Η σύγκριση του «κόστους» στις βασιλικές οικογένειες της Ευρώπης είναι μία μη μετρήσιμη υπόθεση και ο λόγος είναι απλός.
Κάθε βασιλική οικογένεια είναι μοναδική και αντιστοίχως κάθε κυβέρνηση έχει διαφορετικό τρόπο να τις πληρώνει. Ορισμένοι βασιλικοί προϋπολογισμοί καλύπτουν το κόστος συντήρησης των παλατιών, του προσωπικού και της ασφάλειας, ενώ κάποιοι άλλοι περιορίζονται σε ετήσιες υποτροφίες σε μεμονωμένους βασιλείς ή βασίλισσες.
Ορισμένοι Ευρωπαίοι βασιλείς πληρώνουν φόροι, αλλά όχι άλλοι. Ορισμένες χώρες είναι ιδιαίτερα διαφανείς, παρέχοντας λεπτομερή ανάλυση του τρόπου, με τον οποίο δαπανάται το δημόσιο χρήμα για μεμονωμένους βασιλείς.
Σε άλλες πάλι χώρες δεν ισχύει κάτι τέτοιο, με τους βασιλείς να συμπληρώνουν ένα επίσημο κυβερνητικό ποσό εφάπαξ.
Το σίγουρο όμως είναι ένα και είναι σαφές: Οι ευρωπαϊκές βασιλικές οικογένειες έχουν πολύ διαφορετικές τιμές.
Βασιλικός οίκος Βρετανίας: Γουίνσδορ
Μονάρχης: Κάρολος Γ'
Κατά προσέγγιση δημόσια χρηματοδότηση: 86-127 εκατ. λίρες
Πρόκειται για την πιο διάσημη από τις μεγάλες βασιλικές οικογένειες της Ευρώπης και πιθανώς την πλουσιότερη και ισχυρότερη. Πολλοί Βρετανοί υποθέτουν λανθασμένα ότι ο μονάρχης τους εκπληρώνει καθαρά τελετουργικούς ρόλους και δεν έχει πραγματική εξουσία. Ωστόσο, μια ιδιαιτέρως παλιά διαδικασία γνωστή ως «συναίνεση» επιτρέπει στον μονάρχη ή στον διάδοχο να ελέγχει μυστικά τους νόμους πριν εγκριθούν από τα εκλεγμένα μέλη του κοινοβουλίου.
Κάποτε χρησιμοποιήθηκε από τη βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ για να πείσει τους υπουργούς να αλλάξουν τον νόμο, έτσι ώστε να αποκρύψουν από το κοινό τον «ενοχλητικό» ιδιωτικό της πλούτο.
Δεν υπάρχει καμία ανάλυση για το πόσα λαμβάνουν μεμονωμένα τα μέλη της βασιλικής οικογένειας για τα επίσημα καθήκοντά τους. Ο μονάρχης λαμβάνει ένα εφάπαξ ποσό -την κυρίαρχη επιχορήγηση- το οποίο έχει αυξηθεί δραματικά την τελευταία δεκαετία. Οι φορολογούμενοι του Ηνωμένου Βασιλείου έδωσαν 86,3 εκατ. στερλίνες για το κόστος της βρετανικής βασιλικής οικογένειας πέρυσι. Από αυτά, 34,5 εκατ. λίρες δαπανήθηκαν για την ανακαίνιση του παλατιού του Μπάκιγχαμ στο πλαίσιο ενός δεκαετούς προγράμματος αποκατάστασης. Το βασικό κόστος για τον φορολογούμενο, για τα λειτουργικά έξοδα του βασιλικού οίκου, τα ταξίδια και τη συντήρηση άλλων κατοικιών, ήταν 51,8 εκατ. στερλίνες.
Αμφιλεγόμενα, ο νέος βασιλιάς και ο διάδοχός του, πρίγκιπας Γουίλιαμ, λαμβάνουν επίσης εισόδημα από δύο κληρονομικά κτήματα - το Δουκάτο του Λάνκαστερ και το Δουκάτο της Κορνουάλης - τα οποία δεν πληρώνουν φόρο εταιρειών ή φόρο υπεραξίας. Υπήρξε μια συζήτηση αιώνων σχετικά με το αν τα χρήματα αυτά - που σήμερα ξεπερνούν τα 40 εκατ. λίρες ετησίως - θα έπρεπε πραγματικά να καταλήγουν στο δημόσιο. Το παλάτι του Μπάκιγχαμ επιμένει ότι τα έσοδα είναι «ιδιωτικό εισόδημα», αλλά υποστηρίζει πως ένα μέρος τους πηγαίνει σε επίσημα καθήκοντα.
Από το 1993 ο μονάρχης συμφώνησε να πληρώνει «εθελοντικό» φόρο εισοδήματος, αν και απαλλάσσεται από τον φόρο κληρονομιάς, πράγμα που σημαίνει ότι η εκλιπούσα βασίλισσα πέρασε την περιουσία της στον βασιλιά χωρίς καμία παρακράτηση προς δημόσιο όφελος.
Βασιλικός οίκος Ισπανίας: Βουρβόνες
Μονάρχης: Βασιλιάς Φελίπε ΣΤ'
Κατά προσέγγιση δημόσια χρηματοδότηση: 8,43 εκατ. ευρώ
Η βασιλική οικογένεια της Ισπανίας συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο ταλαιπωρημένων στην Ευρώπη. Πληγωμένος από κατηγορίες για διαφθορά, εξωσυζυγικές σχέσεις και απότομη πτώση, ο πρώην βασιλιάς Χουάν Κάρλος Α' παραιτήθηκε το 2014 και τελικά εγκατέλειψε τη χώρα.
Οι έρευνες σχετικά με τις οικονομικές του συναλλαγές τοποθετήθηκαν τελικά στο αρχείο και οι δικηγόροι του πρώην βασιλιά σημείωσαν ότι είχε απαλλαγεί από «οποιαδήποτε παράνομη συμπεριφορά επιδεκτική ποινικής μομφής». Ωστόσο, τα σκάνδαλα οδήγησαν σε έντονη συζήτηση μεταξύ των Ισπανών για τη βασιλική τους οικογένεια, η οποία φέτος θα λάβει 8.431.150 ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Επιδιώκοντας να παρουσιάσει μια νέα εποχή διαφάνειας, ο γιος του Χουάν Κάρλος, ο βασιλιάς Φελίπε ΣΤ΄, δημοσιοποίησε την προσωπική του περιουσία ύψους 2,6 εκατ. ευρώ (2,28 εκατ. λίρες). Αποποιήθηκε την προσωπική του κληρονομιά από τον πατέρα του το 2020 και τον απέσυρε από τη μισθοδοσία της βασιλικής οικογένειας.
Από τη δημόσια επιχορήγηση, ο βασιλιάς Φελίπε λαμβάνει 269.296 ευρώ ως ετήσιο προσωπικό επίδομα, ενώ η σύζυγός του, η βασίλισσα Λετίθια, λαμβάνει 148.105 ευρώ. Η μητέρα του, η εν διαστάσει σύζυγος του Χουάν Κάρλος, Σοφία, λαμβάνει ετήσιο επίδομα 121.186 ευρώ. Οι Ισπανοί βασιλείς πληρώνουν φόρο για το εισόδημά τους.
Βασιλικός Οίκος Σουηδίας: Μπερναντότ- Συ
Μονάρχης: Βασιλιάς Καρλ ΙΣΤ' Γουστάφ
Περίπου δημόσια χρηματοδότηση: 13,09 εκατ. ευρώ
Η Σουηδία ήταν η πρώτη μοναρχία που άλλαξε τους κανόνες διαδοχής της από το «αγνατικό πρωτογονισμό» (ο μεγαλύτερος άρρεν γιος) στο απόλυτο γνωστικό πρωτογονισμό (το μεγαλύτερο παιδί). Η αλλαγή αυτή ψηφίστηκε από το σουηδικό κοινοβούλιο το 1980 και οδήγησε στο να γίνει η πριγκίπισσα Βικτώρια διάδοχος αντί του αδελφού της πρίγκιπα Καρλ Φίλιππου.
Η σουηδική βασιλική αυλή έλαβε συνολική επιχορήγηση ύψους 147,9 εκατ. σουηδικών κορωνών (11,5 εκατ. λιρών) το 2021 (τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία). Από αυτά, τα 73,9 εκατ. κορώνες (5,8 εκατ. λίρες) κάλυπταν το κόστος των επίσημων καθηκόντων του βασιλιά, των ταξιδιών, του προσωπικού και των στάβλων. Στο πλαίσιο αυτό, 13,6 εκατ. κορωνών (1 εκατ. λίρες) διατέθηκαν στον βασιλιά και σε άλλους βασιλικούς με τίτλο που εκτελούν επίσημα καθήκοντα για την κάλυψη δαπανών «μη επίσημου χαρακτήρα που συνδέονται με τη βασιλική θέση ή προκαλούνται από αυτήν», σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του δικαστηρίου.
Ατομικά, ο Καρλ Γουστάφ και η σύζυγός του, Σύλβια, λαμβάνουν 8 εκατ. κορώνες (625.423 λίρες) μεταξύ τους, ενώ η Βικτώρια και ο σύζυγός της εισπράττουν 4,5 εκατ. κορώνες (351.800 λίρες) και ο Καρλ Φίλιπ και η σύζυγός του 1,1 εκατ. κορώνες (85.995 λίρες). Το 2019, ο βασιλιάς αφαίρεσε από πέντε από τα εγγόνια του τους βασιλικούς τίτλους, προκειμένου να μειώσει το συνολικό κόστος των «εξαρτημάτων» που υπηρετούν οι βασιλείς.
Βασιλικός Οίκος του Βελγίου
Μονάρχης: Φίλιππος
Περίπου δημόσια χρηματοδότηση: 14,23 εκατ. ευρώ
Όπως και οι Βρετανοί βασιλείς, η βελγική μοναρχία εγκατέλειψε το προηγούμενο επώνυμό της, Saxe-Coburg-Gotha, το 1920 ως απάντηση στο έντονο αντιγερμανικό συναίσθημα μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Το νέο όνομα - van België (ολλανδικά), de Belgique (γαλλικά) ή von Belgien (γερμανικά) - σημαίνει «του Βελγίου» στις τρεις επίσημες γλώσσες της χώρας.
Ο Βέλγος μονάρχης δεν έχει άμεση εξουσία από το 1951, αν και ο βασιλιάς διατηρεί το δικαίωμα «να συμβουλεύεται τους υπουργούς του, να τους ενθαρρύνει και να τους προειδοποιεί».
Ο βασιλιάς Φίλιππος λαμβάνει ετήσιο πολιτικό κατάλογο για να καλύψει το κόστος εκτέλεσης των επίσημων καθηκόντων του. Το ποσό καθορίζεται στην αρχή κάθε βασιλείας. Ο Φίλιππος, ο οποίος ανέβηκε στον θρόνο το 2013, έλαβε 12,5 εκατ. ευρώ το 2021, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της βελγικής κυβέρνησης. Το ποσό έχει οριστεί να αυξάνεται με το μέτρο του πληθωρισμού που μετρά ο δείκτης τιμών καταναλωτή.
Εκτός από τα 12,5 εκατ. ευρώ που καταβάλλονται στον Φίλιππο, και άλλα μέλη της βασιλικής οικογένειας λαμβάνουν ετήσιες «αμοιβές». Ο πατέρας του Φιλίππου, ο βασιλιάς Αλβέρτος Β΄, ο οποίος παραιτήθηκε το 2013, λαμβάνει 980.000 ευρώ, το μεγαλύτερο παιδί του Αλβέρτου, η πριγκίπισσα Άστριντ, λαμβάνει 341.000 ευρώ, ελαφρώς περισσότερα από τον μικρότερο αδελφό της, τον πρίγκιπα Λοράν, ο οποίος λαμβάνει 327.000 ευρώ.
Η ετεροθαλής αδελφή τους, η πριγκίπισσα Δελφίν, της οποίας η πατρότητα του Αλβέρτου αναγνωρίστηκε από το δικαστήριο το 2020, δεν λαμβάνει καμία βασιλική χρηματοδότηση. Οι πληρωμές υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος.
Βασιλικός Οίκος της Δανίας: Γλύξμπουργκ
Μονάρχης: Μαργκρέτε Β’
Περίπου δημόσια χρηματοδότηση: 15,94 εκατ. ευρώ
Κατά μέσο όρο, κάθε Δανός ποδηλατεί 1,4 χιλιόμετρα την ημέρα, σύμφωνα με το τουριστικό γραφείο της Δανίας, και σε αυτούς τους ποδηλάτες συμπεριλαμβάνεται και η βασιλική οικογένεια. Ο Φρέντερικ, ο διάδοχος του θρόνου, συμμετείχε στον ποδηλατικό αγώνα «Τουρ ντε Στόρεμπελτ» (Tour de Storebælt) κοντά στην Κοπεγχάγη- αυτός και η σύζυγός του, Μαίρη, μεταφέρουν τα παιδιά τους στην πόλη με ένα αντίστοιχο ποδήλατο.
Η 82χρονη βασίλισσα Μαργκρέτε Β΄ η μακροβιότερη μονάρχης της Ευρώπης, λαμβάνει περίπου 91,1 εκατ. κορώνες Δανίας ετησίως (10,7 εκατ. λίρες Αγγλίας) σε πληρωμές του αστικού καταλόγου. Η κυβέρνηση λέει ότι αυτά καλύπτουν δαπάνες «που σχετίζονται με το προσωπικό, τη λειτουργία του βασιλικού οίκου, τη διοίκηση και τα ακίνητα, καθώς και τα έξοδα της βασίλισσας πιο ιδιωτικής φύσης».
Ξεχωριστά, ο Φρέντερικ λαμβάνει 22.434.876 κορώνες Δανίας (2,64 εκατ. λίρες) ετησίως, το 10% των οποίων πηγαίνει στη σύζυγό του. Ο μικρότερος αδελφός του Φρέντερικ, ο πρίγκιπας Γιόαχιμ, ο έκτος στη σειρά διαδοχής του θρόνου, λαμβάνει 3.965.400 κορώνες Δανίας (467.045 λίρες) ετησίως. Όλα τα χρήματα λαμβάνονται αφορολόγητα.
Η βασίλισσα Μαργκρέτε αφαίρεσε από τα τέσσερα παιδιά του Γιοακίμ - τον Νικολάι, τον Φέλιξ, τον Χένρικ και την Αθηνά - τους βασιλικούς τίτλους τους, σε μια κίνηση που αποσκοπεί στη μείωση του μεγέθους της οικογένειας. Το παλάτι δήλωσε ότι η βασίλισσα ήθελε να «δημιουργήσει ένα πλαίσιο ώστε τα τέσσερα εγγόνια, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, να μπορούν να διαμορφώνουν τη δική τους ύπαρξη χωρίς να περιορίζονται από τις ειδικές εκτιμήσεις και υποχρεώσεις που συνεπάγεται η επίσημη υπαγωγή στον βασιλικό οίκο ως θεσμό».
Βασιλικός οίκος Λουξεμβούργου: Οικογένεια του Μεγάλου Δούκα του Λουξεμβούργου
Μονάρχης: Μέγας Δούκας Χένρι
Κατά προσέγγιση δημόσια χρηματοδότηση: 19,25 εκατ. ευρώ
Οι Γουίνσδορς δεν είναι οι μόνοι βασιλείς που εκφωνούν χριστουγεννιάτικη ομιλία. Το μήνυμα του Μεγάλου Δούκα μεταδίδεται από το κίτρινο δωμάτιο του Μεγάλου Δουκικού Παλατιού κάθε παραμονή Χριστουγέννων.
Ο τελευταίος κυβερνητικός προϋπολογισμός για το 2023 δείχνει ότι οι πληρωμές προς το Maison du Grand-Duc (Σπίτι του Μεγάλου Δούκα) ανέρχονται σε 19.257.155 ευρώ. Από αυτά, 15,9 εκατ. ευρώ δαπανήθηκαν για καθημερινά έξοδα και 3,3 εκατ. ευρώ για κεφαλαιουχικά έργα, όπως ανακαινίσεις.
Εκτός από τις πληρωμές του αστικού καταλόγου για δαπάνες προσωπικού, ο μεγάλος δούκας και ο διάδοχός του λαμβάνουν δωρεές για προσωπικές δαπάνες: το 2022, ο Χένρι έλαβε 523.103 ευρώ και ο διάδοχος Γκιγιόμ έλαβε 217.985 ευρώ.
Από τον Ιούλιο, η νομοθεσία που συντάχθηκε από τον πρωθυπουργό, Ξαβιέ Μπετέλ, θα συνδέει τις μελλοντικές αλλαγές στα προσωπικά επιδόματα με τον δημόσιο τομέα. Ο Μπέτελ δήλωσε ότι η συγκέντρωση της βασιλικής χρηματοδότησης θα προσφέρει μεγαλύτερη διαφάνεια, μετά την οργή για τη σύγχυση του δημόσιου και του ιδιωτικού προϋπολογισμού. «Τώρα έχουμε μια μοναρχία που βγαίνει από τον 19ο αιώνα και μπαίνει στον 21ο αιώνα», δήλωσε.
Βασικός οίκος Νορβηγίας: Γλύξμπουργκ
Μονάρχης: Βασιλιάς Χάραλντ Ε'
Κατά προσέγγιση δημόσια χρηματοδότηση: 27,33 εκατ. ευρώ
Η νορβηγική μοναρχία χρονολογείται εδώ και περισσότερα από 1.000 χρόνια. Ο Χάραλντ Χορφάγκρε γνωστός ως Χάραλντ Α΄ ο Καλλίκομος θεωρείται ο πρώτος βασιλιάς της Νορβηγίας, ο οποίος ένωσε διάφορα μικρότερα βασίλεια σε ένα ενιαίο περίπου το 885 μ.Χ. Ο σημερινός βασιλιάς ανήκει στον οίκο του Γκλύξμπουργκ, ο οποίος κατέχει τον νορβηγικό θρόνο από το 1905.
Οι τελευταίοι ετήσιοι λογαριασμοί της βασιλικής αυλής αναφέρουν ότι η νορβηγική βασιλική οικογένεια έλαβε 312 εκατ. νορβηγικές κορώνες (24 εκατ. λίρες) το 2022 στον πολιτικό κατάλογο. Δεν είναι σαφές πώς κατανέμεται αυτό το ποσό. Σε προηγούμενη έκθεση του 2015 αναφέρεται ότι «ο βασιλιάς και η βασίλισσα και ο πρίγκιπας και η πριγκίπισσα διάδοχος λαμβάνουν όλοι ένα επίδομα για να καλύψουν τη διαχείριση, λειτουργία, συντήρηση και ανάπτυξη των ιδιωτικών ακινήτων και νοικοκυριών, καθώς και πιστώσεις για ιδιωτικά έξοδα και επίσημη ενδυμασία».
Βασιλικός Οίκος Ολλανδίας: Οράγγης-Νάσσαου
Μονάρχης: Γουλιέλμος Αλέξανδρος
Κατά προσέγγιση δημόσια χρηματοδότηση: 27,33 εκατ. ευρώ
Οι Ολλανδοί βασιλείς συγκαταλέγονται μεταξύ των μοναρχιών που απαλλάσσονται από την καταβολή φόρου εισοδήματος. Φέτος, ο πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε απέρριψε τα αιτήματα της αντιπολίτευσης να καταργηθεί η απαλλαγή. Η κυβέρνησή του πρότεινε έναν ετήσιο βασιλικό προϋπολογισμό ύψους 50,2 εκατ. ευρώ για το 2023.
Αυτό περιλαμβάνει 1.035.000 ευρώ για τον βασιλιά Γουλιέλμο- Αλέξανδρο και επιπλέον 5,37 εκατ. ευρώ για την πληρωμή του προσωπικού του και άλλων εξόδων. Η σύζυγός του, Μάξιμα, εισπράττει 411.000 ευρώ και επιπλέον 700.000 ευρώ για το προσωπικό και τα έξοδα. Η μητέρα του βασιλιά, Βεατρίκη, η οποία παραιτήθηκε το 2013, λαμβάνει 1,73 εκατ. ευρώ.
Η πριγκίπισσα Αμαλία, η 19χρονη διάδοχος του θρόνου, έλαβε 1,72 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 307.000 ευρώ είναι μισθός και τα υπόλοιπα για προσωπικό και έξοδα. Ωστόσο, παραιτήθηκε από το δικαίωμά της για το επίδομα, λέγοντας ότι θα την έκανε να αισθανθεί «άβολα» να το δεχτεί μέχρι να επιβαρυνθεί με υψηλά έξοδα στον ρόλο της ως πριγκίπισσα της Οράγγης.
Με πληροφορίες του Guardian
