομάδα, η οποία ήταν επίσης υπεύθυνη για τη δολοφονία αμάχων, υπέγραψαν μια ειρηνευτική συμφωνία.
Τι λένε οι δικηγόροι για τις κινήσεις της Chiquita στην Κολομβία
Οι δικηγόροι που εκπροσωπούν τις οικογένειες υποστήριξαν ότι οι επιχειρήσεις της Chiquita επωφελήθηκαν από τη σχέση της εταιρείας με την παραστρατιωτική ομάδα, η οποία έσπειρε τον φόβο σε μια εύφορη αγροτική περιοχή 7.000 τετραγωνικών μιλίων που συνέδεε τον Παναμά και την Κολομβία μέχρι που διαλύθηκε το 2006. Είπαν ότι η ομάδα σκότωσε ή ανάγκασε τους αγρότες, επιτρέποντας στην Chiquita να αγοράσει γη σε χαμηλές τιμές και να επεκτείνει τις δραστηριότητές της μετατρέποντας τις φάρμες με πλατάνια σε πιο κερδοφόρες φάρμες μπανάνας.
Οι δικηγόροι που εκπροσωπούν την Chiquita αμφισβήτησαν το αν τα θύματα είχαν σκοτωθεί από παραστρατιωτικούς ή από άλλες ένοπλες ομάδες και είπαν ότι οι υπάλληλοι της εταιρείας είχαν επίσης απειληθεί από τους παραστρατιωτικούς. Στελέχη και υπάλληλοι, είπαν οι συνήγοροι υπεράσπισης, εκβιάζονταν από τις δυνάμεις αυτοάμυνας και έκαναν πληρωμές για να εξασφαλίσουν την ασφάλειά τους. «Η κατάσταση στην Κολομβία ήταν τραγική για τόσους πολλούς», είπε η Chiquita σε δήλωση μετά την ετυμηγορία. «Ωστόσο, αυτό δεν αλλάζει την πεποίθησή μας ότι δεν υπάρχει νομική βάση για αυτούς τους ισχυρισμούς».
Μερικά από τα θύματα που περιλαμβάνονται στη δικογραφία σκοτώθηκαν μπροστά στα μέλη της οικογένειάς τους, ανέφεραν οι δικηγόροι των εναγόντων. Σε μια περίπτωση, μια άγνωστη κοπέλα ταξίδευε σε μια φάρμα με ταξί με τη μητέρα και τον πατριό της όταν τους σταμάτησαν ένοπλοι, είπαν οι δικηγόροι κατά τη διάρκεια της δίκης. Οι άνδρες εκτέλεσαν τον πατριό και στη συνέχεια πυροβόλησαν θανάσιμα τη μητέρα καθώς προσπαθούσε να τραπεί σε φυγή. Έδωσαν στη συνέχεια στην κοπέλα το ισοδύναμο των 65 λεπτών για να πάρει το λεωφορείο πίσω στην πόλη.
Η Chiquita, η οποία ήταν παλαιότερα γνωστή ως United Fruit Company, είναι επίσης κατηγορούμενη σε μήνυση που κατατέθηκε στη Μεντεγίν, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Κολομβίας, στην οποία υποστηρίζεταιθ ότι οι πληρωμές που έκανε η Chiquita στις United Self-Defense Forces ισοδυναμούν με εμπλοκή σε εγκληματικές δραστηριότητες. «Το όνομα Chiquita αντηχεί στην πρόσφατη ιστορία της χώρας», δήλωσε ο Sebastián Escobar Uribe, ένας από τους δικηγόρους στη δίκη στη Μεντεγίν. «Όταν ερευνάτε μια εταιρεία με σημαντική οικονομική δύναμη σε μια χώρα όπως η Κολομβία, το δικαστικό σύστημα είναι ευάλωτο στο να συνεπιλεγεί από αυτήν την εταιρεία».
Στις ΗΠΑ, είναι ασυνήθιστο να θεωρείται μια εταιρεία οικονομικά υπεύθυνη για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πέρα από τα σύνορα της χώρας, είπε ο James Anaya, ο οποίος διδάσκει διεθνή ανθρώπινα δικαιώματα στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Κολοράντο. «Δεν είναι αδύνατο να συμβούν αυτές οι περιπτώσεις», είπε ο κ. Anaya. Όμως, πρόσθεσε: «Δεν είναι συνηθισμένο. Όλα πρέπει να μπουν στη θέση τους».
Τι λένε οι ΜΚΟ για τα ανθρώπινα δικαιώματα για την υπόθεση της Chiquita
Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κολομβία επαίνεσαν την ετυμηγορία των ενόρκων. Ο Gerardo Vega, πρώην διευθυντής της Εθνικής Υπηρεσίας Γης της Κολομβίας, η οποία είναι υπεύθυνη για την επιστροφή γης σε άτομα που εκτοπίστηκαν με τη βία, είπε σε μια δήλωση βίντεο ότι η απόφαση ήταν μια δικαίωση του αγώνα κατά της ατιμωρησίας στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Το κολομβιανό δικαστικό σύστημα θα πρέπει επίσης να δράσει», είπε ο κ. Vega. «Χρειαζόμαστε Κολομβιανούς δικαστές για να καταδικάσουν τους επιχειρηματίες που, όπως και η Chiquita, πλήρωναν» παραστρατιωτικές ομάδες.
Η Raquel Sena, χήρα ενός αγρότη που σκοτώθηκε στην περιοχή παραγωγής μπανάνας, είπε σε συνέντευξή του σε κολομβιανό ραδιοφωνικό σταθμό ότι οι Ηνωμένες Δυνάμεις Αυτοάμυνας τον σκότωσαν αφού αρνήθηκε να τους πουλήσει το αγροτεμάχιο του. «Δεν πρόκειται ποτέ να ξεπεράσω τον θάνατό του», είπε σε ένα βίντεο που δημοσιεύτηκε στο X. «Θέλουμε η Chiquita Brands να μας αναγνωρίσει γιατί είναι αυτοί που πλήρωσαν για να σκοτωθούν άνθρωποι εδώ».
Με πληροφορίες από New York Times
